AŞKALE DEPREMLERİ VE ETKİLERİ

Yıl 2007, Cilt: 12 Sayı: 17, 161 - 184, 11.09.2011

Yaşar Gök Namık Tanfer Altaş Serhat Zaman

Öz

Hatırlanacağı üzere 25 Mart 2004 Perşembe ve 28 Mart 2004
Pazar günü Erzurum ilinin batısında yıkıcı etki yapan orta büyüklükte iki
deprem meydana gelmiştir. Merkez üssü Aşkale olan depremler başta
Kandilli beldesi olmak üzere çok sayıda kırsal yerleşmede hasara yol
açmıştır. Depremler; 3 ilçe, 5 belde ve 129 köyde hasar oluşturmuştur.
Depremlerin orta büyüklükte olmasına karşın, can ve mal kaybıyla
dikkati çekmiştir. Nitekim 10 kişi hayatını kaybederken 51 kişi de
yaralanmıştır. Bayındırlık Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü’nün
tespitlerine göre Erzurum merkeze bağlı bazı köyler ile Ilıca, Aşkale ve
Çat ilçelerine bağlı köylerde toplam 2054 konut, 1797 ahır ve 6 işyeri
yıkılmış veya ağır hasar görmüştür. Ayrıca, Aşkale ilçe merkezi ile
Kandilli ve Yeniköy beldelerinde de çok sayıda konut ve işyeri ağır
hasar görmüştür.
Bu çalışama ile deprem sonrası arama-kurtarma, ilk yardım ve
geçici barınma çalışmaları ile depremlerin meydana getirdiği ekonomik
kayıplar ile sosyal ve psikolojik etkileri ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Bu çerçevede, deprem öncesi yerleşmeler ve konutlar hakkında da
değerlendirmeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Afet, arama-kurtarma, deprem, geçici barınma, geleneksel konut, ilk yardım

Kaynakça

• Altınlı, E., 1966, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun Jeolojisi. M.T.A. Derg. Sayı:67, Ankara, s.4.
• Altınlı, E., 1963, Türkiye Jeoloji Haritası, 1:500.000 Ölçekli, Erzurum Paftası İzahnâmesi, M.T.A Yay. Ankara. Bozkuş, C., 1992, Çayırlı-Tercan Tersiyer Doğusunun (Tercan-Aşkale) Stratigrafisi. Türk Jeoloji Kurultayı, Ankara, s.97.
• Atalay, İ., 1978, Erzurum Ovası ve Çevresinin Jeolojisi ve Jeomorfolojisi. Atatürk Üniv. Yay. No:91, Araştırma Kitapları Serisi No:81, Erzurum, s.26.
• Atiker, M., 1985, Sultanhisar-Nazilli-Kuyucak (Aydın) Dolayındaki Tektonik Kontrollü Dağeteği Ovası (Piedmont) Birliklerinin Jeomorfolojik Gelişimi. Jeomorfoloji Derg. Sayı:13, Ankara, s.16.
• Bayraktutan, S. M., 1985, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun Temel Jeolojik Yapısı. Atatürk Üniv. Çevre Sorunları Araş. Mer. Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Doğal Su Kaynakları ve Sorunları Sepozyumu, Erzurum, s.68-82.
• Biricik, A.S., Ceylan, M.A., Ünlü, M., 1995, 1 Ekim 1995 Dinar Depremi, İstanbul, s.10.
• Ceylan, M.A., 2003, Marmara Depreminin (17 Ağustos 1999) Yyalova Şehrine Etkileri. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara.
• Doğan, A., Yıldırım, C., Nefeslioğlu, H.A., Emre, Ö., 2004, 25 Mart ve 28 Mart 2004 Aşkale (Erzurum) Depremleri Değerlendirme Raporu, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• Doğanay, H., 1989, Doğu Anadolu Bölgesi’ne Yönelik Toplu Konut Uygulanmasının Coğrafî Plânlama Esasları. Erzurum Örneği. Fen-Ede. Fak. Ede. Bil. Arş. Derg., Fen-Ede. Fak. Ofset Tesisleri, Sayı:17, Erzurum, s.135.
• Doğanay, S., 1998, Aşkale’nin Fonksiyonel Özellikleri, Basılmamış Y. Lisans Tezi, Atatürk Üniv. Sos. Bil. Enst. Coğr. Eğt. Anabilim Dalı, Erzurum.
• Hoşgören, M. Y., 1975, İnegöl Havzasının Jeomorfolojisi. İst. Üniv. Yay. No:2000, Coğr. Enst. Yay. Şahin, C., 1991, Türkiye Afetler Coğrafyası. Gazi Üniv. Yay. No:72, Gazi Eğt. Fak. Yay. No:21, Ankara, s.48.
• Hoşgören, M.Y., Nişancı, A., Biricik, A. S., Bilgin, T., 1984, 30 Ekim 1983 Erzurum- Kars Depremi. Atatürk Üniv. Basımevi, Erzurum, s.1,s.22. www.mta.gov.tr/deprem/erzurum
• İnan, S., 1988, Orta-Üst Miyosen Kükürtlü (Erzurum) Havzasının Alüviyal Yelpazesi ve Gölsel Çökelleri. Cumhuriyet Üniv. Müh. Fak. Derg. Cilt:5, Sayı:1, Ankara, s.43.
• Ketin, İ., 1983, Türkiye Jeolojisi’ne Genel Bir Bakış. İst. Tek. Üniv. Kütüphanesi, Sayı:1259, İstanbul, s.158.
• Koçyiğit, A., 1977, Deprem. Yeryuvarı ve İnsan, Türk Jeoloji Kurultayı. Cilt:2, Sayı:1, Ankara, s.10.
• Koçyiğit, A., Öztürk, A., İnan, S., Gürsoy, H., 1985, Karasu Havzasının (Erzurum)Tekno Morfolojisi ve Mekanik Yorumu.Cumhuriyet Üniv. Mühendislik Fak. Derg. Cilt:2, Sayı:1, Ankara, s.11.
• Sever,R., 1996, Aşkale Yöresinin Fiziki Coğrafya Etütü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniv. Sos. Bil. Enst. Coğr. Eğt. Anabilim Dalı, Erzurum.
• Sevindi, C., 1995, Kandilli Kasabasının Coğrafî Etüdü. Atatürk Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enst. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• Şaroğlu, F., Yılmaz, Y., 1994, Doğu Anadolu’da Neotektonik Dönemdeki Jeolojik Evrim ve Havza Modelleri.M.T.A Derg. Sayı:107, Ankara, s.74.
• Şengör, C.,A., M., 1996, Kuzey Anadolu Fay’ının Keşfi. Bilim ve Teknik Dergisi. Cilt:388, Ankara, s.9.
• Tozlu, S., 2000, Tarih Boyunca Anadolu’da Doğal Afetler ve Deprem Semineri, Erzurum Tarihinde Depremler, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araştırma Merkezi, 22-23 mayıs 2000 Bildiriler, Globus Dünya basımevi, İstanbul, s.94.
• Yalçınlar, İ., 1973, Doğu Anadolu’nun Jeolojik Temel Strüktürleri, İst. Üniv. Coğr. Der. Sayı:18-19, Cilt:10, İstanbul, s.40,s.46.