Coğrafi Bir Bakış Açısıyla 2009–2019 Döneminde Türkiye’deki Ölümler

Yıl 2023, Cilt: 28 Sayı: 49, 63 - 73, 30.06.2023

Hüseyin Şahbaz

https://doi.org/10.5152/EGJ.2023.22014

Öz

2009-2019 döneminde Türkiye nüfusunun ölüm durumunu coğrafi açıdan incelemeyi amaçlayan bu çalışmadan elde edilen bulgular şunlardır: 11 yıllık süreçte 4.370.532 kişinin hayatını kaybettiği ülkede ölümler, en çok kış mevsiminde meydana gelmiştir. Ülkenin yıllık kaba ölüm hızı ortalaması, ‰5,85’tir. Kaba ölüm hızı açısından Türkiye’de ilk sırayı, ‰9,77 oranıyla Kastamonu almıştır. Ülkede kaba ölüm hızının yüksek olduğu illerin tamamında 65 yaş ve üzerindeki nüfusun toplam nüfusa oranı oldukça yüksektir. Buna karşın ‰2,93 oranıyla kaba ölüm hızının ülkede en düşük olduğu il ise Şırnak’tır. Kaba ölüm hızının ülkede düşük olduğu illerde 65 yaş ve üzerindeki nüfusun toplam nüfusa oranı oldukça azdır. Ülkedeki ölümlerin %54,81’ini erkekler, %45,19’u da kadınlar oluşturmuştur. Ölenler içinde en büyük pay, %48,09 ile 75 yaş ve üzerindekilere aittir.

Anahtar Kelimeler

Ölümler, nüfus özellikleri, Türkiye

Deaths in Turkey in the Period 2009–2019 from a Geographical Perspective

Öz

The findings obtained from this study, which aims to examine the mortality situation of the Turkish population in the period of 2009–2019, are as follows: The rapid migration from rural to urban areas also has a great impact on this. In the country where 4,370,532 people lost their lives in 11 years, deaths occurred mostly in the winter season. The country's average annual crude death rate is 5.85‰. In terms of crude death rate, Kastamonu took the first place in Turkey with a rate of 9.77 per thousand. The ratio of the population aged 65 and over to the total population is quite high in all provinces where the crude death rate is high in the country. On the other hand, the province with the lowest crude death rate in the country with a rate of 2.93‰ is Şırnak. In the provinces where the crude death rate is low in the country, the ratio of the population aged 65 and over to the total population is very low. 54.81% of the deaths in the country were men and 45.19% were women. The largest share among the deceased belongs to those aged 75 and over with 48.09%.

Anahtar Kelimeler

Mortality, population characteristics, Turkey

Kaynakça

• Babayiğit, M. A. (2009). Soğuk ve sağlık riskleri ve korunma. Içinde D. Aslan (Ed.). Halk Sağlığı ile İlgili Güncel Sorunlar ve Yaklaşımlar (ss. 179–183). Ankara Tabip Odası.
• Başkaya, Z., & Özkılıç, F. (2017). Türkiye’de doğurganlıkta meydana gelen değişimler (1980–2013). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(54), 404–423.
• Burcu, E., & Akalın, E. (2008). Ölüm olgusu üzerine sosyolojik tartışmalar. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 8, 29–54.
• Ceylan, M. A. (2009). Giresun ilinde il dışı göçler ve göç eden nüfusun özellikler. Uluslararası Giresun ve Doğu Karadeniz Sosyal Bilimler Sempozyumu (ss. 340-363). Ankara.
• Çakır, B. (2017). Sağlıklı yaşam: Gündelik hayatta karşılaştığımız sağlık risklerini azaltabilir miyiz? Ankara Medical Journal, 3, 179–188.
• Dinç, M. (2015). Bartın Şehir Coğrafyası (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Isparta:Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Doğanay, H. (1997). Türkiye Beşeri Coğrafyası. MEB Yayınları.
• Doğanay, H., & Orhan, F. (2014). Artvin ilinde nüfusun başlıca özellikleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 19(31), 1–22.
• Erdem, Z. (2020). İşgücü Piyasası. İçinde D. Demirbaş, V. Bozkurt, S. Yorğun (Eds), Covid-19 Pandemisinin Ekonomik, Toplumsal ve Siyasal Etkileri (pp. 137–152). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınevi.
• Foucault, M. (2016). Güvenlik, Toprak, Nüfus (Collège de France Dersleri) (F.Taylan, Çev.). Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Günaydın, D. (2013). Türkiye’de bölgeler arası gelişmişlik farkların giderilmesinde kalkınma ajansların yeri: İZKA Mali Destek Programları örneği. DEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 73–101.
• Gürer, N. (2004). Trafikte yol, çevre ve meteorolojik faktörler. II. Trafik Şurası (ss. 382–383). Ankara: Emniyet Genel Müdürlüğü.
• GYODER (2015). Balıkesir ili yatırım alanları vizyon raporu değerlendirme ve öngörüler. İstanbul: Gyoder.
• Houweling, T. A., & Kunst, A. E. (2010). Socio-economic inequalities in childhood mortality in low- and middle-income countries: A review of the international evidence. British Medical Bulletin, 93(1), 7–26.
• İçli, T. (2002). Yalnız yaşamak. Içinde Y. Gökçe-Kutsal (Ed.). Geriatri 2002 Sempozyumu Bildirileri (ss. 260–265). Hacettepe Üniversitesi.
• Kalkınma Bakanlığı (2013). Onuncu Kalkınma Planı (2014–2018). Kalkınma Bakanlığı.
• Kaya, M., & Yılmaz, C. (2017). (Yaşlı, mutlu, huzurlu il) Sinop’un nüfus özellikleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 22(38), 137–160.
• Kılavuz, E. (2010). Sağlık harcamalarındaki artış ve temel bakım hizmetleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(29), 173–192.
• Küçük, E. (2021). En Sevilmeyen Emtia Kömürde Yeni Fiyat Artışları Kapıda. https://www.dunya.com/emtia/en-sevilmeyen-emtia-komurdeyeni-fiyat-artislari-kapida-haberi-634995.
• Odabaşı, E. (2009). Türkiye’nin Aydınlık Yüzü Kırklareli (Yayımlanmamış Lisans Bitirme Çalışması). İstanbul Üniversitesi.
• Özen, C. (2012). Ölü muayenesi. Journal of Penal Law and Criminology, 1(2), 69–75.
• Özgür, E. M. (2004). Türkiye’de toplam doğurganlık hızının mekânsal dağılışı. Coğrafi Bilimler Dergisi, 2(2), 1–12.
• Pitte, J. R. (2004). A short cultural geography of death and the dead. Geo-Journal, 60(4), 345–351.
• Şahbaz, H. (2021). 2000 yılı sonrası ülke içi göçlerde Kütahya ilinin yeri. Doğu Coğrafya Dergisi, 26(45), 235–256.
• Şahbaz, H. (2022). Coğrafi bir bakış açısıyla 2001–2020 döneminde Türkiye’deki boşanmalar. ETÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 21–58.
• Tandoğan, A. (1998). Demografik Temel Kavramlar ve Türkiye Nüfusu. Trabzon: Eser Ofset.
• Taşlıgil, N. (2014). Kastamonu ilinin nüfus gelişimi ve Türkiye nüfus hareketleri içerisinde yeri. Türk Coğrafya Dergisi, (28), 215–224.
• TC Resmî Gazete (2013). Tehlikeli ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimlerine Dair Yönetmelik (28706). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/07/20130713-3.htm
• TÜİK. Doğum İstatistikleri (2020) Doğum İstatistikleri, 2020. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dogum-Istatistikleri-2020-37229#:~:text=Toplam%20do%C4%9Furganl%C4%B1k%20h%C4%B1z%C4%B1%201%2C76,1%2C76% 0%C3%A7ocuk%20olarak%20ger%C3%A7ekl e%C5% 9Fti.
• TÜİK ADNKS Sonuçları (2022a) ADNKS Sonuçları. https://biruni.tuik. gov.tr/medas/?k n=95& local e=tr.
• TÜİK Ölüm İstatistikleri (2022b). Ölüm İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr.
• Tümertekin, E., & Özgüç, N. (1997). Beşeri Coğrafya. Çantay.
• Uyurca, Ö., & Atılgan, İ. (2016). Trafik denetiminde coğrafi ve iklimsel koşulların etkilerinin incelenmesi. Gazi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 2(2), 107–128.
• Wilkins, K. (1995). Causes of death: How the sexes differ. Health Reports, 7(2), 33–43.
• Yağan, M., Koçak, U., & Demirel, B. (2018). Ankara’da evsiz ölümleri. Bulletin of Legal Medicine, 23(3), 151–155.
• Yaşar, O. (2011). Edirne ilinin nüfus hareketleri bakımından incelenmesi ve son dönemde göçlere katılanların sosyo-ekonomik nitelikleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 14(21), 195–220.
• Yılmaz, O. (2002). Burdur ilinde nüfus hareketleri. SDÜ Burdur Eğitim Fakültesi Dergisi, 3, 162–180.