Aşağı Meriç Havzası’nda Arazi Kullanımı

Yıl 2022, Cilt: 27 Sayı: 48, 65 - 78, 29.12.2022

Yasemin Kibaroğlu Nuriye Garipağaoğlu

https://doi.org/10.5152/EGJ.2022.22812

Öz

Araştırma sahası, Marmara Bölgesi’nin Ergene Bölümü’nde Edirne ili sınırları içinde yer almaktadır. Meriç Havzası’nın Türkiye topraklarındaki aşağı çığırını kapsamaktadır. Bütüncül bir arazi kullanımı çalışmasında, inceleme alanının arazi kullanım türü, arazinin kullanım kabiliyet bakımından sınıflandırılması ve arazi kullanımının değerlendirilmesi gibi safhalar önem arz etmektedir. Bu nedenle ilgili havzanın arazi kullanım durumunun incelenmesi, doğal ortam koşulları göz önüne alınarak sürdürülebilir kullanım ve yönetim için öneriler sunulması öncelikli amaçlar arasında düşünülmüş-tür. Çalışma kapsamında arazi kullanımının tarihsel gelişimi araştırılmıştır. Coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak toprak ve statip (sorunlu tarım alanlarının tespiti ve iyileştirilmesi projesi) verileri analiz edilmiş, arazi kullanım ve arazi kullanım kabiliyet dağılımı incelenmiştir. Havzada tarım alanları ve ormanların oransal olarak en geniş sahayı kapladığı görülmektedir. Gelişmekte olan ülkelerde doğal kaynakların bilinçli bir şekilde kullanımı için havza bazında yapılacak sürdürülebilir kullanım ve yönetim çalışmalarına ihtiyaç vardır. Bu çerçevede havzadaki doğal kaynakların sürdürülebilirliği açısından arazi kullanımı incelenmiş; ekolojik dengenin korunması, mevcut sorunların giderilmesi ve sürdürülebilir kalkınmanın sağlanabilmesi için bir arazi kullanımı önerisi geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aşağı Meriç Havzası, arazi kullanımı, sürdürülebilir kullanım, coğrafi bilgi sistemleri

Land Use in the Lower Meriç Basin

Öz

The research area is in the Ergene Section of the Marmara Region, within the borders of Edirne Province. It covers the lower course of the Meriç Basin in Turkey. In an integrated land use study, phases such as the land use type of the study area, the classification of the land in terms of use capability, and the evaluation of land use are important. Therefore, examining the land use status of the relevant basin and providing suggestions for sustainable use and management by taking into account the natural environment conditions are considered among the priority objectives. Within the scope of the study, the historical development of land use was investigated. Soil and statip (detection and improvement project of problematic agricultural areas) data were analyzed using geographic information systems, and land use and land use capability distribution were examined. It is seen that agricultural areas and forests proportionally cover the largest area in the basin. For the conscious use of natural resources in developing countries, there is a need for sustainable use and management studies on a basin basis. In this context, land use was exam- ined in terms of the sustainability of natural resources in the basin; A land use proposal has been developed in order to protect the ecological balance, eliminate existing problems, and ensure sustainable development.

Anahtar Kelimeler

Aşağı Meriç Havzası, arazi kullanımı, sürdürülebilir kullanım, coğrafi bilgi sistemleri

Kaynakça

• Albayrak, M., Çubukçu, A., & Acar, A. (2007). Keşan-Enez arasındaki zeolit içeren birimlerin minerolojik özellikleri. Selçuk Üniversitesi Mühendislik, Bilim ve Teknoloji Dergisi, 22(3), 15-28.
• Arda, H., Atılgan Helvacıoğlu, İ., Meriç, Ç., & Tokatlı, C. (2015). İpsala ilçesi (Edirne) toprak ve pirinç kalitesinin bazı esansiyel ve toksik element birikimleri açısından değerlendirilmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 8(1), 7-13.
• Atalay, İ. (2015). Türkiye’nin ekolojik koşullarına göre arazi kabilet sınıflandırması. Meta Basım Matbaacılık.
• Atalay, İ., & Değerliyurt, M. (2015). Burdur Havzasında arazi kabiliyet sınıflandırılması. IV. Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu.
• Balcı Akova, S. (2008). Enez’in kalkınmasında coğrafi faktörlerin rolü (Doğal faktörler). İstanbul Üniversitesi Coğrafya Dergisi, 16, 1-25.
• Başaran, S. (1996). Aionos kazıları (1971-1994). Anadolu Araştırmaları, 14, 105-141.
• Bolu, E. (2007). Kentsel alanlardaki akarsuların ekolojik açıdan değerlendirilmesi: Meriç Nehri örneği [Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü].
• Bozkoyun, M. (2019). Hoşap Çayı Havzası’nda (Van) arazi kullanımı ve planlamasına yönelik öneriler [Doktora Tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Çelik, M. A., Gülersoy, A. E., & Gümüş, N. (2017). Tahtalı Barajı Koruma Havzası’nda uzaktan algılama ve CBS kullanılarak doğal afet (Sel-taşkın, orman yangını, heyelan ve erozyon) riskinin değerlendirilmesi. Ermat Matbaacılık.
• Çevre ve Orman Bakanlığı. (2009). Trakya Alt Bölgesi Ergene Havzası Revizyon Çevre Düzeni Planı Açıklama Raporu.
• Ceylan, S. (2009). Enez (Edirne) ilçesinin turistik çekicilikleri ve sürdürülebilir turizm. Ankara Üniversitesi, Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi V. Ulusal Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı (s. 403-420).
• Edirne İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2019). http://www.edirnekulturtu rizm.gov.tr/TR-76439/enez-ilcesi.html.
• Erbay, Y. (2010). Meriç Nehri ile Saros Körfezine taşınan sediment, tatlı su ve ağır metaller. [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü].
• Erkal, T., & Topgül, İ. (2014). Meriç Nehri’nin son 15 yıllık taşkınları ve korunma projeleri. TÜCAUM VIII. Coğrafya Sempozyumu Bildirisi (s. 165-174).
• Everest, T. (2010). Edirne ili arazi kullanım türlerinin uzaktan algılama ve CBS ile belirlenmesi [Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi].
• Çevre ve Orman Bakanlığı (2008). Meriç-Ergene Havzası Koruma Eylem Planı.
• Göçmen, K. (1974). Enez Limanı’nın değişen öneminde Meriç Deltasının etkileri. Güneydoğu Avrupa Araştırmaları, 2, 253-266.
• Göçmen, K. (1977). Aşağı Meriç Vadisi Taşkın Ovası ve Deltasının alüviyal jeomorfolojisi. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayını.
• Gözenç, S. (1978). Küçük Menderes Havzası’nda arazinin kullanışı ve sınıflandırılması. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları.
• Gülersoy, A. E. (2008). Bakırçay Havzası’nda doğal ortam koşulları ile arazi kullanımı arasındaki ilişkiler [Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü].
• Gülersoy, A. E. (2014). Küçük Menderes Havzasında mekansal potansiyel ile arazi kullanımı arasındaki ilişkiler. Dinozor Kitabevi.
• Gülersoy, A. E., & Buldan, İ. (2020). Gömeç Ovası (Balıkesir) ve yakın çevres¬inde jeolojik-litolojik özellikler ile arazi kullanımı arasındaki ilişkiler. Journal of Academic Social Science Studies, 70, 337-354.
• Gün, S. (2012). Türkiye’de tarım topraklarının korunması ve yönetimi. International Food Agricultural And Gastronomy Congress 15-19 Şubat 2012, Antalya.
• İpekoğlu, B., Kurşun , İ., Bilge, Y., & Barut, A. (1997). Türkiye bentonit potan¬siyeline genel bir bakış. 2. Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu (16-17 Ekim 1997) (s. 51-69), İzmir.
• Kaya, M., & Kurtonur, C. (2003). Gala Gölü ve çevresinin Ornitho Faunası üzerine araştırmalar. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 4(2), 169-179.
• Kayıcı, H. (2019). Kypsela’dan İpsala’ya: İlçenin tarihsel gelişimi. ipsalamyo.trakya.edu.tr/news/kypsela-dan-ipsala-ya--ilcenin-tarihsel-gelisimi
• Keşan Ticaret Borsası. (2019). http://www.kesantb.org.tr
• Keşan Ticaret ve Sanayi Odası (2019). Keşan Gıda İhtisas Organize Sanayi Bölgesi Projesi Tanıtım Broşürü.
• Keşan Ticaret ve Sanayi Odası. (2020). https://www.kesantso.org.tr.
• Köse, E. (2015). Meriç Deltası ve civarının florası [Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü].
• Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü (1993). Edirne İli arazi Varlığı. T.C. Başbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Kuru, M. (2006). Edirne ili Keşan ilçesi folklöründe gelenekler ve maniler [Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Mater, B. (1982). Urla Yarımadasında arazinin sınıflandırılması ile kullanışı arasındaki ilişkiler. Edebiyat Fakültesi Matbaası.
• MTA (2019). 2019 Tarihinde MTA. http://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilg i-merkezi/maden_potansiyel_2010/Edirne_Madenler.pdf.
• Orhun, F. (2006). Lalapaşa (Edirne) bentonitlerinin malzeme özelliklerinin incelenmesi ve rutubet kontrolünde kulla nılab ilirliğinin araştırılması [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Ensitütüsü].
• Özhatay, N., Byfield, A., & Atay, S. (2005). Türkiye’nin 122 önemli bitki alanı. Doğal Hayatı Koruma Vakfı Yayını.
• Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı (2005). Edirne Tarım Master Planı.
• Tarım ve Orman Bakanlığı. (2019). CORINE Projesi. http://corinecbs.tar imorman.gov.tr/.
• Tatar, S. (2016). Çivril Ovası ve çevresinde arazi kullanımı [Doktora Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Tıraş, H. (2012). Sürdürülebilir kalkınma ve çevre: Teorik bir inceleme. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İİBF Dergisi, 2, 57-73.
• Toprak Su Genel Müdürlüğü (1970). Meriç Havzası toprakları. Köy İşleri Bakanlığı Yayınları.
• Tokatlı, C., Köse, E., Uğurluoğlu, A., Çiçek, A., & Emiroğlu, Ö. (2014). Gala Gölü (Edirne) su kalitesinin Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) kullanılarak değerlendirilmesi. Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, 32, 490-501.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2022). https://www.tuik.gov.tr/
• Türkmenoğlu, Y. (2012). Meriç Nehri’nin Kapıkule-Enez arasındaki yatak değişimlerinin taşkınlar ile ilişkisi [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üni¬versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Yalçın, C. (2016). Edirne sanayisinin bölgenin jeolojik yapısı ile ilişkilendirilmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 4(7), 21-30.
• Yalçın, C., & Sabah, L. (2016). Sanayi ve depremsellik ilişkisi analiz çalışmalarında açık kaynak kodlu coğrafi bilgi sistemlerinin kullanımı: Edirne örneği. 4th International Geography Symposium (s. 700-712).
• Yaşar, O. (2010). Saros Körfezi kuzey kıyılarında yer alan lagün göllerini etkileyen çevresel tehditler. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(33), 166-187.
• Zal, N. (2006). Aşağı Meriç Vadisi Taşkın Ovası’nın biyosfer rezervi olarak belirlenmesi üzerine bir çalışma [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü].