CUMHURİYET DÖNEMİNDE (1927-2008) ERZURUM İLİNİN KIR-ŞEHİR NÜFUS DEĞİŞİMİ

Yıl 2010, Cilt: 15 Sayı: 24, 1 - 17, 14.09.2011

Yaşar Gök Alperen Kayserili

Öz

Bu çalışmada, Erzurum ili kır-şehir nüfusunun sayım dönemleri
açısından bir değerlendirmesi yapılarak; Cumhuriyet döneminde il nüfusundaki
şehirleşme oranını ve seyrini belirlemek ve kır-şehir nüfusunun dağılımındaki
nedenleri mercek altına almak amaçlanmıştır. TÜİK tarafından yapılan sayım
sonuçlarının değerlendirilmesiyle ortaya çıkarılan tablo, hem il nüfusunun genel
yapısı hakkında bir analize imkân sağlayacak hem de ilerleyen dönemler için
öngörülerde bulunmayı kolaylaştıracaktır. Yaklaşık 75 yıllık sürede, şehirli
nüfusun oranının beş kat kadar arttığı, kır nüfusu oranının üç kata yakın azaldığı
Erzurum ilinde, tüm sayım dönemlerinde şehirli nüfus oranının Türkiye
ortalamalarının altında olduğu görülmektedir. Bu şekliyle, Cumhuriyet
döneminde yapılan sayımların (1927–2008) değerlendirilmesi ve özellikle Adrese
Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarının da irdelenmesi, il çapında kır-
şehir nüfusundaki önemli değişme ve gelişmelerin varlığına işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kır-Şehir nüfusu, Erzurum, Nüfus değişimi

Kaynakça

• Aydın,D.,1998, Erzurum Beylerbeyliği ve Teşkilatı-Kuruluş ve Genişleme Devri (1535- 1566), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, VII. Dizi - Sayı: 151, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Babuş, F., 2006, Osmanlı’dan Günümüze Ernik-Sosyal Politikalar Çerçevesinde Göç ve İskan Siyaseti ve Uygulamaları, Ozan Yayıncılık, İstanbul.
• Balcıoğlu, İ., 2007, Sosyal ve Psikolojik Açıdan Göç, Elit Kültür Yayınları, İstanbul.
• Coşkun,O.,2008, İç Göçler Açısından Erzurum İlinin Analizi, Doğu Coğrafya Dergisi, sayı: 20, Erzurum.
• Darkot,B.,1963, Türkiye İktisadi Coğrafyası, İstanbul Üniversitesi Yayınları, Yay. No: 1001, İktisat Fakültesi Yay. No.139, İstanbul.
• DİE, Genel Nüfus Sayımları (1927–1935–1940–1945–1950–1955–1960–1965–1970– 1975–1980–1985–1990–1997)- İdari Bölünüş, Ankara.
• DİE,2002, 2000 Genel Nüfus Sayımı, Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, Devlet
• statistik Enstitüsü Matbaası (Erzurum), Ankara.
• Doğanay,H., 1994, Türkiye Beşeri Coğrafyası, Gazi Büro Kitabevi, Ankara.
• Doğanay,H.,Özdemir,Ü.,Şahin,İ.F.,2003, Coğrafya’ya Giriş 2 (Genel Beşeri ve Ekonomik Coğrafya), Aktif Yayınevi, İstanbul.
• Emiroğlu,M.,1975, Türkiye Coğrafi Bölgelerine Göre Şehir Yerleşmeleri ve Şehirli Nüfus, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Coğrafya Araştırmaları Dergisi, sayı:7, Ankara.
• Gök,Y.,2006, Horasan İlçesinde Nüfus Hareketleri, Doğu Coğrafya Dergisi, sayı:16, Erzurum.
• Karaboran,H.H.,1984, Yerleşme Coğrafyası, Fırat Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü Ders Notları, Elazığ.
• Karaboran,H.H.,1989, Şehir Coğrafyası ve Şehirsel Fonksiyonlar, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, cilt: 3, sayı:1, Elazığ.
• Karpat, K.H., 2003, Türkiye’de Toplumsal Dönüşüm, Çev. Abdulkerim Sönmez, İmge kitabevi, Ankara.
• Koca,H.,2005, Kuruluşu-Gelişmesi ve Fonksiyonel Özellikleri Yönünden Dörtyol Şehri, Aktif Yayınevi, İstanbul.
• Konukçu,E.,1992, Selçuklulardan Cumhuriyete Erzurum, Yükseköğretim Kurulu Matbaası, Ankara.
• Özav, L., Yasak, Ü., 2005, Sandıklı İlçesinde Nüfus Gelişimi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:VII, Sayı:2, Afyon.
• Özçağlar,A.,1997, Türkiye’de Belediye Örgütlü Yerleşmeler (Kasabalar-Şehirler), Ekol Yayınevi, Ankara.
• Pamuk,B.,2006, XVII.Yüzyılda Bir Serhad Şehri Erzurum, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, Araştırma-İnceleme Dizisi:123, İstanbul.
• Tekeli, İ., 2008, Göç ve Ötesi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• TÜİK,2005, 2000 Genel Nüfus Sayımı Göç İstatistikleri, Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Yayın No: 2976, Ankara.
• Tümertekin,E.,1973, Türkiye’de Şehirleşme ve Şehirsel Fonksiyonlar, İstanbul Üniversitesi Yay. No. 1840, Coğrafya Enst. Yay. No.72, İstanbul.
• Tümertekin,E.,1977, Türkiye’de İç Göçler Üzerine, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, Sayı: 22, İstanbul.
• Tümertekin,E., Özgüç, N., 1998, Beşeri Coğrafya İnsan, Kültür, Mekan, Çantay Kitabevi, İstanbul.
• Türkdoğan, O., 2006, Türkiye’de Köy Sosyolojisi, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, Araştırma
• nceleme Dizisi:150, İstanbul.
• Ünal, Ç., 2008, Erzurum Nüfusunun Sosyo Ekonomik Göstergeleri ve Doğu Anadolu’daki İl Merkezleriyle Karşılaştırılması, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı:48, İstanbul.
• Yalçın, C., 2004, Göç Sosyolojisi, Anı Yayıncılık, Ankara.
• Yücel,T.,1961, Türkiye’de Şehirleşme Hareketleri ve Şehirler, Türk Coğrafya Dergisi, sayı: 16, Ankara. www.tüik.gov.tr