The Activities of Housing Development Administration (Toki) in Erzincan Plain and the Effects of Them on Urbanization

Yıl 2014, Cilt: 19 Sayı: 31, 101 - 128, 14.04.2014

Halil Koca Vedat Karadeniz

https://doi.org/10.17295/dcd.74420

Cited By: 5

Öz

The developments that have occurred in economic and social life after the industrial revolution cause the need for house in cities as a result of the migration from rural areas. Since before now, housing in a healthy environment has been an important problem for low-income groups which don’t have the opportunity to obtain a house. This problem is being tried to be solved by especially the government, local administrations, social organizations, and private sector. But these institutions remain incapable to meet the deficit of collective housing, which is caused by rapid urbanization especially in developing countries such as Turkey. Until the 1980s, the attempts of municipalities and social organizations have not remedied a radical solution to the problem of collective housing. Therefore, the government made the law number 2985 in 1984 and began to play an active role in meeting the need for housing. Housing development fund, which was constituted with this law, enabled the housing development administration fund raising. Public Housing and Public Participation Administration, which was also founded with the same law, went into division in 1990 and Housing Development Administration of Turkey (TOKİ) was constituted. Especially with the arrangements made after the year 2003, TOKİ has become one of the leading actors of the housing sector in our country. Hence, it has built 500 thousand houses in the last decade. Considering the population density of the province, it is remarkable that TOKİ has built a great amount of buildings in Erzincan. Within the proince, especially in Erzincan Plain, a great majority of about 8000 houses have been completed by TOKİ. By this study, it is aimed to set forth the effects of the activities of TOKİ on the sectors of urbanization, infrastructure, illegal housing prevention, urban renewal, transportation, agriculture and construction. 

Anahtar Kelimeler

Erzincan plain, urbanization, TOKİ, mass housing, urban transformation

ERZİNCAN OVASINDA TOKİ UYGULAMALARI VE KENTLEŞME ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Öz

Sanayi devrimiyle dünyada ekonomik ve sosyal yaşamda meydana gelen gelişmeler, kırsal kesimden göçlerle birlikte kentlerdeki konut gereksinimini ortaya çıkarmıştır. Öteden beri gelir seviyesi konut edinme imkanına yetersiz dar gelirli kesimler için sağlıklı ortamlarda barınma önemli bir sorun olmuştur. Tüm dünyada bu sorun başta devlet olmak üzere yerel yönetimler, sosyal kuruluşlar ve özel sektör tarafından çözülmeye çalışılmaktadır. Ancak bu kuruluşlar özellikle Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde hızlı kentleşmenin ortaya çıkarmış olduğu toplu konut açığını gidermede yetersiz kalmaktadır. 1980’li yıllara kadar belediyeler ve bazı sosyal kuruluşlarca toplu konut üretimine yönelik çalışmalar soruna köklü çözüm getirememiştir. Bu nedenle 1984 yılında 2985 sayılı toplu konut kanunu çıkarılarak devlet konut ihtiyacının karşılanmasında etkin rol oynamaya başlamıştır. Bu kanunla beraber oluşturulan toplu konut fonu ile idarenin kaynak geliştirmesine olanak sağlanmıştır. Aynı kanunla kurulan Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığı, 1990 yılında ikiye ayrılarak Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ) oluşturulmuştur. TOKİ özellikle 2003 yılından sonra yapılan düzenlemelerle ülkemiz konut sektörünün önemli bir aktörü haline gelmiştir. Nitekim ülke genelinde son on yılda 500 bin konut üretimi gerçekleşmiştir. İlin nüfus büyüklüğü dikkate alındığında Erzincan ilinde TOKİ’nin büyük miktarda konut yapımı dikkati çekmektedir. İl içinde de özellikle Erzincan ovasında, TOKİ tarafından 8000 kadar konut yapımının büyük bir kısmı tamamlanmıştır. Bu çalışma ile TOKİ faaliyetlerinin Erzincan’daki kentleşme, altyapı, gecekondu önleme, kentsel dönüşüm, ulaşım, tarım ve inşaat sektörleri üzerindeki etkilerinin ortaya konulması amaçlanmaktadır.  

Anahtar Kelimeler

Erzincan ovası, kentleşme, TOKİ, toplu konut, kentsel dönüşüm

Kaynakça

• Akkan, E., 1963, “Erzincan Ovasının İklim Özellikleri”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt:21, Sayı:3-4, 79-113, Ankara.
• Aliağaoğlu, A., 2010, Şehir Coğrafyası, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Altınbilek, M. S., 1997, Planlama Sorunları Açısında Erzincan Şehir Coğrafyası, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Doktora Tezi), Erzurum.
• Ataöv, A., ve Osmay, S., 2007, “Türkiye’de Kentsel Dönüşüme Yöntemsel Bir Yaklaşım, Ortadoğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt:24, Sayı:2, 57-82.
• Başıbüyük, A., ve Akpınar, E., 2012, “Erzincan Ovası’nda Belediye Örgütlü Yerleşmelerin Fonksiyonel Özellikleri”, I. Ulusal Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 28-30 Mayıs 2012, Erzurum.
• Bulut, İ., Ceylan, S., 2013, “Kentsel Dönüşüm Yaklaşımlarına Bir Örnek: Efendibey (Niğde) Kentsel Dönüşüm Uygulaması” Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:17, Sayı:1, 239-256.
• Gök, Y., 2000, “Çevre Yollarının Erzurum'un Peyzajına Etkileri”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı:35, 155-172.
• Göney, S., 1995, Şehir Coğrafyası, İstanbul Üniversitesi Yayın No:3908, Edebiyat Fakültesi Yayın No:2274, Coğrafya Bölümü Yayın No:91, İstanbul.
• Gül, A., 2011, “Osmanlı Döneminde Erzincan Kazasında Ulaşım ve Haberleşme”, History Studies, Volume:3, İssue:1, 113-129, Samsun.
• Doğanay, H., 1983, Erzurum’un Şehirsel Fonksiyonları ve Şehir Planlarının Eleştirisi, Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü (Basılmamış Doçentlik Tezi), Erzurum.
• Doğanay, H., 1988, Erzurum’da Gecekondulaşma Sorunu ve Başlıca Çözüm Yolları, Fırat Havzası Sosyal, Kültürel ve Ekonomik Kalkınma Sempozyumu 7-9 Nisan 1988, Bildiri Kitabı, Fırat Üniversitesi Yayınları, Elazığ.
• Doğanay, H., 1997, Türkiye Beşeri Coğrafyası, MEB Yayınları, No:2982, Bilim ve Kültür Eserleri Dizisi No: 877, Eğitim Dizisi: No: 10, İstanbul.
• DPT, 1963-1967, 1. Beş Yıllık Kalkınma Planı, Ankara.
• DPT, 1968-1972, 2. Beş Yıllık Kalkınma Planı, Ankara.
• DPT, 1973-1977, 3. Beş Yıllık Kalkınma Planı, Ankara.
• DPT, 1979-1983, 4. Beş Yıllık Kalkınma Planı, Ankara.
• DPT, 1985-1989, 5. Beş Yıllık Kalkınma Planı, Ankara.
• DPT, 1990-1994, 6. Beş Yıllık Kalkınma Planı, Ankara.
• DPT, 1996-2000, 7. Beş Yıllık Kalkınma Planı, Ankara.
• DPT, 2001-2005, 8. Beş Yıllık Kalkınma Planı, Ankara.
• DPT, 2007-2013, 9. Beş Yıllık Kalkınma Planı, Ankara.
• DPT, 2014-2019, 10. Beş Yıllık Kalkınma Planı, Ankara.
• DPT, 2001, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Konut Özel İhtisas Komisyonu Raporu, DPT:2594, ÖİK:606, Ankara.
• DPT, 2006, Dokuzuncu Kalkınma Planı 2007-2013 Yerleşme-Şehirleşme Özel İhtisas Komisyonu Raporu (http://plan9.dpt.gov.tr/oik17_yerlesmesehirlesme/17sehirles .pdf).
• Ergun, C., 2009, “Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Uygulamaları ve Gülsuyu Mahallesi Örneği”, VI. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiri Kitabı, 928-949.
• Erten Bilgiç, D., 2008, “Kentleşme Sürecinde Konut Olgusunun Geçirdiği Değişimler Çerçevesinde Yukarı Değirmendere-Çarşıiçi Mahallesi Örneği”, Yıldız Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi E-Dergisi, Cilt:3, Sayı:1, 1-15.
• Eryılmaz, S., 1995, “Konut Sorunu ve Toplu Konut Çözümleri”, Mimarlar Odası Mimarlık Dergisi, Sayı:261, s.18-36.
• Eşkinat, R., 2012, “Türk İnşaat Sektöründe (TOKİ’nin) Yeri ve Etkisi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:32, 159-172.
• Gür, M., 2012, “Kimlik Sorunu: TOKİ Konutları”, 6. Ulusal Çatı & Cephe Sempozyumu 12 -13 Nisan 2012 Uludağ Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, Görükle Kampüsü-Bursa.
• Hayli, S., 1995, Erzincan Ovası’nın Beşeri ve İktisadi Coğrafyası, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Doktora Tezi), Elazığ.
• Hayli, S., 2002, “Erzincan Ovası’nda Genel Arazi Kullanımı”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:12, Sayı:1, 1-24, Elazığ.
• Hayli, S., ,2002, “Erzincan Ovası’nda Tarımın Başlıca Özellikleri”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:12, Sayı:2, 1-29, Elazığ.
• Işık, Ş., 2005, “Türkiye’de Kentleşme ve Kentleşme Modelleri” Ege Coğrafya Dergisi, Sayı:14, 57-71, İzmir.
• İçli, G., 2011, “Kentsel Dönüşüme İlişkin Sosyolojik Bir Değerlendirme-Denizli Örneği”, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, Cilt:3, No:1, 43-57, Denizli.
• İçli, G., 2013, “Kentsel Yapılı Çevrenin Üretimi ve Yeni Mekansal Dinamikler - Kentsel Dönüşüm Üzerine Sosyolojik Bir Değerlendirme”, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, Cilt:5, No:1, 247-257.
• Karakurt Tosun, E., 2007, Küreselleşme Sürecinde Kentlerde Mekansal, Sosyal ve Kültürel Değişim: Bursa Örneği, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı (Basılmamış Doktora Tezi), Bursa.
• Karaman, K., 2003, “Türkiye’de Şehirleşme Olgusu ve Gecekondu Sorunu”, Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, 4, 108-117, Elazığ.
• Karasu, M. A., 2005, “Türkiye’de Konut Sorununun Çözümünde Farklı Bir Yaklaşım; Belediye-Toplu Konut İdaresi-Konut Kooperatifleri İşbirliği Modeli”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Güz 2005, 1, 56-87, Bolu.
• Kaygalak, İ., Işık, Ş., 2007, “Kentleşmenin Yeni Ekonomik Boyutları”, Ege Coğrafya Dergisi, Sayı:16, 17-35.
• Kaypak, Ş., 2010, “Kentsel Dönüşüm Faaliyetlerine Etik ve Sosyal Sorumluluk Temelli Bir Yaklaşım”, Niğde Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:3, Sayı:2, 84-105.
• Keleş, R., 1966, “Sosyal Konut Politikası Kavramı Üzerinde Bir Deneme ve Türkiye’de Sosyal Konut Politikası”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt:21, Sayı:2, 167-234.
• Keleş, R., 1970, “Türkiye’de Şehirleşme Eğilimleri”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt:25, Sayı:4, 41-84.
• Kentleşme Şurası 2009, Kentsel Dönüşüm, Konut ve Arsa Politikaları, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı.
• Koçak, H., ve Tolanlar, M., 2008, “Kentsel Dönüşüm Uygulamaları (Aydın ve Afyonkarahisar Örnekleri)”, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi,Cilt:10, Sayı:2, 397-415.
• Kömürlü, R., 2006, Ülkemizde Toplu Konut Üretimine Yönelik Kaynak Oluşturma Model Yaklaşımları, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• Özgüç, T., 1961, “Altıntepe Kazıları”, Belleten XXV/98
• Özsoy, A., 2011, “Toplu Konut Uygulamalarının Gelişimi-Bir Değerlendirme”, Ekolojik Yapılar ve Yerleşimler Dergisi, Sayı:3, 42-46.
• Öztürk, N., ve Fitöz, E., 2009, “Türkiye’de Konut Piyasasının Belirleyicileri: Ampirik Bir Uygulama”, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:5, Sayı:10, 21-46.
• Seren, B., Aysan, Y., 1978, “Türk-İş Balgat Yapı Kooperatifi”, Mimarlar Odası Mimarlık Dergisi, Sayı:156, s.83-84.
• Şişman, A., ve Kibaroğlu, D., 2009, “Dünyada ve Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Uygulamaları”, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 12. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 11-15 Mayıs 2009, Ankara.
• Tanoğlu, A., 1966, Beşeri Coğrafya Nüfus ve Yerleşme, İstanbul Üniversitesi Yayın No: 1183, Edebiyat Fakültesi Coğrafya Enstitüsü Yayın No: 4-5, İstanbul.
• Tekeli, İ., 2005, “Türkiye’de Nüfusun Mekansal Dağılımında Yaşanan Gelişmeler: (1935-2000)”, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt:22, Sayı:1, 85-102.
• Toplu Konut İdaresi Başkanlığı 2011 Yılı Raporu.
• Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, 2985 Sayılı Toplu Konut Kanunu (www.toki.gov.tr/docs/mevzuat/2985SAYILIKANUN.pdf‎).
• Tümertekin, E., 1973, Türkiye’de Şehirleşme ve Şehirsel Fonksiyonlar, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayını, No.72, İstanbul.
• Türel, A., 1989, “1980 Sonrası Konut Üretimindeki Gelişmeler” ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, Sayı:9/1, s.137-154.
• Tüysüz, O., 1993, “Erzincan Çevresinin Jeolojisi ve Tektonik Evrimi”, II. Ulusal Deprem Sempozyumu, TMMOB İnşaat Müh. Odası, Deprem Müh. Türkiye Milli Komitesi, İTÜ Yapı ve Deprem Uygulama-Araştırma Merkezi, 271-280. (www.e-kutuphane.imo.org.tr/pdf/11402.pdf -).
• Yeltekin, R., 2011, İnşaat Sektör Raporu 2010 Çarpık Yapılaşma ve Kentsel Dönüşüm, MÜSİAD Sektör Raporu:72, İstanbul.
• Yıldırım, A.,2004, Kentleşme ve Kentleşme Sürecinde Göçün Suç Olgusu Üzerindeki Etkileri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• Yılmaz, A., ve Bozkurt, Y., 2008, “Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Uygulamaları ve Kütahya TOKİ Örneği”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt:17 Sayı:2, 5-21.
• Yücel, T., 1961, “Türkiye’de Şehirleşme Hareketleri”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı:21, 31-44.
• Yüceşahin, M.M., Bayar, R., Özgür, E.M., 2004, “Türkiye’de Şehirleşmenin Mekansal Dağılışı ve Değişimi”, Coğrafi Bilimler Dergisi, Cilt:2, Sayı:1, 23-39, Ankara.
• Zariç, S., 2012, “Türkiye’de Kentsel Planlama ve TOKİ’nin Planlama Yetkilerindeki Genişlemenin Boyutları”, Akademik Bakış Dergisi, Sayı:28, 1-19.
• www.toki.gov.tr Son Erişim Tarihi: 02.08.2013
• www.tmmob.org.tr Son Erişim Tarihi: 09.09.2013
• www.emlak.net Son Erişim Tarihi: 01.09.2013
• www.tuik.gov.tr Son Erişim Tarihi: 06.07.2013
• www.imo.org.tr Son Erişim Tarihi: 01.10.2013