EDİRNE İLİ’NİN NÜFUS HAREKETLERİ BAKIMINDAN İNCELENMESİ VE SON DÖNEMDE GÖÇLERE KATILANLARIN SOSYO-EKONOMİK NİTELİKLERİ

Yıl 2009, Cilt: 14 Sayı: 21, 195 - 220, 13.09.2011

Okan Yaşar

Öz

Edirne Vilayeti, 19. yüzyılda Osmanlı Devletinin çöküş dönemine girmiş
bulunması nedeniyle Balkanlarda yaşanan savaşlar ve göçlerden en fazla
etkilenmiş vilayetlerinden biridir. Bu tablo Cumhuriyetin kuruluşuna kadar
devam etmiştir. Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren Balkanlardan ülkemize göç
eden soydaşların yerleştiği iller arasında Edirne İli de bulunmaktadır. Edirne İli,
İkinci Dünya Savaşı yıllarında önemli bir nüfus hareketliliği yaşamış, il
nüfusunun bir kısmı ülkemizin başka yörelerine göç etmiştir. İkinci Dünya Savaşı
sonrasında il nüfusu geri dönmeye başladığı gibi, Balkanlardan ve özellikle
Bulgaristan’dan göçmen almaya devam etmiştir. Edirne İli, 1975 yılına kadar
göç alan bir il konumunda iken, anılan yıl sonrasında göç veren bir il konumuna
geçmiştir. 1965-1970 döneminde 23.775 kişi net göç alan Edirne İli, aldığı ve
verdiği göç miktarı 1970-1975 devresinde eşitlenmiş ve 1975-1980 devresinde
verdiği göç miktarı, aldığı göçü bir miktar aşmıştır. Edirne İli’nin 1980-1985 ve
1985-1990 devresinde net göç hızı negatif yönde büyüme gösterirken, 1990-
2000 devresinde yine negatif olmakla birlikte bir miktar gerileme göstermiştir.
Edirne İli’nin göç veren bir il konumunda bulunmasının nedenleri arasında,
Türkiye’nin sanayileşmiş illerine (İstanbul, Kocaeli, Bursa, Tekirdağ) yakınlığı ve
onların çekim alanı içinde kalması, sanayileşememiş olması, tarıma dayalı
ekonomi ve sınırda bir il olması sayılabilir.

Anahtar Kelimeler

İç göç, Dış göç, Edirne İli, Nüfus hareketlerinin nedenleri, Göçlere katılanların sosyo-ekonomik nitelikleri

Kaynakça

• Behar, C.1996, “Osmanlı İmparatorluğu’nun ve Türkiye’nin Nüfusu (1500-1927), DİE Yay. No:1877, Ankara
• Doğanay, H.,1994, “Türkiye Beşeri Coğrafyası”, Gazi Büro Kitabevi, Ankara
• Darkot, B. 1961, “Türkiye’nin Nüfus Hareketleri Üzerinde Yeni Gözlemler”, Türk Coğrafya Dergisi, Yıl:17, Sayı:21, İstanbul
• Çavuşoğlu, H.2007, “Yugoslavya-Makedonya Topraklarından Türkiye’ye Göçler ve Nedenleri”, Bilig, Sayı:41, Ankara
• DİE, 1996, “Osmanlı İmparatorluğu’nun ve Türkiye’nin Nüfusu 1500-1927”, Tarihi İstatistikler Dizisi, Cilt:2, DİE Yay. No:1877, Ankara
• DİE, 1997a, “1990 Genel Nüfus Sayımı”, DİE Yay. No:1616, Ankara
• DİE, 1997b, “1990 GNS Daimi İkametgaha Göre İç Göçün Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri”, DİE Yay. No:2069, Ankara
• Emecen, F.M.,1998, “Tarih Koridorlarında Bir Sınır Şehri:Edirne”, Edirne:Serhattaki Payıtaht, Haz. Emin Nedret İşl-M.Sabri Koz, İstanbul
• Güran, T.,1997, “Osmanlı Devleti’nin İlk İstatistik Yıllığı-1897”, DİE Yay. No:2045, Ankara
• Halaçoğlu, A., 1994, “Balkan Harbi Sırasında Rumeli’den Türk Göçleri (1912-1913)”, Türk Tarih Kurumu Yayınları, XVI. Dizi –Sa.72, Ankara
• Şimşir, S., 2006, “Rumeli’den Türk Göçleri ve Keşan Üzerine”, Keşan Sempozyumu (15- 16 Mayıs 2003-Keşan), Trakya Üniv.-Keşan Kaymakamlığı, Keşan Belediyesi Yay., Keşan
• İpek, N.,1994, “Rumeli’den Anadolu’ya Türk Göçleri (1877-1890)”, Türk Tarih Kurumu Yayınları, XVI. Dizi-Sa.73, Ankara
• İnalcık, H. ve Pamuk, Ş., 2000, “Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve İstatistik”, DİE Yay. No:2396, Ankara
• Karpat, K.H.,2003, “Osmanlı Nüfusu (1830-1914), Demografik ve Sosyal Özellikler”, Tarih Vakfı Yurt Yayınları No:133, İstanbul
• Özey, R., 2002, “19. Asırda Edirne Vilayeti Coğrafyası”, Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı:6, İstanbul
• Sergün, Ü., 1993, “ Türkiye’de Kent Nüfusu ve Kentleşme Hareketleri”, Bülten, İ.Ü. Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Yay., Sayı:10, İstanbul
• Sezgin, İ.,2006, “XVIII. Asırda Edirne’nin İktisadi ve Ticari Durumu”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:8, Sayı:1, Edirne
• Tandoğan, A.,1989, “Türkiye’de 1975-1980 Döneminde İller arası Göçler”, KTÜ İkt. ve İdari Bil. Fak. Yay. No:11, Trabzon
• Tandoğan, A.,1989, “Türkiye Nüfus Hareketlerinde İstanbul’un Yeri”, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Coğrafya Araşt., Sayı:1, Ankara
• TUİK, 2005, “2000 Genel Nüfus Sayımı: Göç İstatistikleri”, TUİK Yay. No:2976, Ankara
• Tümertekin, E., 1968, “Türkiye’de İç Göçler”, İ.Ü. Coğ. Enst. Yay. No:54, İstanbul
• Tümertekin, E.,1973, “Türkiye’de Şehirleşme ve Şehirsel Fonksiyonlar”, İ.Ü. Coğrafya Enst. Yay. No:43, İstanbul
• Zaim, S.,1958, “Son Yugoslavya Muhacirleri Hakkında Rapor”, İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt:19, Ekim 1957-Temmuz 1958, İstanbul: İstanbul Ü. Yay., İstanbul
• Yaşar, O., 2004, “Trakya’da Son Dönemde (1980 Sonrası) Sanayileşme Yarışına Katılan Bir İl: Tekirdağ”, Ekev Akademi Dergisi, Yıl:8, Sayı:19, Erzurum
• Yaşar, O., 2006, “1975-2000 Döneminde Çanakkale İli’nin Nüfus Hareketleri Bakımından Değerlendirilmesi ve Göçlere Katılanların Sosyo-Ekonomik Nitelikleri”, Uluslararası Çanakkale Kongresi (17-19 Mart 2006), Çanakkale Vakfı-İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İstanbul
• Yener, S., 1977, “1965-1970 Döneminde İller Arası Göçler ve Göç Edenlerin Nitelikleri”, Başbakanlık DPT Yay. No:1528-SPD:293, Ankara