Spatial Changes of February 6 Earthquakes on Population and Settlement: The Sample of Kahramanmaraş City

Yıl 2024, Cilt: 29 Sayı: 51, 1 - 12, 30.06.2024

Gülsen Ayhan , Yusuf Çapan

https://doi.org/10.17295/ataunidcd.1446704

Öz

Earthquakes are one of the natural disasters that cause great losses of life and property. As a result of earthquakes, significant transformations occur in the space due to population losses and collapse of the buildings. The February 6 Kahramanmaraş-centered earthquakes are considered to be the disaster of the century. In this context, the aim of the research is to reveal the impact of the earthquakes that occurred on February 6 on the city of Kahramanmaraş. Therefore, observations were conducted during field studies, maps were derived using GIS and mid-photo images were used in the study. The extent to which 86 neighborhoods in Dulkadiroğlu and Onikişubat district centers were affected by the earthquakes was determined. While determining the effects of earthquakes on neighborhoods, observations made in field studies and population data obtained from TUIK were used and the population changes in the neighborhoods after the earthquakes were revealed. The concentration of buildings was determined with Maxar satellite data, and buildings collapsed after the earthquakes were added to the study with intermediate photo images. According to the result map obtained from field studies, neighborhood population change rates and satellite images, the impact on the neighborhoods was determined as highly, moderately, and slightly affected. Of the 86 neighborhoods, 16 were slightly, 12 were moderately, and 58 were heavily affected by the earthquakes. In the research area, areas corresponding to alluvial and colluvial lands that are not suitable for settlement in terms of ground, Şazibey, Hayrullah and İsmet Paşa neighborhoods, where population density is high and vertical construction is observed, were more affected by the earthquakes. On the other hand, Ahır Mountain and the surrounding areas, where sandstones and mudstones from the Eocene period are located, were less affected. Likewise, despite the high-rise buildings, the fact that the buildings were new and built in areas more suitable for settlement in terms of ground ensured that Cumhuriyet, Beş Nisan and Hürriyet neighborhoods were less affected by the earthquakes. Since this research reveals the extent to which neighborhoods are affected by earthquakes, it can be a guide in the steps to be taken in the city to be rebuilt.

Anahtar Kelimeler

Earthquake, February 6, Kahramanmaraş, geography, space

6 Şubat Depremlerinin Nüfus ve Yerleşme Üzerinde Oluşturduğu Mekansal Değişimler: Kahramanmaraş Şehri Örneği

Öz

Depremler çok sayıda can ve mal kayıplarına yol açan doğal afetlerden biridir. Depremler sonucunda nüfus kayıpları ve yerleşim birimlerinin zarar görmesi gibi nedenlerle mekan üzerinde önemli değişimler yaşanmaktadır. 6 Şubat Kahramanmaraş merkezli depremler asrın felaketi olarak nitelendirilmektedir. Bu kapsamda araştırmanın amacı 6 Şubat tarihinde meydana gelen depremlerin Kahramanmaraş şehrinde etkisini ortaya koymaktır. Bu bağlamda arazi çalışmalarında gözlemler yapılmış, CBS’den yararlanılarak haritalar üretilmiş ve ortafoto görüntüleri çalışmada kullanılmıştır. Dulkadiroğlu ve Onikişubat ilçe merkezlerinde yer alan 86 mahallenin depremlerden etkilenme durumları belirlenmiştir. Mahallelerin depremlerden etkilenme durumları belirlenirken arazi çalışmalarında yapılan gözlemler, TUİK’ten elde edilen nüfus verileri kullanılmıştır ve depremlerden sonra mahallerde yaşanan nüfus değişimleri ortaya konulmuştur. Maxar uydu verileriyle bina yoğunlukları belirlenmiş, depremlerden sonra yıkılan binalar orta foto görüntüleriyle çalışmaya eklenmiştir. Arazi çalışmaları, mahalle nüfus değişim oranları ve uydu görüntüleri ile elde edilen sonuç haritasına göre mahallelerin etkilenme durumları çok, orta ve az etkilenen şeklinde belirlenmiştir. 86 mahallenin 16’sı az, 12’si orta ve 58’i depremlerden çok etkilenmiştir. Araştırma sahasında zemin bakımından yerleşmeye uygun olmayan alüvyal ve kolüvyal arazilere karşılık gelen alanlar, nüfus yoğunluğunun fazla ve dikey yapılaşmanın görüldüğü Şazibey, Hayrullah ve İsmet Paşa mahalleleri depremlerden daha fazla etkilenmiştir. Eosen dönemine ait kumtaşı ve çamurtaşlarının bulunduğu Ahır dağı ve çevresindeki mahallelerin depremlerden etkilenme durumları azdır. Yüksek katlı olmasına rağmen binaların yeni yapılması ve zemin bakımından yerleşmeye daha uygun alanlara inşa edilmesi; Cumhuriyet, Beş Nisan ve Hürriyet mahallelerinin depremlerden daha az etkilenmesini sağlamıştır. Araştırma mahalellelerin depremlerden etkilenme durumlarını ortaya koyduğu için yeniden inşa edilecek şehirde atılacak adımlarda yol gösterici olabilir.

Anahtar Kelimeler

Deprem, 6 Şubat, Kahramanmaraş, coğrafya, mekan

Etik Beyan

Yok

Destekleyen Kurum

Yok

Kaynakça

• AFAD. (2023, Mart 23). AFAD son depremler (son 100 deprem). T.C. İçişleri Bakanlığı, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Deprem Dairesi Başkanlığı. https://deprem.afad.gov.tr/last-earthquakes
• Alaeddı̇noğlu, F., Sargın, S., & Okudum, R. (2016). 2011 Van depremi ve kentsel nüfusta mekânsal farklılaşmalar, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 39, 133-149. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sufesosbil/issue/27096/285173#article_cite
• Becken, S., Mahon, R., Rennie, H., & Shakeela, A. (2014). The tourism disaster vulnerability framework: An application to tourism in small island destinations. Natural Hazards, 71(1), 955–972. https://link.springer.com/article/10.1007/s11069-013-0946-x
• Becken, S., Zammit, C., & Hendrikx, J. (2015). Developing climate change maps for tourism: Essential information or awareness raising?Journal of Travel Research, 54(4), 430–441. https://doi.org/10.1177/0047287514528286
• Berke, P. R. (1998). Reducing natural hazard risks through state growth management. Journal of the American Planning Association, 64(1), 76–87. https://doi.org/10.1080/01944369808975958
• Bı̇rı̇cı̇k, S., & Korkmaz, H. (2001). Kahramanmaraş’ın depremselliği. Marmara Coğrafya Dergisi, (3)1 53-82. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/715758
• Can, H. (2010), Türkiye’nin deprem gerçeği paneli. Gazi Ünv. Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi Yay., Ed: Hüsnü Can, Bülent Özmen, Ankara. ttps://webftp.gazi.edu.tr/deprem/turkiyenin_deprem_gercegi_paneli_kitabi.pdf
• GİTHUB (2023). https://github.com/microsoft/GlobalMLBuilding Footprints?fd=IwAR0esf5EFYvSTjzfFUJBJ_NCImVPKKIBcKXrPyE4qNq8zT76aoxyQB7dnQM&fbclid=IwAR3rqE1YOKsecOE8FilVpRB_xhrWp8oRSwja5RclZCScKEwxRLPfZbTVkP0#will-there-be-more-data-coming-for- other-geographies
• Erinç, S. (2015). Jeomorfoloji I. (Güncelleştirilmiş yeni basım. Güncelleştirenler: Ertek, A. & Güneysu, C.), Der Yayınları.
• KOERI. (2023). 06 Şubat 2023 Sofalaca Şehitkamil Gaziantep depremi basın bülteni. B.Ü. Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Bölgesel Deprem-Tsunami İzleme ve Değerlendirme Merkezi, İstanbul Şubat 2023. http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/06-subat-2023-ml7-4-sofalaca-sehitkamil-gaziantep-depremi/
• Korkmaz, H. (2001). Kahramanmaraş havzası’nın jeomorfolojisi. Kahramanmaraş Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yayınları. (1) 180-196.http://eski.jmo.org.tr/kutuphane/yayin_goster.php?yayinkod=18136
• Korkmaz, H. (2006). Antakya’da zemin özellikleri ve deprem etkisi arasındaki ilişki. Coğrafi Bilimler Dergisi, 4(2), 49-66. https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000066
• Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü (1996). İl arazi varlığı. Ankara. (12-16)
• MAXAR, (2024). www.maxar.com/open-data/turkey-earthquake
• MTA, (2024). Maden Tektik Arama.
• Park, K., & Reisinger, Y. (2010). Differences in the perceived influence of natural disasters and travel risk on international travel. Tourism Geographies, 12, 1–24. https://doi.org/10.1080/14616680903493621
• Rosello, J., Becken, S., & Santana-Gallego, M. (2020). The effects of natural disasters on international tourism: A global analysis. Tourism Management, 79, 1-10. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2020.104080
• Sandal, E., K., & Karademir, N. (2013). Kahramanmaraş’ta depremsellik bağlamında zemin - yerleşme ilişkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi. 3. Coğrafya Sempozyumu-GEOMED 2013. Bildiri Kitabı (s.474-488). https://www.researchgate.net/publication/312153629_Kahramanmaras'ta_Depremsellik_Baglaminda_Zemin-Yerlesme_Iliskisi
• Südaş, İ. (2004). 17 Ağustos 1999 Marmara depremi̇ni̇n nüfus ve yerleşme üzeri̇ndeki̇ etki̇leri̇: Gölcük (Kocaelı̇) örneği̇. Ege Coğrafya Dergisi, 13, 73-91
• Şahin, A, İ. (2004). Kahramanmaraş’ın şehirsel gelişiminin coğrafi bilgi sistemleri yöntemiyle incelenmesi (Yayın No. 147025), [KSÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi] https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=3z_4ong_XNs6qyRM8PZz9Q&no=QzfzVoCWqp32mxaYrP2gWg
• TÜİK, (2019-2023). Türkiye İstatistik Kurumu.
• Özgüç, N. (1994). Beşeri coğrafya’da veri toplama ve değerlendirme yöntemleri. 3. Baskı, İstanbul Üniversitesi Basımevi ve Film Merkezi.
• Wachinger, G., Renn, O., Begg, C., & Kuhlicke, C. (2012). The risk perception paradox—implications for governance and communication of natural hazards. Risk Analysis, 33, 1049–1065. https://doi.org/10.1111/j.1539-6924.2012.01942.x