BAĞIMSIZLIKTAN GÜNÜMÜZE NAHCİVAN’IN ZİRAİ YAPISI

Yıl 2017, Cilt: 22 Sayı: 38, 111 - 136, 18.07.2017

Halil Kurt , Murat Özkan

https://doi.org/10.17295/ataunidcd.309059

Cited By: 2

Öz

Nahcivan Özerk Cumhuriyeti ülkemizin doğusunda en
kısa kara sınırına sahip olduğumuz Türk ülkesidir. Çok eski çağlardan beri
insanların yerleştiği bu küçük ülke insanları yerleştiği dönemlerden itibaren
önemli bir tarım bölgesi olmuştur. Tarihte dutları, bostanı ve üzümüyle ün
kazanmış bir bölgedir.

Nahcivan dünyanın en değişik iklim tiplerine sahip
ülkelerden biridir. İklim yapısı ülke tarımını etkilemiştir. Ülke tarımsal
üretimi SSCB ekonomisine entegrasyonun gerektirdiği mono kültür tarım
anlayışına göre zorunlu olarak dönüştürülmüştür. Bu dönüşüm sonucunda ayrı ayrı
ürünlerin yetiştirildiği binlerce hektar arazi desen değişikliği yapılarak tek
ürün üretimine ayrılmıştır. Özel mülkiyet kaldırılarak sovhoz ve kolhoz denilen
tarımsal üretim yapıları meydana getirilmiştir. Bağımsızlık döneminden sonra
tarıma daha fazla önem verilmiş. Özelleştirmeler yapılarak, birtakım reformlarla tarıma hareketlilik getirilmeye
çalışılmıştır. Nahcivan tarımı bağımsızlık sonrası Ermenilerin ablukasının
etkisiyle ve pazar ekonomisine geçişin verdiği sıkıntılar sebebiyle
gerilemiştir. Ancak istikrarın sağlanması, Türkiye’nin de yardımlarıyla ülke
siyasi sıkıntılar yanında ekonomik sıkıntılarını atlatmıştır.

Tarım sektörü ülkenin ihtiyaçlarını karşılayacak
şekilde yeniden yapılandırılmış; özelleştirme sonucu sıkıntı yaşayan çiftçiler
devletçe desteklenerek, tahıl, meyve, sebze ve endüstri bitkisi ağırlıklı bir
yapıya dönüştürülmeye çalışılmıştır. Birim alandan elde edilen verim artışı
sağlanmış, modern tarım tekniklerinin uygulanmasında önemli başarılar
kazanılmıştır. Türkiye’nin teknik, tohum, zirai ilaç yardımı ve ekonomik
teşvikiyle tarımsal dönüşüm ivme kazanmıştır.

Bu çalışmada bağımsızlıktan günümüze Nahcivan Özerk
Cumhuriyeti tarımsal yapısında görülen değişimler ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

kolhoz, sovhoz, tarımsal üretim, mülkiyet

Kaynakça

• Adıyaman Tütün Raporu, İpekyolu Kalkınma Ajansı Adıyaman Yatırım Destek Ofisi, Adıyaman 2013
• Ağayev, Mehman, Azerbaycan’ın Nahcivan Eyaletinin Statüsünün Tarihi Gelişimi, Yayınlanmamış YL. Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkiye Cumhuriyet Tarihi ABD., İstanbul, 2001.
• Babayev, S. Y. , Naxçıvan Muxtar Respublikasının Coğrafiyası, Elm Redaksiya-Neşriyat Ve Poliqrafya Merkezi, Bakı 1999.
• Bağırov, Feyruz, Naxçıvan’ın Tabii Servetleri, Ceyhan, Ercan, Yemeklik Tane Baklagiller Ders Notları, Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü, Selçuklu / Konya 2007.
• Çoşge, B.- Ulukan, H. , Ayçiçeği (Helianthus annuus L.) Yetiştiriciliğimizde Çeşit ve Ekim Zamanı, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 3,Isparta 2005.
• Eler, Ünal, Bonitetin Önemi, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri: A, Sayı: 2, Yıl: 2002, ISSN: 1302-7085.
• Eynalov Hezi, Azerbaycan Ekonomisinde Hayvancılığın Yeri Ve İstihdam Üzerine Etkileri, YL. Tezi, Marmara Üniversitesi Ortadoğu Ve İslam Ülkeleri Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, İstanbul,1997
• Eryiğit, Tamer, Iğdır İlinin Kalkınmasında Endüstri Bitkileri Tarımının Önemi ve Geliştirilmesi İçin Bazı Öneriler, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, C.21, Sayı:1, Van 2011.
• Fırıncı, Ömer, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’nin Coğrafi Etüdü, Marmara Üniversitesi, Ortadoğu ve İslam Ülkeleri Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1998. Gözenç, Selami- Günal, Nurten- Özdemir-Yasemin, Ortadoğu “Güneybatı Asya” Ülkeler Coğrafyası, Der Yayın, 1. Baskı, İstanbul 2006.
• Haciyev, İsmayıl, Naxçıvan Muxtar Respublikasının İctimai-Siyasi Həyatı, Sosial-İqtisadi Və Mədəni İnkişafı, (1991-201-Ci İllər), Əcəmi Nəşriyyatı, Naxçıvan 2011.
• Haciyev, Sahib, Nahcivan Muhtar Respublikasının Torpaqlarının Ekoloji Kıymətləndirilməsi, Naxçivan, 2010.
• Haciyev, Sahib, Naxçıvan Muxtar Respublikası Torpaqlarının Eko-Coğrafi Şəraiti, Amea, Bakı, 2009
• Həsənov, Zaur- Əliyev, Cəbrayıl, Meyvəçilik, (aqronomluq ixtisası verən ali təhsil müəssisələri üçün dərslik), МBМ Nəşriyyatı, Bakı 2011.
• İmat, Fatih- Bababeyli, Nazım- Özdemir, Mustafa, Güney Kafkasya'da Kadim Yerleşmenin Paleocoğrafi Durumuna Bir Örnek: Nahçıvan, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/3, Winter 2013, Ankara-Turkey.
• Kənd Təsərrüfatı Müəssisələrinin Və Fərdi Sahibkar Təsərrüfatlarının Əsas İqtisadigöstəriciləri, Statistik Toplu. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi, Bakı 2014.
• Kürkçüoğlu, Erol, Nahcivan Tarihi (V-XV Yüzyıllar ), Güneş Vakfı Yayınları, Erzurum 2007.
• Qasımov, Yusif, Məşğulluq probleminin həllində aqrar sektorun rolu (Naxçıvan MR materialları əsasında), Kültür Evreni Dergisi, Yıl: 3, Sayı:7, Ankara 2010
• Quliyev Alövset, Naxçıvan Kəhrizləri, Nurlan Neşriyyat, Bakı 2008.
• Mahmudova, İ.M.- Mahmudov, M.M., Regionların Sosial-İqktisadi İnkişafının Tənzimlənməsi, Ders Kitabı, Azərbaycan Dövlət İqtisat Üniversiteti Nəşriyyatı, Bakı 2011.
• Məhərrəmov M.- Cəbrayılov İ.İ., Naxçıvan Muxtar Respublikasının İqtisadi Potensialının Gücləndirilməsi İstiqamətində Görülən Tədbirlərin İcmali Təhlili, Bakı Universitetinin Xəbərləri, №:3 Sosial-Siyasi Elmlər Seriyası 2011.
• Müseyibov M.A., Azerbaycanın Fiziki Coğrafiyası, Maarif Neşriyyatı, Bakı 1998.
• Naxçıvan Ensiklopediyası, 2. Baskı, AMEA, Naxçıvan 2005.
• Naxçıvan Muxtar Respublikası, Editör: Cemil Kuliyev, Elm Neşşriyyat, Bakı 2001.
• Naxçıvan Muxtar Respublikası Turist Bələdçi Kitapçası Nuriyev C.Q.-Atakişiyev M.C.- Əsgərov Ə.T., Torpaq Hüququ Dərs Vəsaiti, Bakı 2009.
• Özdalkıran, Ali Erdoğan, Azerbaycan’da Doğal Afetler Ve Etkileri, Yayınlanmamış YL. Tezi, Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Dünyası Coğrafyası Anabilim Dalı, İstanbul 2010.
• Pənahov ,T.M.- Səlimov , V.S.- Zari, Ə.M., Azərbaycanda Üzümcülük, Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Üzümçülük Və Şərabçılıq İnstitutu, Müəllim Nəşriyyat, Bakı 2010.
• Şıhalıyev, Emin Arif, Kars Antlaşması, Nahçıvan’la Bağlı Siyasi Meseleler Üzerine Yeni Bir Değerlendirme Ve Ermeni İddiaları, Çankırı Karatekin Üniversitesi Uluslararası Avrasya Strateji Dergisi 2(1), 2013.