SİİRT’İN İNANÇ TURİZMİ MEKÂNLARI: ZİYARET (VEYSEL KARANİ) VE TİLLO (AYDINLAR) ÖRNEKLERİ

Yıl 2012, Cilt: 17 Sayı: 27, 251 - 272, 09.01.2013

Nurettin Özgen

Öz

Turizm, -ekonomik bir değer olarak- önemi her geçen gün artarak devam
eden uluslar arası dev bir sosyoekonomik sektördür. Bu sektör yaklaşık 300 farklı
çeşit veya alanlardan oluşmaktadır. Bu turizm alanlarından birini de inanç
turizmi oluşturmaktadır. İnanç turizmi; tüm inanç sistemleri için kutsal sayılan
merkezlerin/ mekânların, insanlar tarafından ziyaret edilmesi ve bu ziyaretlerden
elde edilen sosyoekonomik bir kazanç olarak tanımlanabilir. İslam âleminin en
önemli inanç turizmi merkezleri olarak Mekke ve Medine gelmektedir. Tıpkı
Hıristiyanlıkta Kudüs, Roma ve Efes, Musevilikte yine Kudüs, kutsal mekânlar
olarak en çok ziyaret edilen baslıca merkezler oldukları gibi. Bu başat inanç
merkezleri dışında, dünyanın çeşitli yörelerinde, her din veya inanç sistemi için
kutsal sayılan çeşitli mekânlar/ merkezler de vardır. Örneğin, İslam inancının
yayılmasında büyük rol oynayan Veysel Karani ile onun yolunu (Üveysilik)
izleyen İbrahim Hakkı’ya ait türbelerin bulunduğu Ziyaret (Veysel Karani) ve
Tillo (Aydınlar) kasabaları, her yıl binlerce insan tarafından ziyaret edilmektedir.
İnanç açısından büyük önem taşıyan bu iki kasaba, son yıllarda ivme kazanan
inanç turizmi kavramı ile birlikte daha sık anılmaya başlanmışlardır. Siirt ili
sınırları içerisinde yer alan bu iki önemli inanç turizmi mekânı planlama, tanıtım,
konaklama, ulaşım ve diğer alt- üst yapı sorunlarının giderilmesi durumunda,
yöre, bölge ve hatta ülke için önemli sosyoekonomik kazanımlar elde etmek
mümkün olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Siirt, Tillo (Aydınlar), Ziyaret (Veysel Karani), İnanç turizmi, Turizm potansiyeli

Kaynakça

• Açıkel, Y., 2001; XIV-XVI. Yüzyıllarda Eğirdir Yazla Mahallesinde Yaşamış İnanç Önderleri, Hoşgörü Yılında Göller Bölgesi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Isparta, ss.106-129.
• Akpınar, Ş., 2002; Lâmi‘î’nin Vâmık u Azrâ Mesnevîsinde Astrolojik Unsurlar. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. Sayı: 12, sa: 169- 202. [Online]:http://www.turkiyat.selcuk.edu.tr/pdfdergi/s12/ akpinar.pdf. Adresinde 16 Ağustos 2011 tarihinde indirildi. DİKA (Dicle Kalkınma Ajansı), 2007; Siirt Yatırım Ortamı. [Online]:http://www.dika.org.tr/?g1=siirt-yatirim-ortami-katalogu adresinden 16 Temmuz 2011’de indirilmiştir.
• Doğanay, H., 2001; Türkiye Turizm Coğrafyası, Çizgi Kitabevi Yayınları, Konya.
• Doğaner, S., 2001; Türkiye Turizm Coğrafyası, Çantay Kitabevi, İstanbul.
• Emekli, G., 2005; Avrupa Birliği’nde Turizm Politikaları ve Türkiye’de Kültürel turizm. Ege Coğrafya Dergisi, Sayı: 14, sayfa:99-107,
• Eol, M., 2003; Turizm Pazarlaması, Ekin Kitapevi, İstanbul.
• Erdem, H., 2005; Ma’rifetnameye Göre Erzurumlu İbrahim Hakkının Düşünce Dünyasından Bazı Görünümler. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi No: 19, sa: 7- 16
• Erzurumlu İbrahim Hakkı Hz. http://www.muhammedi.net/dokuman/erzurumluik.pdf 2011. Adresinden 10 Temmuz 2011’de indirilmiştir.
• Güzel, F. Ö., 2010; Turistik Ürün Çeşitlendirmesi Kapsamında Yeni Bir Dinamik: İnanç Turizmi. Süleyman Demirel Üniversitesi. Vizyoner Dergisi. 2 (2), 87-100
• Hacıoğlu, N., 2008; Turizm Pazarlaması, Nobel Yayıncılık, İstanbul.
• Kahya, E., 1999; Erzurumlu İbrahim Hakkı. Cilt 40, Sa: 371- 385 [Online]:http://www.dergiler.ankara.edu.tr/ dergiler/37/743/ 9502.pdf Adresinden 22 Temmuz 2011’de indirildi.
• Kalafat, Y., 2006; Siirt Yöresinde Yatırlar Etrafında Şekillenmiş Halk İnançları ve Kesik Baş Sempozyumu.[Online]:http://www.turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/ kalafat_siirt.pdf. adresinden 13 Temmuz 2011’de indirildi. arası Siirt
• Kalaycıoğulları, İ., Unat, Y., 2004; Kopernik Kuramı’nın Türkiye’deki Yansımaları. [Online]:http://www.lesekreis.wikispaces.com/file/view/Kopernik_osman.pdf.Adr esinden 2 Ağustos 2011 tarihinde indirildi.
• Kaplan, Y., 2009: Destan- ı Veysel KARANİ. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Volume 1/5 Fall 2008
• Karadeniz, E., Kandir, S. Y., Önal, Y.B., 2007; Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt 18, Sayı 2, Güz: 195- 205
• Karadeniz, H., 2006; Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın Ahlak Felsefesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enst. Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı Islam Felsefesi Bilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Karaman, S. ve Usta, K. (2006). İnanç Turizmi Açısından İznik ve Bir Uygulama Çalışması, III. Balıkesir Ulusal Turizm Kongresi, Balıkesir, ss:473-489.
• Koç, Ö., 2010; Minyatürle İbrahim Hakkı Hazretleri. [Online]: http://www. e- dergi.atauni.edu.tr/ index.php/GSED/article/view/2331/2338. Adresinden 02 Ağustos tarihinde indirildi.
• Koçin, A., 1990; XVIII. Yüzyılın Ünlü Düşünür ve Bilim Adamı: Erzurumlu İbrahim Hakkı. Bilim ve Teknik Dergisi, (Kasım- 1990), Sayfa: 54- 55
• Kültür ve İnançlar Diyarı Şanlıurfa. http://www.urfakultur.gov.tr/yazi_detay.php?id=1 adresinden 13. 12. 2011 tarihinde indirilmiştir.
• Kuzubaş, M. 2008; Manzum Bir Destan Kitabı (Destân-ı Veysel Karânî, Vefât-ı Hz. Fâtıma, Vefât-ı Hz. İbrâhîm, Hikâyet-i Gügercin, Hikâyet-i Geyik). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (Kış), Cilt 1 sayı:2
• MEGEP, 2007; (Mesleki eğitim ve öğretim sisteminin Güçlendirilmesi projesi), Konaklama ve seyahat hizmetleri Turizm hareketleri. Ankara
• Ocak, A. Y., 2003; Veysel Karani ve Üveysilik. Ankara. Dergah Yayınları.
• Okumuş, E., 2006; “Marifetnâme’de Beden”. Türk-İslam Düşünce Tarihinde Erzurum Sempozyumu, 26-28 Haziran. Erzurum
• Okumuş, E., 2008; Marifetname’de Beden. Din bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, VIII (2008), sayı:1
• Öktem, Ü., Osmanlı Medreselerinde Felsefe. http://www.dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/ pdf Adresinden 12 Temmuz 2011’de indirilmiştir. Özcan, A., Osmanlı Tarihçiliği ve http://www.ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-219097/h/edityazisi.pdf Adresinden Tarih Kaynakları. [Online]:
• Özgen, N. ve Karadoğan, S., 2009; Siirt şehrinin Kuruluşu ve Gelişimi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (2), 61- 81.
• Özgen, N., 2003; Kuruluş Yeri Bakımından Siirt şehri ve yakın çevresinin Doğal Ortam Özellikleri. Siirt Valiliği Yayınları. No: 2, SİİRT
• Özgen, N., 2004; Potential and Problems of the Botan and Kezer Streams in the Siirt Subregion, SE Anatolia, Turkey. Proceeding of the Third Turkish- Romanian Geographical Academic Seminar. September 15- 24, Balıkesir/ Turkey
• Özgen, N., 2008; Blessed Mountain of Religions: Tourism Potential of Ağrı (Ararat) Mountain and Development of Decisions Related to Tourism Planning. Turystyka Religijna W Obszarach Gorskich. Bukowina Tatrzanska. 7- 10 October, Polonya
• Özgen, N., 2010; Doğu Anadolu Bölgesinin doğal turizm potansiyelinin belirlenmesi ve planlamaya yönelik öneriler. Uluslar arası İnsan Bilimleri Dergisi. 7 (2), 1407- 1438
• Özgen, N., 2010; Preservation of Historical Town of Hasankeyf Within the Scope of Sustainable Tourism. The 2nd International Geography Symposium ‘GEOMED 2010, 2-5 June, Kemer/ Antalya/ Turkey
• Özgüç, N., 1998; Turizm Coğrafyası. Çantay Kitapevi. İstanbul.
• Özgüç, N., 2003; Turizm Cografyası, Çantay Kitabevi, İstanbul.
• Pala, İ., 1990; Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. Akçağ Yayınları. Ankara, s. 553.
• Papur, T., 2009; Konya İlinde Kültür ve İnanç Turizmi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 2(9),473- 492
• Sancar, M. N., 2005; Tillo Evliyaları (4. Baskı). İstanbul, ISBN 975-97472-2-7
• Sargın, S., 2006; Yalvaç’ta İnanç Turizmi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (2), 1- 18
• Savran, Ö., 2010; Sabâyî ve Üveys-Nâmesi. http://www.ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1- 275474/h/uveys-name.pdf. Adresinde 27 Temmuz 2011 tarihinde indirilmiştir.
• Siirt, 2007; Güneydoğu Anadolu Rehberi, http://guneydogumirasi.org/pdfs/siirt.pdf. adresinden 08 Ağustos 2011 tarihinde indirildi. Siirt’te fıstıkçılık, 2011; 8Online]:
• www.byegov.tr/dis-basinda-turkiye.aspx?d=
• 08.2011&act=2&ahid=28597 adresinden 15 Ağustos 2011 tarihinde indirilmiştir.
• Siirt 56 Haber Sitesi. Fotolar, http://www.siirt56.com/fotogaleri/Veysel-Karani-Hz.- Turbesi-12-2.htm adresinden 03 Eylül 2011 tarihinde indirilmiştir.
• Soykan, F., 2003: “Coğrafi Çevrenin Turizm Amaçlı Değerlendirilmesinde Turizm Potansiyelini Saptamanın Önemi” E.Ü. Coğrafya Bölümü Sempozyumları II. Coğrafi Çevre Koruma ve Turizm Sempozyumu (16-18 Nisan 2003) s.17-24, İzmir.
• Soykan, F., 2000; Turizm Coğrafyası ve Turizm Planlaması, Ege Coğrafya Dergisi, 11, s: 39-55. İzmir.
• Sunar, C., 1981; Erzurumlu İbrahim Hakkı ve Terbiye Kuralları. Ankara Üniversitesi İlahiyat [Online]:http://www.dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/769/9751.pdf. Adresinden Dergisi. Cilt 24, sa: 127- 150.
• Şimşek, S., 2007; 303. Doğum Yıldönümünde Erzurumlu İbrahim Hakkı (1115/1703- 1194/1780) Biblografyası Üzerine Bir Deneme. Kutadgubilig Felsefe- Bilim araştırmaları Dergisi (Mart). Sayı: 11, sa: 277- 301.
• Taş, N. T., 2011; İbrahim Hakkı. T.C. Bilecik Müftülüğü Web Sitesi. [Online]: www.bilecikmuftulugu.gov.tr/ index2.php?option=com_content. adresinden 03 Ağustos 2011tarihinde indirildi.
• Toprak, B., 2006; Yunus Emre Divanı. Eskişehir Odunpazarı Belediyesi Yayınları: 3, Kültür Dizisi: 3 2011; TTYD, Türkiye Turizm Yatırımcıları Derneği. [Online]: http://ttyd.org.tr/tr/pageaspx?id=1633 adresinden 12 Ağustos 2011 tarihinde indirilmiştir.
• TUİK, 2010; Siirt ili Adrese Dayalı Nüfus Sayımı Sonuçları. Ankara.
• TURSAB, (2006); Anadolu inançların Beşiği. http://www.tursab.org.tr/dosya/1015/06my pdf adresinden 13. 12. 2011 tarihinde indirilmiştir.
• Türkiye Turizm Stratejisi (2023), Kültür ve Turizm Bakanlığı (2007) Ankara UNFPA,
• ;Birleşmiş Milletler Dünya Nüfus Fonu [Online]:
• http://www.unfpa.org/public/world-population-day adresinden 15 Aralık 2011
• tarihinde indirilmiştir.
• UNWTO, 2008; Tourism -an Economic and Social Phenomenon. [Online]: http://unwto.org/en/content/why-tourism. Adresinden 16 ağutos 2011 tarihinde indirilmiştir.
• Usta, Ö., 2001; Genel Turizm, Anadolu Matbaacılık, İzmir. WRTA, 2010; Current Developments & Forecasts: [Online]: http://www.linkedin.com/company/world-religious-travel-association. adresinden 03 Eylül 2011 tarihinde indirilmiştir.
• Yıldırım, M., 1993; Erzurum'lu Hakkının İnsan Anlayışı. Felsefe Dünyası (Aralık), Sayı: 10, s: 35- 39