ORTAÖĞRETİM (9. SINIF) ÖĞRENCİLERİNİN HARİTA OKURYAZARLIK DÜZEYLERİNİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2017, Cilt: 22 Sayı: 37, 179 - 198, 23.02.2017

Fatih Kartal , Hakan Koç

https://doi.org/10.17295/ataunidcd.281739

Cited By: 4

Öz

Davranışçı yaklaşım öğretmen merkezli bir eğitim anlayışına
dayalıdır. Davranışçı yaklaşımının aksine yapılancırmacı yaklaşım ise öğrenci
merkezli bir eğitim anlayışına sahiptir. 
2000’li yılların başlarında ortaöğretim müfredatlarında yapılandırmacı
yaklaşım modeli benimsenmiştir. Yapılandırmacı yaklaşımla, öğretmen merkezli
eğitimden öğrenci merkezli eğitime geçilmiştir. Öğrenci merkezli eğitimle
beceri ve değer eğitimi önem kazanmıştır. Coğrafya eğitimi, bireylerde coğrafi
sorgulama, değişim ve sürekliliği algılama, gözlem, kanıt kullanma, harita,
grafik ve  tablo okuma ve yorumlama gibi
becerilerinin gelişimine olanak sağlamaktadır. 
Bu araştırmanın amacı da, ortaöğretim öğrencilerinin (9. Sınıf)  harita okuryazarlık düzeylerini belirlemek ve
harita okuryazarlığını oluşturan boyutlar üzerinde çeşitli değişkenlerin
etkisini ortaya koymaktır. İlgili alan literatür incelendiğinde bireylerin
harita okuryazarlığı farklı kişiler tarafından farklı kesimlere(sınıf
öğretmenleri, sosyal öğretmenleri) yönelik araştırmalar yapılmıştır. Ancak
ortaöğretim öğrencilerine yönelik henüz bir çalışmaya rastlanılmamıştır. Bu
açıdan düşünüldüğünde bu çalışmanın ortaöğretim öğrencilerine yönelik alan
yazındaki eksikliği giderebileceğine inanılmaktadır.  

                               Araştırmanın
örneklemini 2015–2016 eğitim-öğretim yılının II. döneminde Sivas merkezindeki
ortaöğretim okullarındaki öğrencilerden random (rastgele) yöntemiyle seçilen ve
kolay ulaşılabilir katılımcılar olan öğrenciler oluşturmaktadır. Araştırmada
istatistiksel analizler SPSS 18 (Statistical Package for Social Science for
Personal Computers) programı kullanılarak yapılmıştır. Harita okuryazarlığını
oluşturan boyutlar ile bağımsız değişkenler arasında İlişkisiz (bağımsız)
Örneklemler İçin t-Testi; İlişkisiz Örneklemler İçin Tek Yönlü Varyans Analizi
(ANOVA) yapılmıştır.                             Araştırmada yer alan
bulgular doğrultusunda; öğrencilerin cinsiyet,
anne – baba eğitim
düzeyleri ve kullandıkları harita türüne göre anlamlı bir harita okuryazarlık
farkı bulunamamıştır. Bunun yanında öğrencilerin okul türüne göre (Fen
lisesinde öğrenim gören öğrenciler lehine), harita kullanım sıklıklarına göre
(Haritaları sık kullanan öğrenciler lehine), harita kullanım amaçlarına göre
(Yer-yön ve turizm maksatlı haritaları kullana  
n öğrenciler lehine) ve derse olan ilgilerine göre (Derse ilgili olan
öğrenciler lehine) harita okuryazarlık düzeylerinde anlamlı farklar olduğu
tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Harita, Harita Becerileri, Harita Okuryazarlığı, Ortaöğretim Öğrencileri

Secondary education (9. GRADE) MAP THE LEVEL OF LITERACY IS EXAMINED IN TERMS OF VARIOUS VARIABLES

Öz

Behaviourist approach is based on a
teacher-centered education concept. Unlike behaviourist approach,
constructivist approach is based on student-centered concept. In the beginning
of 2000s, constructivist approach model is adopted at secondary education
curriculum. By the constructivist approach, it has been changed to
student-centered education from the teacher-centered education. Ability and
value education got importance with the student-centered education. Geography
education gives opportunities the individuals to improve the abilities such as
geographical questioning, perception of change and persistence, observation,
using evidence, reading and commenting map, graphics and chart. The aim of this
research is to designate the map literacy level of the secondary grade students
(9th Graders), and to expose the effects of miscellaneous variable on
dimensions that form the map literacy. When the related field has been
examined, the map literacy of the individuals has been searched by different
people on different zones (class teachers, social sciences teachers). However;
there has not been a research on secondary students yet.  When it is considered, it is believed that
the research can close the space of secondary school students in this field.

             The
sample of the research consists of the easy participant students who are
selected randomly from secondary schools in Sivas in the 2nd term of 2015-2016
academic years. In this research, statistical analyses have been done by using
SPSS 18 (Statistical PackageforSocialScienceforPersonalComputers) Programme.
t-Test is done for the independent sample between the dimensions of map
literacy and independent variables; one-way analysis variance (ANOVA) is done
for unrelated samples.

In
the direction of the evidences taken by the research, there is no meaningful
map literacy difference according to the gender of the students, education
level of the parents and the type of the used map. Besides, there are
meaningful differences in map literacy level according to the type of the
school (in favour of Science High School students), according to the frequency
of using map ( in favour of the students who use map frequently), according to
the aims of using map ( in favour of students who use maps for place-direction
and tourism), and according to their interests to the course ( in favour of the
students who are interested in course).

Anahtar Kelimeler

Map, Map Abilities, Map Literacy, Secondary School Students

Kaynakça

• Alım M ve Girgin M. (2011). Coğrafya Dersleri İçin Kabartma Harita Yapımı, Doğu Coğrafya Dergisi, Vol. 16 Issue 25, p:183-191.
• Buckley, A. R., Muehrcke, P. C., & Muehrcke, J. O. (2011). Map Use: Reading, Analysis and Interpretation. Redlands, CA: Esri Pres
• Büyüköztürk Ş., Çakmak K.E, Akgül E.Ö., Karadeniz Ş ve Demirel F. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi.
• Carswell, R. J. B. (1971). The Role of the User in the Map Communication Process: Children’s Abilities in Topographic Map Reading. Cartographica: the International Journal for Geographic Information and Geovisualization, 8 (2): 40–45.
• Catling S. J. (1998). Geographical Work in Primary and Middle Schools, Sheffield: Geographical Association.
• Clarke, D. (2003). Are You Functionally Map Literate?, Proceedings of the 21st International Cartographic Conference (ICC) Durban, South Africa, 10 - 16 August, 713-719.
• Demiralp, N. (2009). Haritalarla Öğrenme, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi Güz 2009, 7(4), 955-973.
• Dikmenli, Y. (2014). Geographic literacy perception scale (GLPS) validity and reliability study, Mevlana International Journal of Education (MIJE) Vol. 4(1), (1-15), [Online]:http://mije.mevlana.edu.tr/http://dx.doi.org/10.13054/mije.13.43.4.1
• Duman, B. ve Girgin, M. (2007). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Harita Okuryazarlığına İlişkin Görüşleri, Doğu Coğrafya Dergisi, 12(17), 185-202.
• Erol, H. ve Yazıcı, H. (2015). Ortaokul Öğrencilerinin Coğrafya Okuryazarlık Düzeylerinin Belirlenmesi, 10/15 Fall 2015, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8625, p. 401-438, Ankara.
• Gençtürk, E. (2009). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Coğrafya Okuryazarlık Düzeylerinin Belirlenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gerber, R. & Wilson, P. (1989). Using Maps Well in the Geography Classroom. in J. Fien, R. Gerber and P. Wilson (Ed.) The Geography Teacher’s Guide to the Classroom, Melbourne: Macmillan.
• Gilmartin, P. P., and J. C. Patton. (1984). Comparing the Sexes on Spatial Abilities: Map-Use Skills, Annals of the Association of American Geographers, 74 (4): 605–619.
• Golledge, R. G., M. Marsh., and S. Battersby. (2008). Matching Geospatial Concepts with Geographic Educational Needs. Geographical Research 46 (1): 85–98.
• Jongwon L. and Bednarz R. (2012). Components of Spatial Thinking: Evidence from a Spatial Thinking Ability Test, Journal of Geography,111(1):15-26).
• Karasar, N. (1999). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayınları.
• Kızılçaoğlu, A. (2007) Harita Becerilerine Pedogojik Bir Bakış, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,Sayı:18.
• Koç H. (2008). Coğrafya öğretim programındaki kazanımların öğrencilerin harita beceri düzeyleri üzerine etkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Koç, H. (2010). Coğrafya Eğitiminde Harita Algısı ve Kullanımı, Milli Eğitim Dergisi, 187:146-158.
• Koç H. ve Bulut İ. (2014). Gestalt Kuramının Öğrencilerin Harita Okuma ve Yorumlama Beceri Düzeyleri Üzerine Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir İnceleme, Marmara Coğrafya Dergisi, 30 (1):1-19.
• Koç H. ve Demir S.B. (2014). Developing Valid and Reliable Map Literacy Scale, Review of International Geographical Education, 4 (2):120-136.
• Koç H. (2013). Harita Beceri Düzeyleri İle Öğrenme Stilleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi Üzerine Bir İnceleme, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4): 17.32.
• Liben, L. & Downs, R. (1989), Understanding Maps As Symbols: the Development of Map Concepts in Children, New York: Academic Pres.
• MacEachren A. M. (2004). How Maps Work, New York: The Guilford Pres.
• Mcbride, B. (2011). Essential elements of ecological literacy and the pathways to achieve it: perspectives of ecologists, Unpublished Doctoral Dissertation, The University of Montana, Missoula.
• MacEachren, A.M.(2004). How Maps Work, New York: The Guilford Pres.
• McClure, R. W. (1992). A conceptual model for map skills curriculum development based upon a cognitive field theory philosophy, Unpublished Doctoral Dissertation, Oklahoma State University, Oklahoma.
• Olson, J. M. (1976). A Coordinated Approach to Map Communication İmprovement, The American Cartographer, 3(2), 151-159. Richard B. Schultz , Joseph J. Kerski & Todd C. Patterson. (2008). The Use of Virtual Globes as a Spatial Teaching Tool with Suggestions for Metadata Standards, Journal of Geography, 107:1, 27-34.
• Sönmez Ö.F. ve Aksoy B. (2012). İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Harita Beceri Düzeylerinin Belirlenmesi, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 7/1 Winter 2012, p.1905-1924, TURKEY.
• Ünlü, M., Üçışık, S. & Özey, R. (2002).Coğrafya Eğitim ve Öğretiminde Haritaların Önemi. Marmara Coğrafya Dergisi, S.5, sh.9-25. İstanbul.
• Weeden, P. (1997). Learning through maps, in Daniella Tilbury and Michael Williams (ed) Teaching and Learning Geography, 168-179, London: Routledge.
• White S. H. (1995). An examination of the effects of mixed-age grouping on learning map reading skills, Unpublished Dissertation, A&M University, Texas.
• Wiegand, P. (2006). Learning and Teaching with Maps. New York: Routledge.
• Wiegand, P.(1993). Children and Primary Geography. London: Cassell.
• Wood, D. (1992). The Power of Maps. New York: The Guilford.