UŞAK’TA HAŞHAŞ TARIMININ COĞRAFİ ÖZELLİKLERİ

Yıl 2007, Cilt: 12 Sayı: 18, 165 - 186, 12.09.2011

Yahya Kadıoğlu

Öz

Haşhaş bitkisi kapsülünden alkoloid ve tohumundan yağ
elde edilen önemli bir endüstri bitkisidir. Türkiye haşhaş
üretiminde Uşak ilinin önemli bir payı vardır. Nitekim 2003
yılında toplam üretimin % 10.9’unu (5203 Ton), 2004 yılında %
8.5’ini ( 1372 Ton) karşılamıştır. Uşak ülkemizde haşhaş kapsülü
üreten 13 il arasında 2003 ve 2004 yıllarında Afyon, Denizli ve
Konya’dan sonra dördüncü sırada yer almıştır. 2004 yılında
Türkiye’deki haşhaş ekim alanlarının (30343ha) %12.9’u
Uşak’taki ekim alanlarından oluşuyordu. Aynı yıl Türkiye’de
üretilen 59311 kg morfin ve türevi maddenin % 9.2’si (5488kg)
Uşak ilinde yetiştirilen haşhaşlardan elde edilmiştir. Morfin ve
türevi madde ihracatından sağlanan 25 626 221$’lık gelirin
yaklaşık 2 357 612 $’ı (%9.1) Uşak’taki üretime aittir (2004).
Uşak’taki klimatik şartların yetersizliği verim ve alkaloid
oranının düşürerek haşhaşın dünya pazarlarındaki rekabet
gücünü azaltmaktadır. İç talep, stok durumu, ihraç imkânları,
Bolvadin Alkoloid Fabrikası’nın işleme kapasitesi ve uygulanan
fiyat politikaları ve hava şartları gibi faktörler haşhaş üretiminde
önemli dalgalanmalara yol açar. Bu durum haşhaş tarımının
hakim ekonomik fonksiyon olmasını engellemekte ve diğer
ekonomik fonksiyonlarla birlikte yürütülmesini zorunlu
kılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tarım, Haşhaş, Uşak, İklim

Kaynakça

• AKÇİÇEK, E.,1994, Anadolu Tıp Tarihinde ve Halk Hekimliğinde Haşhaş, Afyonkarahisar Araştırmaları Sempozyumu, Bildirileri, Afyon, S.62-64
• BİRİCİK, A.S., 1995, Gediz Havzasının Su Potansiyeli, Türk Coğrafya Dergisi, sayı: 30, İstanbul, S.16
• DARKOT, B., 1963, Türkiye İktisadi Coğrafyası, İstanbul Üniv. Yay. NO: 139, İstanbul, S.115
• DİZDAR, M.Y., 2003, Türkiye’nin Toprak Kaynakları, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Teknik Yayınları No: 2, Ankara, S.135
• DOĞANAY, H., 1992, Türkiye Ekonomik Coğrafyası I, Atatürk Üniv. Yay. No:737 Kazım Karabekir Eğt. Fak. Yay. No:26, Erzurum, S.195
• ERDURMUŞ, A., ÖNEŞ, Y., 1990, Haşhaş, Toprak Mahsülleri Ofisi Alkasan Yayınları, Ankara, S.20
• GÜMÜŞÇÜ, A.; GÜMÜŞÇÜ, O.,1997, Türkiye’de haşhaş ve haşhaş tarımının Coğrafi Dağılışı, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı :6, ANKARA , S.136
• GÜNAL, N., 1995, Gediz Havzasının İklimi, Türk Coğrafya Dergisi, sayı:30, İstanbul, S.77-92
• GÜNAL, N.,2003, Yukarı Gediz Havzası’nın Bitki Coğrafyası, Çantay Yay.,İstanbul, S.25
• ÖZAV, L., 2005,İlkler Şehri Uşak, AKÜ- Uşak Valiliği, Batıkol Matbaacılık, Uşak, S.24
• ÖZAV,L., 2002, Sivaslı İlçesi’nin Coğrafi Etüdü, AKÜ Yay No: 30, Afyon, S.14
• ÖZDEĞER, M., 2001, 19. Yüzyılda Uşak Şehrinde ekonomik ve Sosyal Hayat, 21. Yüzyılın Eşiğinde Uşak Sempozyumu, Uşaklılar Eğitim ve Kültür Vakfı Yayını No: 2, Cilt :2, İstanbul, S.249
• ŞAHİN, C.; DOĞANAY, H.; ÖZCAN, N.A., 2005, Türkiye Coğrafyası, Gündüz Yayıncılık, Ankara, S.352
• TEXİER, C., 1923, (Çeviri , Ali Suad) Küçük Asya, C.2, Matba-i Amire, İstanbul, S.373-377
• TÜMERTEKİN,E., 1994, Ekonomik Coğrafya, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakül- tesi Yayınları, No:2926, İstanbul, S.113
• YALÇINLAR, İ., 2001, Uşak’ın Gelişiminde Hızı Arttıracak Doğal Kaynaklar, 21. Yüzyılın Eşiğinde Uşak Sempozyumu, Uşaklılar Eğitim ve Kültür Vakfı Yayını No: 2, Cilt :2, İstanbul, S.784
• YÜCEL,T.,1987, Türkiye Coğrafyası, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını No: 68, Ankara
• YÜKSEL, T., 2001, Ulubey İlçesi’nin Şehirsel Gelişimi ve Başlıca Sorunlar. 21. Yüzyılın Eşiğinde Uşak Sempozyumu, Uşaklılar Eğitim ve Kültür Vakfı Yayını No:2, Cilt :2, İstanbul, S.724
• Raporlar ve Bültenler
• D.M.İ.G.M, Günlük, Aylık ve Yıllık Ortalama, Ekstrem Sıcaklık ve Yağış Değerleri Bülteni, Ankara
• DİE, 2004, Türkiye İstatistik yıllığı, T.C Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara
• Hüdavendigar Vilayet Salnamesi, 1316, Matbaa-i Vilayet-i Salname-i Resmisi, Bursa
• Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 1997, Uşak İli Arazi Varlığı, Rapor No: 64, Ankara
• TOPRAKSU; 1974, Gediz havzası Toprakları, Yayın No: 302, Ankara
• TMO., 2004, Haşhaş Raporu, TMO Genel Müdürlüğü , Ankara
• TMO.,1973, Haşhaş Ekim Bölgesi Genel Gelişme Planı, T.M.O. Proje Genel Müdürlüğü, Ankara
• TMO., 2002, Başak Dergisi, TMO Genel Müdürlüğü, Ankara