Standartlaştırılmış Yağış İndeksi (SYİ) ile Bilecik Merkez İlçe ve Bozüyük İlçesinin Kuraklık Durumunun Belirlenmesi

Yıl 2023, Cilt: 28 Sayı: 49, 40 - 51, 30.06.2023

Serpil Menteşe Semanur Akbulut

https://doi.org/10.5152/EGJ.2023.22028

Cited By: 1

Öz

Kuraklık, hem doğal çevrenin hem de tüm canlıların karşı karşıya kaldığı en ciddi çevre problemlerinden birisidir. Kuraklık her ne kadar bir mevsimde ya da yıllar içinde meydana gelse de toplum üzerindeki etkileri (ekonomik, sosyal ve çevresel) uzun yıllar boyunca sürebilmektedir. Yavaş bir şekilde başlayıp uzun yıllar boyunca etkisini sürdüren kuraklığın izlenmesi büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle bu çalışmada Standartlaştırılmış Yağış İndeksi (SYİ) ile Bilecik istasyonu (1964–2021) ve Bozüyük istasyonlarının (1964–2021) kuraklık durumunun tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca bu istasyonların yağış verileri kullanılarak istasyonlara ait kuraklık-nemlilik durumları ile ilgili genel bir değerlendirme yapmak hedeflenmektedir. Bu amaç çerçevesinde her iki istasyona ait uzun yıllık yağış verileri kullanılmaktadır. Yöntem olarak Standartlaştırılmış Yağış İndisi (SYİ) tercih edilmektedir. SYİ ile çalışma alanında incelenen yıllar arasında 1, 3, 6, 12, 24 aylık olarak kuraklık durumu ortaya konulmaktadır. 1, 3 ,6, 12, 24 aylık SYİ değerlerinin zamansal değişimi grafiklerle gösterilmekte ve buna bağlı olarak da çeşitli sonuçlara varılmaktadır. Sonuç olarak iki ilçenin kurak, normal ve nemli periyot oranlarının birbirine benzerlik gösterdiği görülmektedir. Ayrıca SYİ-1, SYİ-3, SYİ-6 analizlerinde hafif kuraklıklar daha sık görülürken SYİ-12 ve SYİ-24 değerlerinde ise daha şiddetli kuraklıklar belirlenmektedir. Bu uzun süreli periyotların (SYİ-12 ve SYİ-24) kuraklık süresinin kısa periyotlara (SYİ-1, SYİ-3, SYİ-6) oranla daha fazla olduğu görülmektedir. Mevsimsel olarak yaz mevsiminin diğer mevsimlere oranla daha kurak olduğu ancak kış mevsiminde de kuraklıkların yaşandığı tespit edilen sonuçlar arasındadır. Bu bağlamda çalışmanın yürütüldüğü iki meteoroloji istasyonunun henüz ciddi bir kuraklıkla karşı karşıya olmadığı ancak bu riskin her zaman var olduğu söylenebilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bilecik, Bozüyük, Çevre Sorunları, Kuraklık, Standartlaştırılmış Yağış İndisi

Determination of the Drought Status of Bilecik Central District and Bozüyük District with Standardized Precipitation Index

Öz

Drought is one of the most serious environmental problems faced by both the natural environment and all living things. Although drought occurs in a season or over years, its effects on society (economic, social, and environmental) can last for many years. It is of great importance to monitör the drought, which started so slowly and continued to affect for many years. Therefore, in this study, it is aimed to reveal the meteorological drought of Standardized Precipitation Index with the Bilecik station (1964–2021) and Bozüyük station (1964–2021). In addition, it is aimed to make a general assessment of the drought-humidity status of these stations by using the precipitation data. For this purpose, long annual rainfall data of both stations are used. Standardized Precipitation Index is preferred as the method. Among the years examined in the field of study with Standardized Precipitation Index, drought status is revealed in 1, 3, 6, 12, and 24 months. The temporal variation of the 1-, 3-, 6-, 12-, and 24-month Standardized Precipitation Index values are shown with graphs, and various conclusions are reached accordingly. As a result, it is determined that the arid, normal, and humid period rates of the two districts are similar to each other. In addition, mild droughts are observed in SPI-1, SPI-3, and SPI-6 analyses, while more severe droughts are observed in SPI-12 and SPI-24 values. It is seen that the duration of drought in these longterm periods (SPI-12 and SPI-24) is higher than in short periods. Seasonally, the summer season is drier than the other seasons, but droughts are also experienced in the winter season. In this context, it can be said that the two meteorological stations where the study is carried out are not yet facing a serious drought, but this risk has always existed.

Anahtar Kelimeler

Bilecik, Bozüyük, drought, environmental problems, standardized precipitation ındex

Kaynakça

• Agwata, J. (2014). A review of some indices used for drought studies. Civil and Environmental Research, 6(2), 14–21.
• Akbaş, A. (2014). Türkiye üzerindeki önemli kurak yıllar. Coğrafi Bilimler Dergisi, 101–118.
• Almedeij, J. (2014). Drought analysis for Kuwait using standardized precipitation index. The Scientific World Journal, 2014, 451841.
• Altaş, N. T. (2009). Bozüyük kent coğrafyası (Tez No: 235813). [Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Bacanlı, Ü. G., & Kargı, P. G. (2019). Uzun ve kısa süreli periyotlarda kuraklık analizi: Bursa örneği. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 5(1), 166–174.
• Bacanlı, Ü. G., & Saf, B. (2005). Kuraklık belirleme yöntemlerinin Antalya ili örneğinde incelenmesi. Antalya Yöresinin İnşaat Mühendisliği Sorunları Sempozyumu, 1–13.
• Bhuiyan, C. (2004). Various drought indices for monitoring drought condition in Aravalli terrain of India. In Proceedings of the XXth ISPRS Congress (pp. 12–23). Istanbul, Turkey.
• Bonaccorso, B., Bordi, I., Cancelliere, A., Rossi, G., & Sutera, A. (2003). Spatial variability of drought: An analysis of the SPI in Sicily. Water Resources Management, 17(4), 273–296.
• Bordi, I., Frigio, S., Parenti, P., Speranza, A., & Sutera, A. (2001). The analysis of the Standardized Precipitation Index in the Mediterranean area: Large-scale patterns. Annals of Geophysics, 44(5–6), 965–978.
• Çelik, M. A., & Gülersoy, A. E. (2018). Climate classification and drought analysis of Mersin. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 1–26.
• Çelik, M. A., Kopar, İ., & Bayram, H. (2018). Doğu anadolu bölgesi’nin mevsimlik kuraklık analizi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(3), 1741–1761.
• Çiçek, İ. (1995). Türkiye'de kurak dönemin yayılışı ve süresi (Thornthwaite metoduna göre). Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 4, 77–102.
• Deo, R. C., Byun, H. R., Adamowski, J. F., & Begum, K. (2017). Application of effective drought index for quantification of meteorological drought events: A case study in Australia. Theoretical and Applied Climatology, 128(1–2), 359–379.
• Dikici, M. (2019). Asi Havzası’nda (Türkiye) kuraklık analizi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 5(1), 22–40.
• Dinç, N., Aydinşakir, K., Işık, M., & Büyüktaş, D. (2016). Standartlaştırılmış yağış indeksi (SPI) yöntemi ile Antalya ili kuraklık analizi. Derim, 33(2), 279–298.
• Eriyagama, N., Smakhtin, V., & Gamage, N. (2009). Mapping drought patterns and impacts: A global perspective. International Water Management Institute Research Report, 133.
• Gocic, M., & Trajkovic, S. (2014). Spatiotemporal characteristics ofdrought in Serbia. Journal of Hydrology, 510, 110–123.
• Gümüş, V. (2017). Akım kuraklık indeksi ile Asi Havzasının hidrolojik kuraklık analizi. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi Part C, 5(1), 65–73.
• Gümüş, V., & Algin, H. M. (2017). Meteorological and hydrological drought analysis of the Seyhan−Ceyhan River Basins, Turkey. Meteorological Applications, 24(1), 62–73.
• Hayes, M. J., Svoboda, M. D., Wilhite, D. A., & Vanyarkho, O. V. (1999). Monitoring the 1996 drought using the standardized precipitation index. Bulletin of the American Meteorological Society, 80(3), 429–438.
• İrcan, M. R., & Duman, N. (2021). Standartlaştırılmış yağış indisi (SYİ) yöntemi ile Şanlıurfa ili kuraklık analizi. Coğrafya Dergisi, 42, 1–18.
• Jain, V. K., Pandey, R. P., Jain, M. K., & Byun, H. R. (2015). Comparison of drought indices for appraisal of drought characteristics in the Ken River Basin. Weather and Climate Extremes, 8, 1–11.
• Karabulut, M. (2020). Standart yağış indeksi kullanılarak Sivas ilinde kuraklık analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(71), 216–230.
• Karaer, M., & Gültaş, H. T. (2018). Kuraklık oluşumunun Bilecik İli'nde standartlaştırılmış yağış indeksi yöntemi kullanılarak değerlendirilmesi. 1. Uluslararası Tarımsal Yapılar ve Sulama Kongresi Özel Sayısı, 303–308. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduzfd/issue/40528/453017
• Karavitis, C. A., Alexandris, S., Tsesmelis, D. E., & Athanasopoulos, G. (2011). Application of the standardized precipitation index (SPI) in Greece. Water, 3(3), 787–805.
• Koçman, A. (1993). Türkiye’de yağış yetersizliğine bağlı kuraklık sorunu. Ege Coğrafya Dergisi, 7, 77–88.
• Kurnaz, L. (2014). Drought in Turkey. İstanbul Policy Center. Sabancı Üniversitesi. https://ipc.sabanciuniv.edu/Content/Images/CKeditorImages/20200323-16034498.pdf
• Maybank, J., Bonsai, B., Jones, K., Lawford, R., O'brien, E. G., Ripley, E. A., & Wheaton, E. (1995). Drought as a natural disaster. Atmosphere-Ocean, 33(2), 195–222.
• McKee, T. B. (1993). The relationship of drought frequency and duration to time scales. Eighth Conference on Applied Climatology (ss. 1-6). Anaheim, CA: Department of Atmospheric Science Colorado State University.
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü (2022). İllere ait mevsim normalleri. Resmi Istatistikler. https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceleristatistik.aspx
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü (2022). Kuraklık analizi. https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/kuraklik-analizi.aspx?d=aylik#sfB
• Nişancı, A. (1987). Türkiye'nin kurak ve nemli sahaları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 59–66.
• Oğuztürk, G., & Yıldız, O. (2014). Kırıkkale ilinde farklı zaman periyotları için kuraklık analizi. Kırıkkale Üniversitesi Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi, 6(2), 1–7.
• Oruç, N. (2017). Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin kuraklık analizi (Tez No: 450624). [Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Özgür, E. M. (1994). Bilecik ilinde farklı karakterde iki şehir: Bilecik ve Bozüyük. Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 3, 179–193.
• Pablos, M., Martínez-Fernández, J., Sánchez, N., & González-Zamora, Á. (2017). Temporal and spatial comparison of agricultural drought indices from moderate resolution satellite soil moisture data over Northwest Spain. Remote Sensing, 9(11), 1168.
• Pamuk, G., Özgürel, M., & Topçuoğlu, K. (2004). Standart yağış indisi (SPI) ile Ege Bölgesinde kuraklık analizi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 41(1), 99–106.
• Panagoulia, D., & Dimou, G. (1998). Definitions and effects of droughts. In Proceedings of the Conference on Mediterranean Water Policy: Building on Existing Experience, Mediterranean Water Network, Valencia, Spain (Vol.16).
• Panu, U. S., & Sharma, T. C. (2002). Challenges in drought research: Some perspectives and future directions. Hydrological Sciences Journal, 47(sup1), S19–S30.
• Quiring, S. M. (2009). Monitoring drought: An evaluation of meteorological drought indices. Geography Compass, 3(1), 64–88.
• Rahmat, S. N., Jayasuriya, N., & Bhuiyan, M. (2015). Assessing droughts using meteorological drought indices in Victoria, Australia. Hydrology Research, 46(3), 463–476.
• Ramos, M. C. (2001). Rainfall distribution patterns and their change over time in Mediterranean area. Theoretical and Applied Climatology, 69(3–4), 163–170.
• Sırdaş, S., & Şen, Z. (2003). Spatio-temporal drought analysis in the Trakya region, Turkey. Hydrological Sciences Journal, 48(5), 809–820.
• Sırdaş, S., & Şen, Z. (2010). Meteorolojik kuraklık modellemesi ve Türkiye uygulaması. İTÜ Dergisi/d, 2(2), 95–103.
• Sönmez, F. K., Kömüscü, A. Ü., Erkan, A., & Turgu, E. (2005). An analysis of spatial and temporal dimension of drought vulnerability in Turkey using the standardized precipitation index. Natural Hazards, 35(2), 243–264.
• Svoboda, M., & Fuchs, B. (2016). Handbook of drought indicators and indices. National Drought Mitigation Center. https://www.droughtmanagement.info/literature/GWP_Handbook_of_Drought_Indicators_and_Indices_2016.pdf
• Şen, Z. (2003). Su Bilimi ve Yöntemleri. Su Vakfı Yayınları. ISBN: 975-6455-02-0.
• Topuz, M., Feidas, H., & Karabulut, M. (2020). Trend analysis of precipitation data in Turkey and relations to atmospheric circu latio n:(19 55–20 13). Italian Journal of Agrometeorology, 2, 91–107.
• Türkeş, M. (1998). Influence of geopotential heights, cyclone frequency and Southern Oscillation on rainfall variations in Turkey. International Journal of Climatology, 18(6), 649–680.
• Türkeş, M. (1999). Vulnerability of Turkey to desertification with respect to precipitation and aridity conditions. Turkish Journal of Engineering and Environmental Sciences, 23, 363–380.
• Türkeş, M. (2011). Akhisar ve Manisa yörelerinin yağış ve kuraklık indisi dizilerindeki değişimlerin hidroklimatolojik ve zaman dizisi çözümlemesi ve sonuçların çölleşme açısından coğrafi bireşimi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 9(1), 79–99.
• Türkeş, M. (2012). Kuraklık, çölleşme ve birleşmiş milletler çölleşme ile savaşım sözleşmesi’nin ayrıntılı bir çözümlemesi. Marmara Üniversitesi Avrupa Topluluğu Enstitüsü Avrupa Araştırmaları Dergisi, 20(1), 7–55.
• Türkeş, M., Koç, T., & Sarış, F. (2007). Türkiye’nin yağış toplamı ve yoğunluğu dizilerindeki değişikliklerin ve eğilimlerin zamansal ve alansal çözümlemesi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 5(1), 57–73.
• Wilhite, D. A. (2000). Drought as a natural hazard: Concepts and definitions. Nebraska-Licoln, 1, 1–18.
• Wilhite, D. A., & Glantz, M. H. (1985). Understanding: The drought phenomenon: The role of definitions. Water International, 10(3), 111–120.
• Yetmen, H. (2013). Van Gölü Havzası’nın kuraklık analizi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(5), 184–198.
• Yetmen, H., Aytaç, A. S., & Özcanlı, M. (2017). Harran Ovası’nın kuraklık analizi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(46), 132–146.