KAYABEYLİ’NİN (BASKİL/ELAZIĞ) YER DEĞİŞTİRMESİNDE ETKİLİ OLAN DOĞAL OLAYLAR

Yıl 2010, Cilt: 15 Sayı: 24, 237 - 253, 14.09.2011

Murat Sunkar

Öz

Bu çalışmada, Kayabeyli (Baskil /Elazığ) köyünün yer değiştirmesinde
etkili olan kaya düşmeleri, sel ve çığ olayları değerlendirilmiştir. Kırsal
yerleşmelerin büyük bölümü yerleşme açısından elverişli olmayan alanlarda
kurulduğu için zamanla terk edilmekte veya başka alana taşınmaktadır. Bu yer
değiştirme üzerinde doğal felaketler ve ekonomik faktörler etkili olmaktadır.
Baskil (Elazığ) ilçesine bağlı Kayabeyli (Rışvanuşağı) köyü de doğal olaylar
sonucu yer değiştirmek zorunda kalmış bir kırsal yerleşmedir. Kayabeyli,
Elazığ’ın batısında Hasan Dağı güney eteklerinde kurulmuştur. Köy, faylanma
etkisine bağlı oluşan falez şeklindeki dik kayalık alanların önünde kurulduğu için
kaya düşmeleri riski çok yüksektir. Meskenlerin eğimli yamaçların önünde
birikinti yelpazesinin kök kesimine kurulması çığ ve taşkın riskini doğurmuştur.
Bu yerleşmenin kuruluşunda doğal riskler göz ardı edildiği için uzun süre kaya
düşmeleri, sel ve çığ olayları etkisinde kalmıştır. Kayabeyli’nin taşınmasında
yanlış yer seçiminin yanında insanın doğal bitki örtüsünü tahrip etmesi de etkili
olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Baskil, Kayabeyli, Doğal felaketler, Kaya düşmeleri

Kaynakça

• ASUTAY, H. J., 1986, Baskil (Elazığ) Çevresinin Jeolojisi ve Baskil Mağmatitlerinin Petrolojisi, Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Dergisi, Sayı: 107, Sayfa: 33-49, Ankara
• ATALAY, İ., 1989, Türkiye’de Kır Yerleşmelerinin Arazi Degradasyonu Üzerindeki Etkileri, Atatürk K. D ve T. Y. K Coğrafya Bilim ve Uygulama Kolu Coğrafya Araştırmaları Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1, S:93-101, Ankara
• BİLGİN, A., 1989, Yerleşme Alanlarının Seçiminde Jeomorfoloji, Jeomorfoloji Dergisi, S: 17, s: 35-42, Ankara
• Boğaziçi Üniversitesi, Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Ulusal Deprem İzleme Merkezi Sayısal Verileri (http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/mudim/il.asp
• ÇAĞLIYAN, A., 2002, Baskil (Elazığ) İlçesinin Coğrafyası, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi (Yayınlanmamış), Elazığ
• Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Araştırma ve Bilgi İşlem Daire Başkanlığı, Baskil (Elazığ) Meteoroloji İstasyonu Verileri
• ERDOĞAN, T., 1975, Gölbaşı Yöresinin Jeolojisi, T.PA.O. Arşiv Raporu (Yayımlanmamış), No: 229 Ankara
• ERİNÇ, S., 1953, Doğu Anadolu Coğrafyası, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları, No: 15, İstanbul
• EROL, O., 1983, Türkiye’nin Genç Tektonik ve Jeomorfolojik Gelişimi, Jeomorfoloji Dergisi, Sayı: 11, sayfa: 11-22, Ankara
• EROL, O., AKKAN, E., ELİBÜYÜK, M. ve DOĞU, A. F., 1987, Aşağı Fırat Bölgesi'nde Bugünkü ve Kuvaterner'deki Doğal Çevre Koşulları - The Present and Quaternary Natural Enviromental Conditions in the Lower Euphrates Region , Aşağı Fırat Projesi, 1978-1979 Çalışmaları, ODTÜ, Aşağı Fırat Projesi Çalışmaları, Seri:I, No:3, Ankara,
• GERÇEK, E., 2005, Yolçatı-Baskil-Kömürhan (Elazığ) Arası Elazığ Mağmatitlerinden Kaynaklanan Suların Hidrojeokimyası Prospeksiyon Parametreleri, Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji ağabeyli Dalı Doktora Tezi (Yayınlanmamış) Elazığ
• KARABULUT. N., 1988, Baskil Kuzeyi Hacı Mustafa Köyü ve Çevresinin Ayrıntılı Jeolojik İncelemesi, Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi (Yayınlanmamış), Elazığ
• KILIÇ, E., 1987, Baskil Kuzeydoğusunda Haroğlu Dağı Çevresinin Ayrıntılı Jeolojik İncelemesi, Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi (Yayınlanmamış), Elazığ
• ÖZDEMİR, M. A., 1996, Türkiye’de Büyük Yerleşme Alanlarının Seçiminde Jeomorfolojik Esaslar, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 2, s: 209-222, Elazığ
• ÖZKUL, M. ve KEREY, İ. E., 1996, Şelf, derin-deniz kompleksinde fasiyes analizleri: Kırkgeçit Formasyonu (Orta Eosen-Oligosen) Baskil, Elazığ, TÜBİTAK, Türkish Journal of Earth Sciences, 5, 57-70
• SELEN, H. S., 1945, Türkiye’de Kır Yerleşmeleri ve Şehirleşme Hareketleri, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: VII-VIII, Sayfa;97-106, İstanbul
• TATAR, Y., 1987, Elazığ Bölgesinin Genel Tektonik Yapıları ve Landsat Fotoğrafları Üzerinde Yapılan Bazı Gözlemler, Yerbilimleri, S:14, s: 295-308
• TONBUL, 1987, Elazığ Batısının Genel Jeomorfolojik Özellikleri ve Gelişimi, Jeomorfoloji Dergisi, Sayı: 15, Sayfa: 37-52, Ankara
• TURAN, M. ve TÜRKMEN, İ., 1996, Kuşçular Formasyonu’nun (Erken Paleosen) Stratiğrafisi ve Sedimatolojik Özellikleri, TÜBİTAK Turkisch Journal Of Eart Science, 5, 109-121
• TURAN, M., AKSOY, E. ve BİNGÖL, A. F., 1995, Doğu Toroslar’ın Jeodinamik Evriminin Elazığ Civarındaki Özellikleri, Fırat Üniversitesi, Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, C: 7 S: 2 s: 1-23, Elazığ
• TURAN. M., 1984, Baskil-Aydınlar (Elazığ) Yöresinin Stratiğrafisi ve Tektoniği, Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi (Yayınlanmamış), Elazığ
• Türkiye İstatistik Kurumu, 1935-2007 Yılları Nüfus Sayımı Verileri
• TÜRKMEN, İ., İNCEÖZ, M., AKSOY, E. ve KAYA, M., 2001, Elazığ Yöresinin Eosen Stratiğrafisi ve Paleocoğrafyası ile ilgili Yeni Bulgular, Hacattepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Bülteni, S: 24, s: 81-95 Ankara
• Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Afet Etüt ve Hasar Tesbit Dairesi Başkanlığı, Jeolojik Etüt İzleme Şube Müdürlüğü, 30.09.1988 Tarihli Jeolojik Etüt Raporu.