DEMRE ÇAYININ PALEOCOĞRAFİ DÖNEM VADİ DEĞİŞİKLİKLERİ VE BEYMELEK LAGÜNÜ’NÜN JEOMORFOLOJİK EVRİMİ

Yıl 2012, Cilt: 17 Sayı: 28, 175 - 192, 09.01.2013

Nurdan Keser

Öz

Demre çayı, yaklaşık 1000 km2 lik havza genişliği ve 22 km2 lik alan
kaplayan deltasıyla Güneybatı Anadolu’nun en önemli akarsularından biridir.
Demre deltasının doğusunda yeralan Beymelek lagünü ise Demre çayı
alüvyonlarının hakim güney rüzgarlarının etkisindeki kıyı dinamikleriyle Beymelek
koyu önüne yığılması sonucu oluşmuştur. Karstik kaynaklarla beslenen göl,
bugünün koşullarında güneybatısındaki delta alanı ve kıyı kordonları dışında
Demre çayı havzasından bağımsızdır. Bu araştırmada, Demre çayının Neojen
döneminde kurulduğu, önceleri Beymelek koyuna, daha sonra da koyun
güneybatısından Akdeniz’e döküldüğü belirlenmiştir. .Ayrıca, Demre çayının
Pliyosen-Alt Pleistosen dönemi boyunca kullandığı bu vadileri, bölgenin tektonik
aktivitesi ve iklim salınımlarının etkisiyle terkederek Orta Pleistosenden itibaren
bugünkü vadisinde akmaya başladığı belirlenmiştir.
Demre çayının paleocoğrafi dönemlerdeki vadi değişiklikleri ve Beymelek koyu
ile ilişkisini ortaya koymayı amaçlayan bu araştırmada, Demre çayı havzasının
jeolojik- jeomorfolojik özellikleri ayrıntılı olarak ele alınmış ve özellikle havzanın
kuruluşundan Holosen öncesine kadar olan gelişimi aydınlatılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Demre Çayı, Beymelek Lagünü, Batı Toroslar, Alacadağ, Gülmez Dağı, Flüviyal Topografya, Karst Topografyası, Paleocoğrafya

Kaynakça

• Akurgal, E.(1989), Anadolu Uygarlıkları Net Turistik Yayınları, II. Baskı, İstanbul.
• Antalya Su Ürünleri Müdürlüğü, (1984), Beymelek Lagün Gölü Etüdü Sonuç Raporu, Dalyanlarımızın Islahı ve Geliştirilmesine Esas Ön Etütler Projesi, Araştırma ve Proje Raporları, Rapor No: 1, s:73, Antalya.
• Ardos, M. (1979), Türkiye Jeomorfolojisinde Neotektonik, İstanbul. Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları, No:113, İstanbul.
• Atalay, İ. (1987), Türkiye Jeomorfolojisine Giriş, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, No:9, İzmir.
• Atalay, İ. (1988), Toros Dağlarında Karstlaşma ve Karstik Alanların Ekolojisi, Jeomorfoloji Dergisi, Sayı:16, Ankara.
• Atalay, İ. (2010), Uygulamalı Klimatoloji, s: 279-289, META Basım Matbaacılık Hizmetleri, Bornova, İzmir.
• Colin, H.J.(1962), Fethiye-Antalya-Kaş-Finike (Güneybatı Anadolu) Bölgesinde Yapılan Jeolojik Etütler, MTA Enstitüsü Dergisi, S:: 59, s: 19-61, Ankara.
• DMİ, (2010), Demre Meteoroloji İstasyonu Rasat Kayıtları, T.C. Başbakanlık Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü Elektronik Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• DSİ, (1978), Antalya-Elmalı-Demre Ovası Dalyan Kaynağı Hidrojeolojik Etüt Raporu (Yayınlanmamış), Ankara.
• Erinç, S. (1970), Türkiye Kuvaterneri ve Jeomorfolojinin Katkısı, Jeomorfoloji Dersisi, S: 2, s: 12-35, Ankara.
• Erol, O.(1980), Türkiye’de Neojen ve Kuvaterner Aşınım Dönemleri, Bu Dönemlerin Aşınım Yüzeyleriyle Yaşıt Tortullara Göre Belirlenmesi, Jeomorfoloji Dergisi, S:11, s:1-22, Ankara.
• Erol, O. (1983), Türkiye’nin Genç Tektonik ve Jeomorfolojik Gelişimi, Jeomorfoloji Dergisi, S:11, s: 1-22, Ankara.
• Erol, O. (1990), Batı Toros Dağlarının Messiniyen Paleojeomorfolojisi ve Neotektoniği, Türkiye 8. Petrol Kongresi (16-20 Nisan 1990), Genişletilmiş Bildiri Özleri, s: 91- 82, Ankara.
• Günay, Y., Bölükbaşı, A.Ş. ve Yoldemir, O.(1982, Beydağlarının Stratigrafisi ve Yapısı, Türkiye Altıncı Petrol Kongresi Tebliğleri Nisan 1982, s: 90-101, Ankara.
• Keser, N. (2004b), Sarıbelen (Sidek) Polyesi ve Katran Dağının Karst Jeomorfolojisi, Marmara Coğrafya Dergisi, S: 10, s: 19-52, İstanbul.
• Keser, N.(2007), Akyazı (Lengüme) Depresyonu ve Akdağ Güneyinin (Batı Toroslar) Jeomorfolojisi, Türk Coğrafya Dergisi S: 48, s:111-132, İstanbul.
• Keser, N. (2008), Çukurbağ Polyesinin Jeomorfolojik Evrimi, Marmara Coğrafya Dergisi S: 18, s: 113-133, İstanbul.
• Keser, N. (2011), Beymelek Lagününün Limnolojik ve Jeomorfolojik Özellikleri, Marmara Coğrafya Dergisi S: 24, s: 258-286, İstanbul.
• Ketin, İ. (1959), Türkiye’nin Orojenik Gelişmesi, MTA Enstitüsü Dergisi S: 53, Ankara.
• Koçyiğit, A. (1984), Güneybatı Türkiye ve Yakın Dolayında Levha içi Yeni Tektonik Gelişim, TJK Bülteni, Cilt: 27, S:1, s: 1-15, Ankara.
• Kurt, H. (2000), Batı Toros Polyeleri, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi (Yayınlanmamış), İstanbul.
• Nazik, L. (1992), Beyşehir Gölü Güneybatısı ile Kembos Polyesi Arasının Karst Jeomorfolojisi, İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Doktora Tezi (Yayınlanmamış), İstanbul.
• Öner, E. (2000), Demre Çayı Deltasının Jeomorfolojik Gelişimi ve Myra Antik Kenti Limanı ve St.Nicholaus Kilisesi", T.C. Kültür Bakanlığı, Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü 16. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 22-26 Mayıs 2000, s: 1-18, Ankara.
• Şaroğlu, F., Emre, Ö., Kuşçu, İ. (1992), Türkiye’nin Diri Fayları ve Depremsellikleri Projesi, MTA Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara.
• Şenel, M., Selçuk, H., Bilgin, Z.R., Şen, A.M., Karaman, T., Dinçer, M.A., Durukan, E., Arbaş, A., Örçen, S., Bilgi, C. (1989), Çameli (Denizli)- Yeşilova (Burdur)- Elmalı (Antalya) ve Dolayının Jeolojisi, MTA Raporu, No: 9429, Ankara.
• Şenel, M., Öztürk, E.M., Özdemir, T., Kadınkız, G., Metin, Y., Serdaroğlu, M., Örçen, S., (1994), Fethiye (Muğla), Kalkan (Antalya) ve Kuzeyinin Jeolojisi, MTA Raporu, Ankara.
• Şenel, M. (1994), Fethiye-M-9 Paftası, 1:100.000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları, No:5, MTA Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara.
• Şenel, M. (1995), Antalya-M-10-11 Paftası, 1:100.000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları, No:4, MTA Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara.
• Şengör, A.M.C.(1980), Türkiye’nin Neotektoniğinin Esasları, T.J.K Konferanslar Serisi Yayını, Ankara.
• Şengör, A.M.C.(1985b), Türkiye’nin Jeomorfolojik Evriminde Orta Miyosen’in Önemi, Türkiye 9. Jeomorfoloji Bilimsel ve Teknik Kurultayı (13-15 Mart 1985), Bildiri Özleri, Ankara.
• Uysal, Ş., Dumont, J.F., Poisson, A., (1980), Batı Toros Platformları, MTA Raporu (Yayınlanmamış), No: 6861, Ankara.