TÜRKİYE’DEKİ DEPREM HASARLARINA DÖNEMSEL BİR YAKLAŞIM; 3 DÖNEM 3 DEPREM

Yıl 2020, Cilt: 25 Sayı: 43, 139 - 152, 28.06.2020

Bülent Güner

https://doi.org/10.17295/ataunidcd.730289

Cited By: 11

Öz

Ülkemizde 1950’lerden itibaren yoğunluk kazanan kırdan kente göç, sonraki dönemlerde de milyonlarca insanın katılımıyla hızlanarak sürmüştür. Bu göç akımı, kentlerde hızlı, yaygın ve denetimsiz bir yapılaşmaya yol açmıştır. 1980’lerin ikinci yarısından itibaren dikkat çekici artış kaydeden kentsel yapılaşma, 1990’larda yüzbinlerce yeni bina ve milyonlarca konut ortaya çıkarmıştır. Yoğun yapılaşma sürecinde teknik hatalar, ihmal, denetim eksikliği ve yasal boşluklar gibi çok çeşitli nedenlerle “yapı kalitesi” zaman zaman ikinci plana itilmiştir. Bu şartlar altında, yapı güvenliği bakımından birbirinden farklı üç yapılaşma dönemi ortaya çıkmıştır. Bu dönemler 1990 öncesi, 1990-2000 dönemi ve 2000 sonrasıdır. 1990-2000 dönemi, diğer dönemlere nazaran, yapı güvenliği açısından daha sorunlu bir dönemdir. 17 Ağustos 1999 Marmara depremi, 23 Ekim 2011 Van depremi ve 24 Ocak 2020 Elazığ depremine ilişkin çeşitli veriler, bu dönemsel yaklaşımı doğrulamaktadır. Bu verilere göre binaların yapım dönemiyle deprem hasar riski arasında dikkat çekici bir ilişki bulunmaktadır. 2012 yılından bu yana kentsel dönüşüm uygulamalarıyla riskli yapıları dönüştürme çalışmaları sürse de, bu yapılar hâlâ milyonlarca konut olarak ifade edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Göç, Yapılaşma, Marmara Depremi, , Van Depremi, Elazığ Depremi

Kaynakça

• AFAD, (2019), “Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği”, (05.02.2020 tarihinde https://www.afad.gov.tr/turkiye-bina-deprem-yonetmeligi adresinden ulaşılmıştır)
• AFAD, (2020), “Elazığ ve Malatya’da Deprem Sonrası Müdahale ve İyileştirme Çalışmaları Devam Ediyor” (11.02.2020 tarihinde https://elazig.afad.gov.tr/elazig-ve-malatyada-deprem-sonrasi-mudahale-ve-iyilestirme-calismalari-devam-ediyor adresinden ulaşılmıştır)
• Aktekin B. (2009), “1975 Türk Deprem Yönetmeliği’ne Göre Boyutlandırılmış Bir Yapının Güncel Deprem Yönetmeliği’ne Göre Deprem Güvenliğinin Belirlenmesi”, (Yüksek Lisans Tezi), İTÜ Fen Bilimleri Enst., İSTANBUL
• Anonim, (2020), “Yapı Denetim Nedir ?” (09.02.2020 tarihinde https://www.yapidenetimvedeprem.org.tr/190-yapi-denetim-nedir&a=1 adresinden ulaşılmıştır)
• Altın, S., (2010), “Türkiye’nin Deprem Gerçeği Paneli”, 11 Aralık 2009, s: 11-13, Gazi Ünv. Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi Yay., Ed: Hüsnü Can, Bülent Özmen, Ankara (03.02.2020 tarihinde http://webftp.gazi.edu.tr/deprem/turkiyenin_deprem_gercegi_paneli_kitabi.pdf adresinden ulaşılmıştır)
• Alyamaç, K.E. ve Erdoğan, E.S., (2005), Geçmişten Günümüze Afet Yönetmelikleri ve Uygulamada Karşılaşılan Tasarım Hataları, 23-25 Mart 2005 Deprem Sempozyumu Kocaeli 2005, s: 707-715 (12.02.2020 tarihinde http://kocaeli2007.kocaeli.edu.tr/kocaeli2005/deprem_sempozyumu_kocaeli_2005/4_yapi_ve_yerlesimler/d_23_tasarim_hatalari/gecmisten_gunumuze_afet_yonetmelikleri_ve_uygulamada.pdf adresinden ulaşılmıştır)
• Avcılar Belediyesi Verileri, (2020), “1999 Depremi Avcılar Bina Hasar Verileri”
• Aydınoğlu, M.N., (2007), “Deprem Katsayısından Performansa Göre Tasarıma: Bir Mühendisin Bakış Açısından Deprem Mühendisliğinin 40 Yılı”, Altıncı Ulusal Deprem Mühendisliği Konferansı, 16-20 Ekim 2007, s: 15-41, İstanbul
• Cumhurbaşkanlığı Programı, (2019), “2020 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı” (09.02.2020 tarihinde http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/11/2020_Yili_Cumhurbaskanligi_Yillik_Programi.pdf adresinden ulaşılmıştır)
• Çağlar, N., Kırtel, O., Vural, İ., Sümer, Y., Sarıbıyık, A., (2020), “24 Ocak 2020 MW 6.8 Elazığ-Sivrice Depremi İnceleme ve Değerlendirme Raporu”, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Deprem Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi – DAMER, Sakarya (17.02.2020 tarihinde https://damer.subu.edu.tr/sites/damer.subu.edu.tr/files/2020-2/ELAZIĞ_SİVRİCE_RAPOR_14.02.2020.pdf adresinden ulaşılmıştır)
• Davraz, M., Başpınar, E., Ceylan, H., (2012), Yapı Denetim Kurumları Öncesi Isparta ve Yakın Civarındaki Hazır Beton Kalitesi, SDÜ Teknik Bilimler Dergisi, Cilt:2 S:1, s:18-25 (06.02.2020 tarihinde http://static.dergipark.org.tr:8080/article-download/imported/1089003082/1089002706.pdf adresinden ulaşılmıştır)
• Elazığ Belediyesi Verileri, (2020), “Yapı Kullanma İzin Belgeleri”
• Gürbüz, M., Türker, E., Kuran, U., (2005) Avcılar Mikrobölgeleme Çalışmaları, s: 1205-1207, 23-25 Mart 2005 Deprem Sempozyumu Kocaeli (02.02.2020 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/267986540_AVCILAR_MIKROBOLGELEME_CALISMALARI adresinden ulaşılmıştır)
• İpekyolu Belediyesi Verileri, (2020), “2011 Depreminde Hasar Gören Yapılar”
• JICA-İBB Raporu, (2002), “Türkiye Cumhuriyeti İstanbul İli Sismik Mikro-Bölgeleme Dahil Afet Önleme/Azaltma Temel Planı Çalışması”, Cilt V, Japon Uluslararası İşbirliği Ajans (JICA) İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) (14.02.2020 tarihinde http://www.ibb.gov.tr/tr-TR/SubSites/DepremSite/PublishingImages/JICA-TUR.pdf adresinden ulaşılmıştır)
• Karaesmen, E., (1999), “Kocaeli Depremi”, s: 24-49, (09.02.2020 tarihinde http://www.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/15712.pdf adresinden ulaşılmıştır)
• Kurum, M. (2019), “Kentsel Dönüşüm Eylem Planı Açıklandı”, (18.02.2020 tarihinde https://csb.gov.tr/kentsel-donusum-eylem-plani-aciklandi-bakanlik-faaliyetleri-28602 adresinden ulaşılmıştır)
• Milliyet, 2011a, “Deprem Felaketi Türkiye’nin Kaderi”, 19.11.2011, (07.02.2020 tarihinde https://www.milliyet.com.tr/gundem/deprem-felaketi-turkiye-nin-kaderi-1477300 adresinden ulaşılmıştır)
• Milliyet 2011b, “Veli Göçer: 1999 Sonrası Yapılan Binalar Yıkılmaz”, 01.11.2011, (11.02.2020 tarihinde https://www.milliyet.com.tr/gundem/veli-gocer-1999-sonrasi-yapilan-binalar-yikilmaz-1457977 adresinden ulaşılmıştır)
• Öcal, C., İnce. H.H. (2012), “Türkiye’de Mevcut Yapı Stoğu ve Kentsel Dönüşüm”, SDU International Technologic Science Vol. 4, No 2, November 2012, pp. 89-95 (14.02.2020 tarihinde https://core.ac.uk/download/pdf/148739922.pdf adresinden ulaşılmıştır)
• Ön, S.A, (2011), “Küçükçekmece Lagünü, Yeniçağa, Uludağ Buzul ve Bafa Gölleri’nin (Batı Türkiye) Geç Holosen’deki İklim Kayıtları: Avrupa ve Orta Doğu İklim Kayıtları ile Karşılaştırılması”, (Doktora Tezi), İTÜ, Avrasya Yer Bilimleri Enst., İstanbul
• Özmen, B., (2000), “17 Ağustos 1999 İzmit Körfezi Depreminin Hasar Durumu”, TDV/DR 010-53, Türkiye Deprem Vakfı, Ankara
• Selçuk, M., E., Kızılkanat, A., B, Güney D., Koçak A., Coşar A., (2011), Yıldız Teknik Üniversitesi, 23 EKİM 2011 Van Depremi Teknik İnceleme Raporu, Editör : Deniz GÜNEY, (11.02.2020 tarihinde www.ek.yildiz.edu.tr//images/images/yayinlar/vandeprem.pdf adresinden ulaşılmıştır)
• Sünbül, A.B., Dağdeviren, U, Gündüz, Z., Arman, H. (2007), “1999 Marmara Depremi Sonrası Adapazarı Şehir Merkezi Hasar Durumlarının Analizi ve Depremin Ekonomik Boyutu”, TMMOB AFET SEMPOZYUMU, İMO Kongre ve Kültür Merkezi, s: 433-442, Ankara
• Şahin, C., (2016), Büyük İstanbul Tarihi Cilt 1, içerisinde “İstanbul’un Cumhuriyet Dönemi Mekansâl Gelişimi”, İBB Kültür A.Ş., s: 456 – 479, İstanbul
• Şenel, Ş.M., İnel, M., Toprak, S., Manav, Y., (2007), “Depremde Oluşacak Bina Hasarlarının Envanter Bilgilerine Dayalı Tahmini”, Altıncı Ulusal Deprem Mühendisliği Konferansı, 16-20 Ekim 2007, s: 245-256, İstanbul
• Taşkın, B., (2020), “İTÜ: Elazığ’da Binalar 1975 Yönetmeliğine Bile Uyulsa Yıkılmazdı” (01.02.2020 tarihinde https://tr.sputniknews.com/turkiye/202001311041302456-itu-elazigda-binalar-1975-yonetmeligine-bile-uyulsa-yikilmazdi/ adresinden ulaşılmıştır)
• Tezcan, S., 1994, “Türkiye’nin Konut Sorunu”, (08.02.2020 tarihinde https://deprem.afad.gov.tr/downloadDocument?id=1803 adresinden ulaşılmıştır)
• TMMOB Raporu (2010), “Türkiye’de Deprem Gerçeği ve TMMOB Makina Mühendisleri Odasının Önerileri Oda Raporu”, (07.02.2020 tarihinde http://www1.mmo.org.tr/resimler/dosya_ekler/ee9b8f616afde72_ek.pdf adresinden ulaşılmıştır)
• TMMOB Raporu, (2017), “İstanbul Deprem Raporu”, (19.02.2020 tarihinde https://www.tmmob.org.tr/sites/default/files/rapor_2017_son.pdf adresinden ulaşılmıştır)
• TÜİK (2020), “Yapı Ruhsatı - 2000 Yılı Öncesi ve Sonrası”, (06.02.2020 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1055 adresinden ulaşılmıştır)
• Türkoğlu, N., (2001), “Türkiye’nin Yüzölçümü ve Nüfusunun Deprem Bölgelerine Dağılışı”, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, S: 8, s: 133-148, Ankara Uzuner, E., Akıncıtürk, N., (2019), “Deprem Sonrası Konutların Yeniden Planlama Sorunsalına Bütüncül Bir Bakış: Kocaeli/ Gölcük Örneği”, Uluslararası Afet ve Dirençlilik Kongresi, 26-28 Haziran 2019, Eskişehir Teknik Üniversitesi, İki Eylül Kampüsü Kongre Vadisi, s: 771-776, (07.02.2020 tarihinde http://www.idrcongress.org/uploads/papers-of-idrc-2019_v2.pdf adresinden ulaşılmıştır)
• Yakut, A., Binici, B., Canbay, E., Erberik A., Askan, A., Caner, A., Sarıtaş, A., Aldemir, A, Demirel, İ.,O, Erdil, B., Ay, Ö., Özçelik, R., Akansel, V.H., Kale, Ö., Okuyucu, D. (2011), “23 Ekim 2011 MW 7.2 Van Depremi Sismik ve Yapısal Hasara İlişkin Saha Gözlemleri”, Rapor No: METU/EERC 2011-04, Ankara