ANTİK YUNAN KENTLERİNİN (POLİS) KENTSEL EKOLOJİ PERSPEKTİFİYLE DEĞERLENDİRMESİ

Yıl 2020, Cilt: 25 Sayı: 43, 1 - 12, 28.06.2020

Alpaslan Aliağaoğlu Oğuzhan Özkan

https://doi.org/10.17295/ataunidcd.667458

Cited By: 1

Öz

Kentler bir anda güncel halini almamış, belli bir birikim ve ilerleme sonucunda şimdiki kent yapıları ve modelleri ortaya çıkmıştır. Sözü edilen birikimin en önemli kilometre taşlarından biri de Yunan medeniyetini temsil eden “polis”lerdir. Polisler, MÖ. VII. yüzyılda Antik Yunanlarda ortaya çıkmış olan kent devletleridir. Kentlerin tarihi sürecinde önemli bir yapılanmaya karşılık gelen polisler, bu çalışmanın öznesini oluşturmaktadır. Çalışmada polislerin kentsel ekolojisi incelenmiştir. Araştırmanın amacı, Antik Yunan’daki polislerin, cadde-sokak planları, konut yapıları ve arazi kullanımlarını tespit ederek, polislerin kentsel ekolojik boyutlarını ortaya koymaktır. Çalışma kapsamında doküman taraması yöntemi vasıtasıyla Antik Yunan kenti literatürüne ilişkin kitaplar, kitap bölümleri, makaleler, bildiriler, raporlar ve çeşitli internet kaynakları incelenmiştir. Çalışma sonucunda Antik Yunan kentlerinin kayda değer bir kısmında ızgara planlı cadde ve sokaklar bulunduğu tespit edilmiştir. Hippokrates’in “Hava, su ve mekânlar” adlı eseri, Antik Yunanların kent planlamasına etki etmiş ve bazı polislerin sokaklarının ve binalarının yüksek sıcaklardan etkilenmeyecek ve serin rüzgarları alacak biçimde dizayn edilmesini sağlamıştır. Bununla birlikte, Antik Yunan kentlerinde kentsel çevrenin korunabilmesi için kritik bir öneme sahip sıhhi tesisat ve kanalizasyon sistemleri hususlarında büyük eksiklikler bulunduğunun ortaya çıkması, polislerin kentsel ekolojik yönünün problemli olduğunu ve pek sürdürülebilir olmayan bir kent anlayışının varlığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Antik Yunan Medeniyeti, Kentsel Ekoloji Polis

Kaynakça

• Akarca, A. (1998). Şehir ve savunması. Ankara: Türk Tarih Kurumu. Anonim (2019). Ancient Agora. Erişim Tarihi: 15.05.2019. http://famouswonders.com/agora/ Anonim (2019). Antik Yunan dünyasının temeli “Polis”. Erişim Tarihi: 16.05.2019. https://nereye.com.tr/antik-yunan-dunyasinin-temeli-polis/ Anonim (2019). Dünyanın açık hava müzesi Atina. Erişim Tarihi: 13.05.2019. https://www.turna.com/blog/dunyanin-acikhava-muzesi-atina. Anonim (2019). Excavations of the Necropolis at Itanos, Crete, Greece. Greek civilisation, 4th-1st century BC. Erişim Tarihi: 15.12.2019. https://www.agefotostock.com/age/en/Stock-Images/Rights-Managed/DAE-BL034964 Anonim (2019). Roman domestic architecture (insula). Erişim tarihi: 15.05.2019, https://www.khanacademy.org/humanities/ancient-art-civilizations/roman/beginners-guide-rome/a/roman-domestic-architecture-insula Anonim (2019). The Greek Grid Towns. Erişim Tarihi: 07.05.2019. https://quadralectics.wordpress.com/4-representation/4-1-form/4-1-3-design-in-city-building/4-1-3-4-the-grid-model/4-1-3-4-2-the-greek-grid-towns/ Aydın, A. (2009). Antik Yunan’da bilgi, siyaset, erdem ilişkileri: bilme biçimleri, varlık ve hafızadan siyasete (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Balcı, A. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Akademi. Bernard, P. (1982). An Ancient Greek City in Central Asia. Scientific American, 246 (1), 148-159. Canatan, K. (2017). Batı kenti. K. Alver (Ed.), Kent sosyolojisi (ss. 79-98). Konya: Çizgi Kitabevi. Cartledge, P. A. (1980). The peculiar position of Sparta in the development of the Greek City-State. Proceedings of the Royal Irish Academy: Archaeology, Culture, History, Literature, 80, 91-108. Çetinkaya, S. ve Aliağaoğlu, A. (2019). Roma kentlerinin kentsel ekoloji yönüyle değerlendirilmesi. II. Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi, Eskişehir. Demirci, A. (2014). Literatür taraması. Y. Arı, İ. Kaya (Ed.), Coğrafyada araştırma yöntemleri (ss. 73-107). Balıkesir: Coğrafyacılar Derneği. Demirci, M. (2017). İslam’da şehir ve şehrin sosyal dinamikleri. K. Alver (Ed.), Kent sosyolojisi (ss. 55-78). Konya: Çizgi Kitabevi. Doxiadis, C. A. (1972). Ancient Greek Settlements: second annual report. Ekistics, 33 (195). 76-89. ---------- (1973). Ancient Greek Settlements: third report. Ekistics, 35 (206), 7-16 Hardal, E. (2016). Antik Yunan’da demokrasinin ortaya çıkışı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi SBE, Kocaeli. Harvey, D. (2003).Sosyal adalet ve şehir. (M. Moralı, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları. Ilgar, İ. (2016). Siyasal teolojiye giriş: Antik Yunan’da kutsal, siyasal ve felsefe (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi SBE, Ankara. Işık, E. Ö. (2008). Theory and practice: Socio-political and philosophical dynamics in the evolution of the grid-plan in Ancient Greek cities (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Johnston, R.J., Gregory D., Pratt-Watts, M., (2001). The dictionary of human geography. Oxford: Blackwell. Karadağ, A. (2009). Kentsel ekoloji: kentsel çevre analizlerinde coğrafi yaklaşım. Ege Coğrafya Dergisi, 18(1-2), 31-47. Karadağ, A. ve Koçman A. (2007). Coğrafi çevre bileşenlerinin kentsel gelişim süreci üzerine etkileri: Ödemiş (İzmir) örneği. Ege Coğrafya Dergisi, 16 (1-2), 3-16. Keskin, E. B. (2012). Sürdürülebilir kent kavramına farklı bir bakış: Yavaş şehirler (cittaslow). PARADOKS Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 8 (1), 81-99. Leitmann J. (1999). Sustaining cities: Environmental plannning and management in urban design, New York: McGraw-Hill Press. McDonnell, M. J. (2011). The history of urban ecology: an ecologist’s perspective. J. Niemela, J. H. Breuste, T. Elmgvist, G. Guntenspergen, P. James and N. E. McIntyre (Ed.), Urban ecology: patterns, processes and applications (5-13). Oxford: Oxford University Press. Mumford, L. (2007). Tarih boyunca kent kökenleri, geçirdiği dönüşümler ve geleceği. (G. Koca ve T. Tosun Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Özdeş, G. (1973). Şehirciliğin evrimi. Ankara: Ankara Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi- Zafer Mühendislik ve Mimarlık Yüksekokulu. Pacione, M. (2001). Urban Geography (a global perspective). London: Routledge. Palabıyık, H. (2005). Sürdürülebilirlik ve yerel yönetimler: uygulanabilirliği ve ölçümü üzerine. H. Özgür ve M. Kösecik (Ed.) Yerel yönetimler üzerine güncel yazılar-1: Reform, Ankara: Nobel Yayınları. Pickett, S.T.A., Burch W.R., Dalton S.E., Foresman W.T., Grove J.M. and Rowntree R., (1997). A conceptual framework for the study of human ecosystems in urban areas. Urban Ecosystems, 1, 185-199. Rousset, D. (2013). Sacred property and public property in the Greek City. The Journal of Hellenic Studies, 133, 113-133 Saunders, E. (1998). Orientation and Greek Cities: Western Greek Orthogonal Cities of the Eighth through Fourth Centuries BC Soy, H. B. (2015). Antik Yunan kent-devleti “Polis”in özellikleri, ilgili araştırmalar ve Batı Anadolu’dan örnekler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Toynbee, A. (1967). Town-planning in the Ancient Greek World. Ekistics, 24 (145), 445-448. Tuna, K. (2017). Şehrin serüveni. K. Alver (Ed.), Kent sosyolojisi (ss. 37-46). Konya: Çizgi Kitabevi. Uğur, A., Aliağaoğlu, A. (2018). Şehir coğrafyası. Ankara: Nobel Yayıncılık. Uslu, L. (2018). Antik Yunan’da kadın betimlemeleri ve kadının sosyal statüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum. Wu, J. (2014). Urban ecology and sustainability: The state-of-the-science and future directions. Landscape and Urban Planning, 125, 209-221.