GELENEKSEL BİR MESKEN TİPİNİN TURİZMDE ÇEKİCİLİK POTANSİYELİNİN ARAŞTIRILMASI: “DÜĞMELİ EVLER” (ANTALYA) ÖRNEĞİ

Yıl 2017, Cilt: 22 Sayı: 37, 215 - 240, 23.02.2017

Vedat Çalışkan Kamile Manav

https://doi.org/10.17295/ataunidcd.279695

Cited By: 3

Öz

Kültürün mekâna yansımasının güçlü araçlarından
biri olan geleneksel meskenler ve halk mimarisi örnekleri, Türkiye’de özgün
formlarıyla büyük bir zenginlik sergilemektedir. Araştırmada
ele alınan “düğmeli evler”; Akdeniz bölgesinde, Antalya ilinin dağlık
kesimlerinde yer alan Akseki, İbradı ilçelerinde ve bu ilçelere bağlı kırsal
yerleşmelerde dağılış göstermektedir. İnsan-çevre ve kültür etkileşimini
yansıtan “düğmeli evler”, yakın çevreden kolayca temin edilebilen taş ve ağaç
malzemelerin özgün bir yapı tekniğiyle inşa edildiği kültürel bir miras değer
olarak dikkat çekmektedir.

Nitelikli bir doğal çevrede dağılış
gösteren ve geleneksel mimari değerleriyle dikkat çeken ve çekiciliği olan ‘düğmeli
evler’ den turizmde yararlanmak mümkündür. Özellikle son yıllarda bazı
yerleşmelerde “düğmeli evler” den otel, pansiyon, restoran, müze gibi turizme
yönelik girişimlerle bu süreç başlamış görünmektedir. Kültür turizmi bakımından fırsatlar sunan bu kültürel kaynak
değerinin, turizm ile mevcut ilişkilerini belirleyebilmek gelecekle ilgili
planlamalar açısından oldukça önemlidir. Dolayısıyla “düğmeli evler”in dağılış
gösterdiği sahada turizmin gelişme potansiyelini değerlendirmek amacıyla SWOT analizinden
yararlanma yoluna gidilmiştir. SWOT analizine temel oluşturan veriler, saha
çalışmalarındaki gözlemler ile araştırma alanında uygulanan mülakat ve
anketlere dayanmaktadır. Araştırma kapsamında Akseki ilçe merkezinde 4 ve
kırsalında 47;  İbradı ilçe merkezinde 3
ve kırsalında 6 olmak üzere toplam 60 belediye ve muhtarlık birimine 20 sorudan
oluşan anket uygulanmıştır. Böylece “düğmeli evler” in bazı tarihsel periyotlar
içindeki mekansal dağılış özellikleri, fonksiyon değişimleri ve turizm ile
bağlantılarını açıklayabilmek mümkün olmuştur. Araştırma kapsamında “düğmeli
evler” in dağılış özelliklerine dayanarak kültürel bir yörenin sınırlarının
çizilmesi de denenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel Halk Mimarisi, Kırsal Meskenler, Düğmeli Evler, Kültürel Miras Turizm, Batı Toroslar

Kaynakça

• Aliağaoğlu, A., (2015), Balıkesir Şehrinde Güvenlikli Siteler, Çağdaş Kent Örneği. Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt:20, Sayı: 34, Erzurum, s.157-169, http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunidcd/article/view/5000112544/5000119843, 09.11.2016.
• Aliağaoğlu, A., (2016), Balıkesir Şehri’nde Kiracılık. Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt:21, Sayı:36,Erzurum, s. 183-200, http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunidcd/article/view/5000171891/5000171081, 09.11.2016.
• Altaş, N. T. ve Diğerleri, (2006), Domaniçte Kır Meskenleri. Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt:11, Sayı:16, Erzurum, s. 63-88.
• Bekdemir, Ü., Sever, R., (2003), Şavşat ve Çevresinde Tipik Bir Ev Eklentisi: Merek. Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt:8, Sayı: 9, Erzurum, s. 79-92.
• Boyd, S., (2001),“Cultural And Heritage Tourism İn Canada: Opportunities, Principles And Challenges”.Tourism And Hospitality Research .3(3), p. 211-233. http://thr.sagepub.com/content/3/3/211.full.pdf+html. 25.05.2016.
• Çalışkan, V. ve Sarış, F., (2008), Çanakkale Şehrinde Üniversite ve Konut İlişkisi. Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt:13, Sayı:20, Erzurum, s.215-237.
• Çevre ve Kültürel Değerleri Koruma Vakfı, (2000), Akseki- İbradı Havzası Geliştirme Protokolü.
• Demir, E., (2002), Adıyaman Ovasındaki Kır Yerleşmelerinde Mesken Tipleri. Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 39, İstanbul, s. 55-78. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/tcd/article/viewFile/1074000193/1074000186, 06.06.2015.
• Doğanay, H. ve Orhan, F., (2014), Şavşat’ta Geleneksel Köy Meskenleri ve Başlıca Sorunları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 18, Sayı: 1, Erzurum, s. 273-297, http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunisosbil/article/view/5000033568/5000033596, 06. 06.2015.
• Doğanay, H., (1997), Türkiye Beşeri Coğrafyası. Erzurum Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• Elibüyük, M. ve Güzel, A., (2003), Şanlıurfa İli’nde Dönemlik ve Geçici Bir Yerleşme: Hollik. Coğrafi Bilimler Dergisi, Cilt:1, Sayı: 1, Ankara, s.55-67, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/33/822/10449.pdf,11.10.2016.
• Emekli, G., (2005), Avrupa Birliği’nde Turizm Politikaları ve Türkiye’de Kültürel Turizm. Ege Coğrafya Dergisi, Sayı:14, İzmir, s. 99-107.
• Emekli, G., (2014), İkinci Konut Kavramı Açısından Turizm Coğrafyasının Önemi ve Türkiye’de İkinci Konutların Gelişimi. Ege Coğrafya Dergisi, Cilt: 23, Sayı:1 İzmir, s. 25-42, http://cografya.ege.edu.tr/15-1-4-%20emekli.pdf, 10.11.2016.
• Erol, O., (1993), Türkîye’nîn Doğal Yöre ve Çevreleri. Ege Coğrafya Dergisi, Sayı: 7, İzmir, s. 13-41.
• Gök, Y. Ve Diğerleri, (2007), Aşkale Depremlerinden Sonra İnşa Edilen Konutların Sosyo-Ekonomik Yönden İncelenmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt: 12, Sayı:18, Erzurum, s.111-133.
• Gök, Y. ve, Kayserili, A., (2013), Geleneksel Erzurum Evlerinin Kültürel Coğrafya Perspektifinden İncelenmesi. Doğu Coğrafya Dergisi. Sayı: 30, Erzurum, s.175-216. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ataunidcd/article/view/1021010002, 24.05.2016.
• Göney, S., (1965), Mengen Havzasındaki Köy Meskenleri. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 15, İstanbul, s. 112-132.
• Göney, S., (1973), Büyük Menderes Bölgesinde Köy Meskenleri. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 18-19, İstanbul, s. 307- 337.
• Göney, S., (1976), Adana Ovaları 1, İst. Üniv. Coğ. Enst. Yay. No: 88, İstanbul.
• Göngördü, E., (2003), Türkiye’nin Turizm Coğrafyası. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Güngördü, E., (2011), Üniversiteler için Türkiye’nin Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası (5. Basım). Nobel Yayıncılık, Ankara.
• Gürbüz, O., (1997), Türkiye’de Göçebe Mesken Örneği: Çadır. Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 32, İstanbul, s. 185-197.
• Güzel, A., (2013), Coğrafi Özellikleri Bakımından Anadolu Şehirlerindeki Geleneksel Konutlar: Şanlıurfa Örneği. Turkish Studies Dergisi, Cilt: 8 Sayı: 12, Ankara, s. 569-590, http://www.turkishstudies.net/Makaleler/984366946_40G%C3%BCzelAbdulkadir-sos-569-590.pdf, 30.05.2015.
• Hayır, M. ve Akyol, M., (2009), Deprem Konutları ve Adapazarı Şehrinin Gelişmesine Etkisi. Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 22, http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunidcd/article/view/1021006943/1021006370, 09.11.2016.
• Hayli, S., (2001), Erzincan Ovasında Köy Meskenleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 2, Elazığ, s. 21-42.
• Işık, Ş., (1992), Ezine Bayramiç Çevresinde Kır Meskenleri. Ege Coğrafya Dergisi, Sayı: 6, İzmir, s.101-117.
• İzbırak, R., (1996), Türkiye II. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Öğretmen Kitapları Dizisi: 197, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• Kahraman, N., Türkay, O., (2012), Turizm ve Çevre (5. Baskı). Detay Yayıncılık, Ankara.
• Kanadıkırık, E., (1972), Maraş’ta Konut Tipleri. Coğrafya Araştırmaları Dergisi (A.Ü. DTCF, Coğrafya Enstitüsü Yayını), Sayı: 5-6, Ankara, s. 253-283
• Kara, H., (2010), Denizli Şehrinde Gecekondulaşmanın Önlenmesi ve Toplu Konutlar. Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 23, Erzurum, s.103-118,http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunidcd/article/view/1021006955/1021006382, 09.11.2016.
• Kayserili, A. ve Altaş, T.,N., (2010), Horasan İlçesi’ndeki Kır Meskenlerinin Kültürel Coğrafya Bakış Açısıyla İncelenmesi. Doğu Coğrafya Dergisi. Sayı: 23, Erzurum, s. 81- 102. http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunidcd/article/view/1021006954, 24. 05. 2016.
• Koca, H. ve Karadeniz, V., (2014), Erzincan Ovasında Toki Uygulamaları ve Kentleşme Üzerindeki Etkileri. Doğu Coğrafya Dergisi. Cilt:19, Sayı: 31, Erzurum, s.101-128, http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunidcd/article/view/5000013850/5000014080, 09.11.2016.
• Kocaman, S. ve Diğerleri, (2014), Kültürel Coğrafya Açısından Bir Araştırma: Tarihi Kağızman Evleri. Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 32, Erzurum, s.145-170. http://edergi.atauni.edu.tr/ataunidcd/article/view/5000070457/5000065653, 05.12.2015.
• Köse, A., (2005), Türkiye’de Geleneksel Kırsal Konut Planlarında Göçebe Türk Kültürü İzleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Sayı: 2, Afyon, s. 165-200.
• Köse, A., (2007), Balıkesir Çevresinde Geleneksel Kırsal Avlu Peyzajı ve Değişimi. Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt:12, Sayı: 18, Erzurum, s. 7-38.
• Mansuroğlu, S. ve Baytekin, C., (2011), Akseki (Antalya) İlçesinin Turizm ve Rekreasyon Potansiyelinin Peyzaj Planlama İlkeleri Doğrultusunda Belirlenmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi.24(2):79-86. http://ziraatdergi.akdeniz.edu.tr/_dinamik/144/204.pdf, 02.04.2016.
• Özat, M., (2015, 22 Şubat), “Huğ Ev” Geçmişi Günümüze Taşıyor. http://www.haberler.com/hug-ev-gecmisi-gunumuze-tasiyor-6994688-haberi/, 20.11.2016.
• Özav, L. ve Yılmaz, H. H., (2007), Çeltik İlçesi’nde Köy Konutları ve Temel Sorunları. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:9, Sayı: 1, Afyonkarahisar, s. 135-151.
• Özdemir, Ü., (2000), Safranbolu’da Köy Meskenleri. Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt:6, Sayı: 4, Erzurum, s. 159-171. http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunidcd/article/view/1021006793/1021006237, 14.05.2016.
• Özgüç, N., (2015), Turizm Coğrafyası Özellikler ve Bölgeler (8. Baskı). Çantay Kitabevi, İstanbul.
• Özkaynak, K., (1954), Akseki Kazası. Akgün Matbaası, Ankara.
• Rapoport, A., (1969), House Form and Culture. Prentice Hall İnc., London.
• Sarıkaya, N., (1993), Güdül İlçesinde Yerleşme ve Konut Tipleri. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı: 4, Ankara, s.189-209,
• Soylu, H., (2000), Köprüköy'ün Tarihi Gelişimi ve Mesken Tipleri. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 14, Erzurum, s.187-212, http://www.turkiyatjournal.com/Makaleler/299502715_1357-5363-1-PB.pdf, 06.06.2015.
• Şahinalp, M.,S., (2012), Yok Olmaya Yüz Tutmuş Bir Kırsal Mesken Tipi Veya Kültürel Miras: Suruç Kümbet Evleri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 3, Gaziantep, s. 881-916.
• Şenol, F., (2008), Türkiye Turizm Coğrafyası, (Yöresel Turizm Kaynaklarımız ve Dünya Harikaları). Detay Yayıncılık, Ankara.
• Şenol, F., (2011), Turizm Coğrafyası ve Dünya Kültürel Mirası (2. Baskı). Detay Yayıncılık, Ankara.
• T.C Akseki Belediyesi Batı Toroslar Alternatif Turizm Potansiyeli Raporu.
• Tanoğlu, A., (1969), Nüfus ve Yerleşme. İstanbul Üniv. Yay. No: 1183, Edebiyat Fak. Coğrafya Enst. Neşriyatı. No: 45, Taş Matbaası, İstanbul.
• Tolun-Denker, B., (1977), Yerleşme Coğrafyası; Kır yerleşmeleri. İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Tunçdilek, N., (1960), Orta Sakarya Vadisinde Meskenler. Türk Coğrafya Dergisi. Sayı: 20, İstanbul, s. 36-50.
• Tunçdilek, N., (1967), Türkiye İskan Coğrafyası, Kır İskanı (Köy-Altı İskan Şekilleri). İstanbul Üniv. Edebiyat Fak. Yay. No: 1283, Coğrafya Enstitüsü Yay. No: 49, İstanbul.
• Tümertekin, E. ve Özgüç, N., (2010), Beşeri Coğrafya. İnsan, Kültür, Mekan. Çantay Kitabevi, İstanbul.
• Uçkan, E. ve Olcay, Y., (1999), 3. Dönem Akseki Yaz Okulu Ön Raporu. Akseki Kaymakamlığı.
• Uslu, O., (1991), Turizm ve Çevresel Etkiler. Turizm ve Çevre Konferansı: 3-5 Ekim 1990 Bildiriler (19-47). Türkiye Çevre Sorunları Vakfı Yayını. Ankara.
• Uzun, S., (1997), Dereboğazı Köyu'nde (Ilıca-Erzurum) Mesken Tipleri ve Yerel Mesken Terminolojisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:10, Samsun, s. 216-243, http://dergipark.ulakbim.gov.tr/omuefd/article/view/5000118873/5000110018, 28. 05. 2015.
• Ünal, Ç., (1997), Pasinler’de Geleneksel Kır Meskenleri. Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 2, Erzurum, s. 271-283, http://ataturk-univ.dergipark.gov.tr/download/article-file/26758, 24.05.2015.
• Yılmaz, C., (1998), Sinop-Kastamonu Yöresinde Geçici Bir Mesken Tipi: “Gelik” Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Cilt:11, Samsun, s.89-99, http://dergipark.ulakbim.gov.tr/omuefd/article/view/5000118017/5000109501, 28.05.2015.
• Yılmaz, H., (2015), Akseki ve İbradı Havzasında Bulunan Köylerde (Mahallelerde) Geleneksel Kent Dokusundan Örnekler. Antalya.
• Zaman, M., (1995), Tonya (Trabzon) İlçe Merkezinde Mesken Tipleri. Doğu Coğrafya Dergisi.Cilt:1,Sayı:1,Erzurum,s.495-508.http://e dergi.atauni.edu.tr/ataunidcd/article/view/1021006752/1021006199, 23.05.2016.
• http://www.antalyakulturturizm.gov.tr/TR,67759/turizm.html
• http://www.milliparklar.gov.tr/mp/altinbesikmagarasi/index.htm
• http://yigm.kulturturizm.gov.tr/TR,11533/yayl-turizm-merkezleri.html