Ortaokul Öğrencilerinin (özel-kamu) Fiziksel Aktivite Düzeylerinin, Vücut Kompozisyonlarının ve Yaşam Biçimlerinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 1, 71 - 81, 31.03.2021

Zeynep Uçak , Mehmet Bülent Asma

Öz

Bu araştırma özel okul ve devlet okullarında okuyan ortaokul öğrencilerinin fiziksel aktivite düzeylerini, vücut kompozisyonlarını ve yaşam biçimlerini incelemek aynı zamanda karşılaştırılmalı bir çalışma ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Çalışmanın evrenini özel ve devlet okulunda öğrenim gören toplam 237 ortaokul öğrencisi oluşturmaktadır. Verilerin toplanması aşamasında kullanılan ölçek 1997 yılında Pender tarafından geliştirilmeye başlanıp ve 2006 yılında Hendricks ve arkadaşları tarafından geçerlik ve güvenirliği yapılmış olan Adolesan Yaşam Biçimi anketidir. Araştırmaya katılan öğrencilerin fiziksel aktiviteleri günlük adımsayar (pedometre) ile ölçülmesi yöntemi uygulanmıştır. Pedometrelerin takılı kalma süresi yedi iş günüdür. Vücut kompozisyonlarını belirlemek amacıyla bioelektirik impedans aletiyle yağ oranları ölçülmüştür, boy ve kilo ölçümlerinden yararlanılarak vücut kitle indeksi (kg/boy2) hesaplanmıştır. Verilerin analizinde SPSS paket programı kullanılmıştır. Normallik sınaması için Kolmogorov Smirnov testi yapıldı, normal dağılım gösteren veriler için ikili karşılaştırmalarda bağımsız t-testi ikiden fazla değişkenin karşılaştırıldığı durumlarda tek yönlü ANOVA testi, Parametrik olmayan değişkenleri için ikili karşılaştırmalarda Mann- Whitney U testi, ikiden fazla değişkenin karşılaştırılması için Kruskal – Wallis testi kullanıldı. Bu çalışmada anlamlılık düzeyi (p<0.05) olarak belirlenmiştir. Okullara göre kadın ve erkek öğrencilerin haftalık adım ve hafta içi adımlarında istatistiksel anlamda farklılık bulunurken hafta sonu adımlarında farklılık bulunamamıştır (p>0,05). Adolesan Yaşam Biçimi alt boyutları incelendiğinde kadın öğrencilerin gittikleri okullara göre alt boyutlar arasında anlamlı farklılık bulunamamıştır. 8. Sınıf erkek öğrencilerin gittikleri okullara göre fiziksel aktivite alt boyutunda farklılık bulurken diğer boyutlar arasında anlamlı farklılık bulunamamıştır.

Anahtar Kelimeler

fiziksel aktivite, pedometre, adolesan, sağlıklı yaşam, vücut kompozisyonu

Kaynakça

• 1. Ardıç, A. (2008). Adolesanların sağlıklı yaşam biçimi davranışları. İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü: Yüksek lisans tezi.
• 2. Bek, N. (2008). Fiziksel Aktivite ve Sağlığımız. Hacettepe Üniversitesi- Sağlık Bilimleri Fakültesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü. Ankara. Klasmat Matbaacılık.
• 3. Binay, Ş., Yiğit, R. (2016). Relationship between adolescents’ health promoting lifestyle behaviors and self-efficacy. J Pediatr Res 2016;3(4):180-6
• 4. Bulut, S. (2013). Sağlıkta sosyal bir belirleyici: Fiziksel aktivite. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 205-214
• 5. Catherine, S., Helaine R.H., Alison E., Matthew W., Lindsay F., Carlos A. & Graham A. (2000). Activity, dietary intake, and weight changes in a longitudinal study of preadolescent and adolescent boy and girls, Pediatrics, 105, (4)
• 6. Duncan,J.S., Schofield,G. ve Duncan,E.K. (2006); Pedometer-determined physical activity and body composition in New Zelland children. Medicine Science Sports Exercise, 38(8):1402-9.
• 7. Hands,B., Parker,H., Glasson,C, Brinkman,S. ve Read,H. (2004). Phsical Activity and Nutrition Levels in Western Australian Children and Adolescent: Report. Perth, Western Australia: Western Australian Government.
• 8. Karakullukçu, Ö.A. (2015). Kırıkkale üniversitesi öğrencilerinin fiziksel aktivite düzeyinin pedometre ile değerlendirilmesi: Kırıkkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri EnstitüsüYüksek lisans tezi.
• 9. Kurtar, G. (2011). Adölesanların yaşam tutum profilleri ile adölesan sorunlarını tanıma arasındaki ilişkilerin incelenmesi Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü: Yüksek lisans tezi.
• 10. Muratlı, S. (1997). Çocuk ve spor. Ankara: Bağırgan Yayınevi.
• 11. Murathan, F. (2013). Üniversite öğrencilerinde obezite sıklığı, fiziksel aktivite düzeyi ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının incelenmesi, Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü: Doktora tezi,
• 12. Özer, K. (2006). Fiziksel uygunluk, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• 13. Özüdoğru E, (2013). Mehmet Akif Ersoy üniversitesi eğitim bilimleri enstitüsü beden eğitimi ve spor öğretimi programı: Yüksek lisans tezi.
• 14. Öztürk, M., (2015). Üniversitede eğitim-öğretim gören öğrencilerde uluslararası fiziksel aktivite anketinin geçerliliği ve güvenirliği ve fiziksel aktivite düzeylerinin belirlenmesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Programı: Yüksek lisans tezi.
• 15. Parlaz, A., Tekgül, N., Karademirci, E. ve Öngel, K. (2012). Ergenlik dönemi: Fiziksel büyüme, Psikolojik ve sosyal gelişim süreci. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi.
• 16. Pender, N.J., Murdaugh, C.L. & Parsons, M.A. (2002) Health Promotionin Nursing Practice, Fourth Edition, New Jersey.
• 17. Hendricks, C.S., Murdaugh, C. ve Pender, N.J. (2006). The Adolescent Lifestyle Profile: Development and Psychometric Characteristics. Journal of National Black Nurses Assosciation. 17(2):1-5
• 18. Saygın, Ö. (2003). 10-12 yaş çocukların fiziksel aktivite düzeyleri ve fiziksel uygunluklarının incelenmesi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü: Doktora tezi.
• 19. Temur, H. B., Ceylan, R., (2020). Kadınlarda Bazal Metabolizma Hızının Bazı Vücut Kompozisyonları ile Karşılaştırılması. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi.
• 20. Tudor-Locke, C., Ham, S.A., Macera, C.A., Ainsworth, B.E., Kirtland, K.A. & Reis,J.P (2004). Descriptive epidemiology of pedometer determined physical activity, Med. Sci. Sports.
• 21. Tudor-Locke C., Hatano R. Pangrazi R.P. & Kang M. (2008); Revisiting “How Many Steps Are Enough?” Official Journal of the American College of Sports Medicine.
• 22. Tudor-Locke, C., Craig, C. L., Rowe, D. A., Spence, J. C., Tanaka, S., Blair, S. N., ... & Hatano, Y. (2011). How many steps/days are enough? for children and adolescents. The University of Newcastle's Digital Repository. International Journal of Behavioural Nutrition and Physical Activity.
• 23. Tunay, V.B. (2008). Yetişkinlerde fiziksel aktivite. Ankara: Klasmat Matbaacılık.
• 24. Yan, Y. (2007) 10-13 yaş çocuklarda sosyo-ekonomik yapının fiziksel aktivite ve fiziksel uygunluk düzeyine etkisi, Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü: Yüksek lisans tezi.
• 25. Zorba, E. ve Saygın, Ö. (2013). Fiziksel aktivite ve fiziksel uygunluk. Ankara: Fırat Matbaacılık.
• 26. World Health Organization (WHO). (2018). Fiziksel aktivite https://www.who.int/en/news-room/factsheets/detail/physical-activity. Erişim tarihi:01.05.2020