AFŞİN-ELBİSTAN TERMİK SANTRALLERİNİN ÇEVRE KİRLİLİĞİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN MESAFE TABANLI ALGI ANALİZİ

Yıl 2016, Cilt: 21 Sayı: 36, 95 - 118, 01.08.2016

Mehmet Gürbüz , Yeliz Özdemir

https://doi.org/10.17295/dcd.43895

Cited By: 2

Öz

Türkiye, her geçen gün artan nüfusu, gelişen sanayisi, yükselen sosyo-ekonomik ve kültürel yapısı gereği daha fazla elektrik tüketimine ihtiyaç duymaktadır. İhtiyacı olan elektriği üretebilmek için, ülkemizde en fazla bulunan linyit yakıt olarak kullanılmaktadır. Bu amaçla, Türkiye’de en fazla linyit rezervine sahip olan Afşin-Elbistan Havzası’nda iki adet termik santrali kurulmuştur. Bu santrallerde linyitin yakılmasıyla ortaya çıkan katı, sıvı ve gaz halindeki atıklar bir takım çevre sorunlarına neden olmaktadır. Bu çalışmada, Afşin-Elbistan termik santrallerinin çevre kirliliği üzerindeki etkilerinin mesafe tabanlı algı analizi yapılmıştır.

Araştırmada mesafe kavramı temel alındığı için, termik santralleri merkez kabul edilerek çalışma alanı üç zona ayrılmıştır. Bu zonlar içerisindeki yerleşmelerde toplam 511 adet anket uygulanmıştır. Anketlerden elde edilen verilerin analizinde SPSS 17 programı kullanılmıştır. Çalışma alanında mesafeye bağlı olarak belirlenen zonlar arasında karşılaştırmalar yapmak için Tek Yönlü Varyasn analizi (ANOVA) ve aynı zon içinde yer alan yerleşmeler arasında farkların olup olmadığını görmek için de post hoch (TUKEY) test sonuçları kullanılmıştır.

Bu çalışmada, Afşin-Elbistan termik santrallerinin çevresel etkilerinin çevre yerleşmelerde yaşayan insanlar tarafından kabul edildiği ve bu etkilerin santrallerden uzaklaştıkça nispeten azaldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Termik santrali, çevresel etki, mesafe, algı

Distance Based Analysıs Of Perceptıon Afşin-Elbistan Thermal Power Plant Envıronmental Pollutıon Effects

Öz

ABSTRACT

Turkey requires more electric consumption because of increasing population, developing industry and emerging socio-economic and cultural structure. In our country lignite has been used increasingly in production of energy. For this purpose, two thermal power plants have been established in Afşin-Elbistan region which has rich lignite resources. But, solid, liquid and gas which result in consumption of the lignite cause some environmental issues. In this study, Afsin-Elbistan thermal power plants from the effects of pollution based on perception distance analysis was performed.

Because of taking the distance concept, the field of study is divided into three zones and thermal power plants are considered as center. Total population of 142 658 live in settlements within these zones and 511 surveys were applied to them. The results acquired from questionnaires were analyzed by SPSS One-way variance analysis (ANOVA) was used to make comparisons between the zones in the study area. The post hoch (TUKEY) test was used whether there are any similarities or differences in the same zone.

In this study, it has been identified by people who living in the surrounding settlements Afsin-Elbistan thermal power plants accepted the environmental impact and the relatively decreasing when moving away from the power plants.

 Key words: Thermal power plant, environmental effect, distance, perception.

Kaynakça

• Akbay C, Dikici, H., Arı H. ve Bilgiç A. (2011), “Afşin-Elbistan Termik Santralinin Neden Olduğu Çevre Kirliliğinin Ekonomik Analizi”, TUBİTAK TAGOV, 109R027.
• Anıl, M., Ural S. ve Yıldırım M. (1999), “Afşin-Elbistan Termik Santrali Toz Linyit Yakma Kazanlarında Cüruf Oluşum Nedenlerinin Araştırılması”, TUBİTAK, YDABÇAĞ-540.
• Avcı, S. (2005), “Türkiye’de Termik Santraller ve Çevresel Etkileri”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi 13, 1- 26.
• Baba A. (2001), “Yatağan (Muğla) Termik Santralı Atık Depolama Sahasının Yeraltı Sularına Etkisi”, Jeoloji Mühendisliği Araştırma Makalesi, 25 (2), 1-19.
• Başaran M. (2009), “Afşin – Elbistan Havzasında Yeni Yatırım Yapmanın Sorunları ve Öneriler”, DEK-TMK Türkiye 11. Enerji Kongre’si, 1-32.
• Çam, N.F.,Yaprak,G.,Gür,F., Candan,O., Bayram,A., Onat,B., Tanıl,H ve Mert, A. (2006), ''Batı Anadolu'daki Termik Santraller Çevresindeki Doğal Radyonüklid (226Ra, 232Th, 40K ve 210Pb) Emisyonundan Kaynaklanan Radyoaktif Kirliliğin İncelenmesi ve Radyolojik Risk Tahmini '', TÜBİTAK , ÇAYDAG 103Y057.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2014, Kahramanmaraş İli Temiz Hava Eylem Planı, Kahramanmaraş Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Kahramanmaraş.
• Goncaoğlu, B. İ., Erturk, F. ve Ekdal, A. (2000), “Termik Santrallerle Nükleer Santrallerin Çevresel Etki Değerlendirmesi Açısından Karşılaştırılması”, ÇEV KOR Ekoloji Çevre Dergisi 9 (34), 9-14.
• Güleç N, Tuncel G.N., Erler, A., Çancı, B., Hamzaoğlu, A. ve Arcasoy, A. (1999), “Seyit Ömer Termik Santrali Küllerinin Çevreye Etkisinin İncelenmesi”, TÜBİTAK, YDABÇAG, 523 (197Y065).
• Haktanır, K. ve Karaca, A. (1996), “Afşin Elbistan Termik Santralı Emisyonlarının Çevre Topraklarının Fiziksel, Kimyasal ve Biyolojik Özellikleri Üzerine Etkileri”, TÜBİTAK KTÇAG, 125.
• Kadıoğlu, S. ve Tellioğlu, Z. (1996), “Enerji Kaynaklarının Kullanımı ve Çevreye Etkileri”, TMMOB, 1. Enerji Sempozyumu, 55-67.
• Karaca, A. (2001), “Afşin-Elbistan Termik Santralı Emisyonlarının Çevre Topraklarının Fiziksel, Kimyasal ve Biyolojik Özellikleri Üzerine Etkileri”, Pamukkale Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Mühendislik Bilimleri Dergisi 7 (1), 95-102.
• Kır, T. (2008), Afşin-Elbistan A Termik Santralinde Çalışan Kazan İşletmecilerinin Genotoksik Risklerinin Saptanması, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş.
• Koçak, C., Kürkcü, S.N. ve Yılmaz, S. (2003), “Afşin- Elbistan Linyit Havzasının Değerlendirilmesi ve Linyit Kaynakları Arasındaki Yeri”, Türkiye 9. Enerji Kongresi Dergisi 9, 28-46.
• Koçak, Ç, Tamzok, N. ve Yılmaz, S. (2009), “Afşin - Elbistan Kömür Havzasının Elektrik Üretimi Bakımından Değerini Biliyor muyuz?”, TMMOB Türkiye VII. Enerji Sempozyumu Programı, 01-10.
• Mol, T. (1986), “Yatağan Termik Santrali ve Ormanlardaki Zararları”, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 36 (2), 1-20.
• Ölgen, M. K. ve Gür F. (2011), “Yatağan Termik Santrali Çevresinden Toplanan Likenlerde (Xanthoria parietina) Saptanan Ağır Metal Kirliliğinin Coğrafi Dağılışı”, Türk Coğrafya Dergisi 57, 43-54.
• Özdemir, Y. (2013), Afşin-Elbistan Termik Santrallerinin Çevresel Etkileri: Mesafe Tabanlı Algı Analizi, KSÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş.
• Ural, S. ve Onur, A.H. (2000), “Afşin - Elbistan Linyitlerinin Termik Santralin Performansı Üzerindeki Etkileri”, Türkiye 12. Kontur Kongresi Bildiriler Kitabı, 277-286.
• Uslu, T. (1990), Türkiye’deki Kömüre Dayalı Termik Santrallar Çevreyi Olumsuz Etkileyen Faktörleri ve Yarattığı Çevre Sorunları, TÜBİTAK Yayınları, Ankara.
• Tuncer, G. ve Eskibalcı, .F. (2003), “Türkiye Enerji Hammaddeleri Potansiyelinin Degerlendirilebilirliği”, İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yerbilimleri Dergisi 16 (1), 81-92.
• İnternet Kaynakları
• ETBK, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 2008 İstatistik verileri, http://www.enerji.gov.tr, Son erişim 16.05.2013.
• TEİAŞ, Türkiye Elektrik İdaresi Anonim Şirketi 2012 verileri, http://www. emo. org.tr, Son erişim 14.05.2013.
• TÜİK, http://www.tuik.gov.tr, Son erişim 14.04.2013.
• http://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/230/mod_resource/content/3/8-Hipotez%20Testleri.pdf, Son erişim 11.03.2016.