SANAYİ VE ULAŞIM FONKSİYONLARINA BAĞLI GELİŞEN BİR ŞEHİR: NİZİP

Yıl 2012, Cilt: 17 Sayı: 28, 79 - 102, 09.01.2013

Mehmet Emin Sönmez Zafer Başkaya

Öz

Geçmişte, daha çok çevre şartlarının etkisinde gelişen şehirler,
günümüzde sanayi ve ticari faaliyetler neticesinde daha hızlı gelişmekte ve
muazzam büyüklüklere ulaşmaktadır. Bu yerleşmelerin büyük çoğunluğu ise
bulundukları lokasyonun sağladığı avantajlar sayesinde gelişmektedir. Nitekim
eski ulaşım ve ticaret yolları üzerinde bulunan yerleşmeler, ulaşım
güzergâhlarından önemli bir değişiklik olmadığı sürece önemlerini korumakta ve
zamanla değişik fonksiyonel özelliklerle nüfuslarını ve yerleşim sahasını
genişletmektedirler. Bunun aksi de mümkün olabilmektedir.
Geçmişte ipek yolu üzerinde önemli bir konumda olan Nizip, günümüzde
E-90 şehirlerarası karayolunun etkisiyle önemini daha da artırmıştır. Ulaşım
güzergâhında olması yol boyu dinlenme tesisleri, lokantalar ve tamir atölyelerinin
artmasını sağladığı gibi şehrin yol boyuna doğru kaymasına zemin hazırlamıştır.
Çevredeki alanların tarıma elverişli olması zeytin ve antep fıstığı gibi ürünlerin
tarımını önemli kılmıştır. Bilindiği gibi çoğu şehir yerleşmesinde sanayi
faaliyetlerinin temelini tarım oluşturmaktadır. Çevresinde tarımsal faaliyetlerin
yoğun olduğu yerleşmelerde tarımda dayalı sanayi faaliyetleri önem kazanır.
Nizip şehrinde de özellikle zeytinyağı fabrikaları olmak üzere zeytin, antep fıstığı
ve pamuğa dayalı sanayi faaliyetleri gelişme göstermiştir.
Şehrin tarım alanlarına doğru genişlemesi, tarım alanlarının bir kısmını
işgal ettiği gibi gelecekte de tarımsal üretimin azalmasına ve tarıma dayalı sanayi
faaliyetlerinde kapasite kullanım oranlarını düşmesine ya da bazılarını
kapanmasına yol açabilir.
Bu çalışmada Nizip şehrinin tarihsel süreçte önemi, şehrin alansal
gelişimi, şehrin gelişiminde ulaşım ve sanayi faaliyetlerinin önemi incelenmiştir.
Tarım alanlarının daralması ile oluşacak çevresel ve ekonomik sorunlara dikkat
çekilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Nizip, Şehirleşme, Şehirsel fonksiyonlar, Ulaşım, Sanayi

Kaynakça

• Anonynous. (2011, 11 04). Nizip Belediyesi Stratejik Planı 2004-2010. Gaziantep, Nizip, Türkiye.
• Başıbüyük, A., 2001, Fonksiyonel Özellikleri Açısından Suşehri, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 37, İstanbul.
• Başkaya, Z., 2011, Gölpazarı’nın Kuruluşu, Gelişmesi ve Fonksiyonel Özellikleri, Doğu Coğrafya Dergisi,Sayı: 25, Erzurum.
• Beaugeu-Garnier ve Chabot, 1963, Traitѐ de Gѐographie Urbanie, Paris.
• Bulut, İ., 1995, Tipik Bir Yol Boyu Köyü Örneği Kars Kümbetli Köyü, Doğu Coğrafya Dergisi, Sayı: 1, Erzurum.
• Doğanay, H., 2011, Türkiye Ekonomik Coğrafyası, Pegem Akademi Yayınları.
• Doğanay, H.- Koca, H., (1998), Ulaşımın Yerleşmeye EtkilerinE İki Tlpik Örnek: Fevzipaşa ve Nurdağı Kasabaları, İstanbul: Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 33. İstanbul.
• Ertin, G., 1995, Osmaneli-Vezirhan Yerleşim Birimleri Arasında Sanayi Faaliyetleri, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı:30, İstanbul.
• Gaziantep Valiliği, (1973). Cumhuriyetin 50. Yılında Gaziantep, Divan Matbaacılık, Gaziantep.
• Karayolları Genel Müdürlüğü, 2011, Günlük Ortalama Trafik Bilgileri (2010 yılı).
• Koca, N., 2001, Bahçe Kenti’nin Fonksiyonel Özellikleri, Doğu Coğrafya Dergisi, Sayı: 5, Çizgi Kitabevi, Konya.
• Lloyd, S. (2007). Türkiye'nin Tarihi bir Gezginin Gözüyle Anadolu Uygarlıkları. Ankara, Tübitak.
• Özçağlar, A., 1996, Zile’nin Kuruluşu, Gelişmesi, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Coğrafya Araştırmaları Dergisi Sayı:4, Ankara.
• Sönmez, M. E. (2011). Unutulmuş Bir Şehir: Karkamış. Uluslararası Katılımlı Coğrafya Kongresi 07-10 Eylül. İstanbul: Türk Coğrafya Kurumu.
• Tay, (2011, 01 06). www.tayproject.org. 01 06, 2011 tarihinde http://www.tayproject.org/veritab.html adresinden alındı
• Tıraş M., 2002, Ulaşımın Yerleşme Etkisine Bir Örnek "Pozantı", Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 38, İstanbul.
• Timor, A., 1997, Orta Büyüklükteki Şehirler ve Taşıdıkları Önem, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Dergisi, Sayı: 5, İstanbul.
• Tmo. (2011, 9 15). Zugma. Gaziantep, Nizip, Türkiye.
• Tümertekin, E., 1987, Ulaşım Coğrafyası, İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 3053, Coğrafya Enstitüsü Yayınları No: 85, İstanbul.
• Tümertekin, E., - Özgüç N., 2011, Ekonomik Coğrafya (Küreselleşme ve Kalkınma), Çantay Kitabevi, İstanbul.
• Yılmaz, M., (1973), Nizip Tarihi, Mazlum Kitabevi, Gaziantep.
• http://www.nizipdh.gov.tr/index.php5?g3om=com_othercontent&mod=mod_view&id=66 (Erişim tarihi: 13.11.2011)
• http://www.nizip.gov.tr/altgruplar_detay.asp?dersKategoriNo=24&dersGrupNo=146&ders GrupAdi=Nizip Organize Sanayi Bölgesi (Erişim tarihi: 15.11.2011)
• http://www.ulfet.com/kurumsal.php (Erişim tarihi: 26.12.2011)
• http://www.nizip.com/showthread.php?t=3538 (Erişim tarihi: 26.12.2011)