KENTSEL MEKAN KULLANIMINDAKİ FARKLILIKLAR ÜZERİNE BİR YAKLAŞIM: BURSA VE ÇANAKKALE’NİN PERİYODİK (HAFTALIK) PAZARLARINDAN ÖRNEKLER

Yıl 2007, Cilt: 12 Sayı: 18, 49 - 78, 12.09.2011

Vedat Çalışkan

Öz

Kentsel mekanın kullanımında insan ve çevre yararına
odaklanan yaklaşımların eksikliği kentlerimizde “semt pazarları”
uygulamalarında da kendini gösterir. Büyüyen kentlerimizdeki
bazı semt pazarları kontrol edilemeyen, adeta kendi kendini
düzenleyen bir mekansal olguya dönüşmüştür. Kentsel ortak
mekanın adil kullanımını engelleyen pazar yeri örnekleri olumsuz
etkileriyle aslında kendi geleceğini ortadan kaldırmaktadır. Oysa
yerelin kültürel değerleriyle şekillenen pazar yerlerinin
varlıklarını korumaları pek çok yönden önem taşıyor. Bu nedenle
adil paylaşımlı kentsel mekan kullanımını hedefleyen bir anlayışla
bu konu ele alınarak yeni alışveriş modelleri tasarlanmalıdır.
Ülkemizdeki pazar yerleri, kuruldukları yerleşim
alanlarının büyüklüğü, ölçeği, pazar yeri uygulamaları, toplumsal
ve ekonomik etkileri yönünden oldukça büyük bir çeşitlilik
gösterir. Hatta bir kentin ilçe merkezinde kurulan pazar yerleri
arasında bile önemli farklar söz konusu olabilir. Ele alınan
çalışmada Güney Marmara Bölümü‟nde yer alan Bursa ve
Çanakkale‟nin kent merkezlerindeki semt pazarlarının
karşılaştırılmasıyla, kentsel ortak mekanın pazar yeri olarak
kullanımında ortak yönler bulunduğu gibi, önemli farklılıkların
olduğu da belirlendi. Ayrıca nüfus, kentleşme, kentlilik
faktörlerinin de kentsel mekan kullanımı ve bu kullanımın
algılanması açısından önemli farklılıklara yol açtığı da çalışmada
varılan sonuçlardandır.

Anahtar Kelimeler

periyodik pazarlar, Bursa, Çanakkale, kentsel mekan kullanımı, Güney Marmara Bölümü

Kaynakça

• Braun, M.; Frıcke, W. vd.,1998, „Functional Change of Periodic Markets in Densely Populated Areas in South Nigeria‟, Applied Geography and Development, Vol:52, Tübingen- Germany
• Çalışkan, V., 2005, “Bursa Kent İçi Semt Pazarları Üzerine Bir Değerlendirme: Merkez İlçe Pazarlarından Örnekler” Ulusal Coğrafya Kongresi, Bildiriler Kitabı, İstanbul.
• Çavuş, C.; Koç T., 2003, “Yerleşme”, Çanakkale Yerleşmesinin Durum Raporu, Çanakkale Kent Konseyi Yayınları,Çanakkale.
• DİE, http://www.die.gov.tr son erişim tarihi 12.04.2006
• DPT, 2003, „İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması‟ http://ekutup.dpt.gov.tr
• DPT, 2004, „İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması‟ http://ekutup.dpt.gov.tr
• Ful, Ş.D., 1998, Antik Devirlerde Lydia‟da Panayırlar, Fuarlar ve Pazar Yerleri, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bil. Ens., İzmir.
• Gaube, H., Grötzbach, E., vd., 1976, Wochenmarkte, Marktorte und Marktzyklen in Vorderasien, Erdkunde 30: 9-10.
• Hacısalihoğlu, Y., 2000, Küreselleşme Mekansal Etkileri ve İstanbul, Akademik Düzey Yayınları, İstanbul.
• Harvey, D., 2003, Sosyal Adalet ve Şehir, Metis Yayınları, İstanbul.
• Mat, A., 2000, Türkiye‟de Mantar Zehirlenmeleri ve Zehirli Mantarlar, Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul.
• Mert, K., 2000, “Tüketicilerin Alışveriş Merkezlerini Tercih Nedenleri Satın Alma Davranışları Değişiyor mu?”, 9.Ulusal Bölge Bilimi/Bölge Planlama Kongresi, Bildiriler Kitabı, Trabzon.
• Özçağlar, A., 2005, “Türkiye‟de Mülki İdare Bölümlerinin İdari Coğrafya Analizi”, Coğrafi Bilimler Dergisi, Ankara Üni. , Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara.
• Özgüç, N. ve Mitchell W.,2 000, „Şehirlerin Alternatif Alışveriş Mekanları: İstanbul‟da Haftalık Pazarlar‟, Tasarım ve Kuram, Sayı:2.
• Sönmez , M., 2001, Gelir Uçurumu Türkiye‟de Gelirin Adaletsiz Bölüşümü, Om Yayınevi, İstanbul. Tek, Ö.B., “Semt Pazarları ve Organize Perakendeciler”,
• http://www.web.deu.edu.tr/baybars, son erişim tarihi 27.06.2005.
• Tümertekin, E; Özgüç N.,1997, Beşeri Coğrafya, Çantay Kitabevi, İstanbul.
• Yetkin, İ., “Tarımda 7-8 Aracı Var”, http://www.ntvmsnbc.com/news/133734.asp, son erişim tarihi 08.05.2006.
• Yıldız, C., 2001, “Yaya Bölgeleri”, İstanbul Kentiçi Ulaşım Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, TMMOB İstanbul Şubesi, İstanbul.