TÜRKİYE’DE COĞRAFİ İŞARETLERİN DAĞILIŞ ÖZELLİKLERİNİN VE COĞRAFİ İŞARET POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2012, Cilt: 17 Sayı: 28, 193 - 214, 10.01.2013

Vedat Çalışkan Hasan Koç

Öz

Coğrafi ortam özelliklerinin ortaya çıkardığı ürün zenginliğinin coğrafi
işaret yoluyla korunması, dünya ticaretinde yaşanan gelişmelere bağlı olarak
giderek önem kazanan bir konudur. Coğrafi işaretler doğal ortam özellikleri,
geleneksel üretim yöntemleri ve kültürel değerler ile yoğrulan bir süreçte ortaya
çıkan geleneksel/yerel ürünlere ticari açıdan koruma ve destek sağlamaktadır.
Büyük bir potansiyelin varlığına karşın Türkiye’de coğrafi işaret konusunda
sınırlı gelişmeler sağlanabilmiştir. Çalışma ile günümüze değin Türkiye’de tescili
sağlanan coğrafi işaretler ve dağılış özellikleri değerlendirilmiştir. Buna göre
coğrafi işaret potansiyeli taşıyan ürünlerin belirlenmesinde yerel/geleneksel
ürünleri tanıtıcı festivallerden yararlanılması önerilmektedir. Diğer yandan
coğrafya biliminin Türkiye’de coğrafi işaretler konusuna katkı sağlayacağı
alanlara dikkat çekilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Coğrafi işaretler, yerel ürünler, geleneksel/yerel ürün festivalleri, Türkiye

Kaynakça

• Akın, E. B., 2006, Coğrafi İşaret Olarak Tescil Edilmiş Malatya Kayısısının Teknolojik Özelliklerinin Saptanması Ve Gıda Güvenliği Açısından Araştırılması, Hacettepe Üniversitesi Fen Bil. Ens. Gıda Mühendisliği ABD, Doktora Tezi, Ankara.
• Albayrak, M. ve Güneş, E., 2010, “Traditional Foods: Interaction Between Local and Global Foods in Turkey”, African Journal of Business Management Vol. 4(4), 555–561.
• Alım, M. ve Kaya, A., 2005, “Iğdır’da Kayısı Tarımı ve Başlıca Sorunları”, Doğu Coğrafya Dergisi Cilt 10, Sayı 14,47-66.
• Banks, G.; Kelly, S.; Lewis, N. ve Sharpe, S., 2007, “Place ‘from one glance’: the use of place in the marketing of New Zealand and Australian wines”, Australian Geographer, 38, 15–35.
• Bowen, S. ve A. Valenzuela Zapata, 2009, “Geographical Indications, Terroir, and Socioeconomic and Ecological Sustainability: The Case of Tequila.” Journal of Rural Studies, 25: 108–19.
• Doğanay, H., 1997, “Fitolojik Kökenli Bir Fosil: Oltutaşı”, Doğu Coğrafya Dergisi Sayı :2, 1-22.
• Doğanay, S., 2005, “Trabzon İlinde Fındık Tarımı”, Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt 10, Sayı 13, 233-252.
• DPT., 1995, Fikri ve Sınaî Haklar Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Yayın No: DPT: 2373, ÖİK: 438, Ankara.
• DPT., 2007, Fikri Mülkiyet Hakları, Yayın No: DPT: 2728, ÖİK: 680, Ankara.
• Elmacı, S., 2010, “Amasya’da Bamya (Okra) Tarımının Coğrafi Esasları: Üretimiyle İlgili Özellikleri, Dağılışı ve Sorunları”, Doğu Coğrafya Dergisi, cilt 15, Sayı 24:117- 130.
• Ertin, G., 2000, “Edremit körfezinde zeytin üretimi”, Türk Coğrafya Kurumu Dergisi, sayı 35, 223-246.
• Evans, G.E. ve Blakeney, M., 2006, “The Protection of Geographical Indications After Doha: Quo Vadis?”, Journal of International Economic Law Vol. 9 No. 3, 575– 614.
• Gök, Y. ve Zaman, S., 2003, “Anamur’da Muz Tarımının Coğrafi Esasları”, Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt 8, Sayı 9,181-208.
• Gökovalı, M., 2007, “Coğrafi İşaretler ve Ekonomik Etkileri: Türkiye Örneği”, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 21 Haziran 2007 Sayı: 2, 141 – 160.
• Guthey, G., 2008, “Agro-industrial conventions: some evidence from northern California’s wine industry”, The Geographical Journal, 174,138–148.
• Gümüşçü, O., 1997, “Türkiye’de Haşhaş ve Haşhaş Tarımının Coğrafi Dağılışı”, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, sayı 6, 123-148.
• Gündoğdu, G., 2006, “Türk Hukukunda Coğrafi İşaret Kavramı Ve Korunması”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Hukuk Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Gürsu Doğu, R. P., 2008, Avrupa Birliği’nde Kalite Politikası ve Türkiye’nin Uyumu, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Dış İlişkiler ve AB Koor. Dairesi Bşk., AB Uzmanlık Tezi, Ankara.
• Gwynne, R., 2006, “Export-orientation and enterprise development: a comparison of New Zealand and Chilean wine production”, Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, 97, 138–56.
• Hayward, D. ve Lewıs, N., 2008,” Regional dynamics in the globalising wine industry: the case of Marlborough”, New Zealand, Geographical Journal, Vol. 174, No. 2, 124– 137.
• IACC (The International AntiCounterfeiting Coalition), 2011, “The Truth About Counterfeiting”, counterfeiting.php,
• http://www.iacc.org/about-counterfeiting/the-truth-about
• IGEME (T.C. Başbakanlık, Dış Ticaret Merkezi, İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi), 2009, http://www.tgdf.org.tr/turkce/tgdfraporlari/ Ticaret Örgütü) Dünya Ticaret Raporu,
• Ilbert, H. ve Petit, M., 2009, “Are Geographical Indications a Valid Property Right? Global Trends and Challenges”, Development Policy Review, 27 (5): 503-528.
• Josling, T., 2006, “The War on Terroir: Geographical Indications as a Transatlantic Trade Conflict”, Journal of Agricultural Economics, Vol. 57, No. 3, 337–363.
• Kan, M., Gülçubuk, B., 2008, “Kırsal Ekonominin Canlanmasında ve Yerel Sahiplenmede Coğrafi İşaretler”, U. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 2008, Cilt: 22, Sayı: 2, 57–66.
• Kizos, T. ve Vakoufaris, H., 2011, “Alternative agri-food geographies? Geographic indications in Greece”, Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, Vol. 102, No. 2, 220–235.
• Koca, H., 1997, “Erdemli’de Turunçgil Tarımının Coğrafi Esasları”, Doğu Coğrafya Dergisi, sayı 2, 305-336.
• Koca, N., 2004, “Çanakkale’de Zeytin Yetiştiriciliğinin Coğrafi Esasları”, Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı: 9, 119-138.
• Kur, A.ve Cocks, S., 2007, “Nothing but a GI Thing: Geographical Indications under EU Law”, Fordham Intell. Prop. Media & Ent. L.J. Vol. 17: 999 – 1016.
• Moran, W., 1993, “The wine appellation as territory in France and California”, Annals of the Association of American Geographers, 83, 694–717.
• Orhan, A., 2010, “Yerel Değerlerin Turizm Ürününe Dönüştürülmesinde Coğrafi İşaretlerin” Kullanımı: İzmit Pişmaniyesi Örneği”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt 21, Sayı 2, 243-254.
• Özdemir, Ü., 2001, “Safranbolu ve Safran Tarımı”. Doğu Coğrafya Dergisi, sayı:5, 295- 308.
• Pradyot R. J. ve Ulrike, G., 2010, “Changing Institutions to Protect Regional Heritage: A Case for Geographical Indications in the Indian Agrifood Sector, Development Policy Review, 28 (2): 217-236.
• Rangnekar, D., 2003, “The Socio-Economics of Geographical Indications”, UNCTAD / ICTSD Capacity Building Project on Intellectual Property Rights and Sustainable Development, Centre for the Study of Globalisation and Regionalisation, Warwick University, Coventry.
• Raustiala, K. ve Munzer, S., 2007, “The Global Struggle over Geographic Indications”, The European Journal of International Law Vol. 18 no. 2, 337−365.
• Suh, J. ve MacPherson, A., 2007, “The impact of geographical indication on the revitalisation of a regional economy: a case study of ‘Boseong’ green tea”, Area, Vol. 39 No. 4, 518–527.
• Şahin, İ. F. ve Gök, Y., 2004, “Erzincan İli’nde Arıcılık”, Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt 9, Sayı 11, 7-29.
• Tıraş, M., 2003a, “Kahraman Maraş Merkez İlçede Kırmızı Biber Tarımı”, Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt 8, Sayı 10, 65-80.
• Tıraş, M., 2003b, “Osmaniye'de Yerfıstığı Tarımının Coğrafî Esasları”, Türk Coğrafya Kurumu Dergisi, sayı: 40, 35-45.
• TPE, 2010, “Marka ve Coğrafi İşaret Başvurularının Hazırlanması Marka ve Coğrafi İşaret İşlemleri İle İlgili Bilgiler ve Gerekli Belgeler”, TPE Yayınları, Ankara.
• TPE, 2011, (Türk Patent Enstitüsü) www.tpe.gov.tr/portal/default2.jsp?sayfa=655
• TUİK, 2010, Hanehalkı işgücü araştırması, www.tuik.gov.tr
• Tuncay, M., 2009, Coğrafi İşaretlerin Korunması, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale.
• Tümertekin, E. ve Özgüç, N., 2005, “Ekonomik Coğrafya Küreselleşme ve Kalkınma”, Çantay Kitabevi, İstanbul.
• Wattanapruttipaisan, T., (2009), “Trademarks and Geographical Indications: Policy Issues and Options in Trade Negotiations and Implementation”, Asian Development Review, vol. 26, no. 1, 166−205.
• Winter, M., 2005, “Geographies of Food: Agro-food Geographies – Food, Nature, Farmers and Agency”. Progress in Human Geography, 29, 609–617.
• Sayılı KHK., 1995, “Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkında 555 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname” RG: 27/06/1995 – 22326.