Diş hekimliği uygulamalarına ilişkin bilişler ölçeği-DBÖ: üniversite öğrencilerinde geçerlilik

Yıl 2013, Cilt: 23 Sayı: 3, 293 - 298, 01.03.2013

Dr. Nilüfer Alçalar Prof. Dr. Banu Gürkan Köseoğlu Prof. Dr. Güler Bahadır

Öz

Purpose: Anxiety of dentist and dental treatment are quite common problem in general population. Cognitive factors, such as negative thinking, beliefs and expectations about dental treatment are important moderators to be associated with dental anxiety. The aim of this study was to assess the reliability, validity and psychometric characteristics of the Turkish translation of The Dental Cognition Questionnaire (DCQ) that assess the cognitive factors related to dental anxiety Material and Methods: In this study, 177 randomly selected medical students of the University of Istanbul were included. The Dental Cognition Questionnaire, The State Trait Anxiety Inventory (STAI-Trait), The Modified Dental Anxiety Scale (MDAS) were administered to all the participants. The general information form was used to obtain sociodemographic data. All participants again completed the scale after two weeks for test-retest. Cronbach’s alpha, Pearson correlation coefficient and t-test methods were conducted, percentage, mean and standard deviation values were calculated. Results: The mean DCQ-F scores were 11, 45± 7, 27; the mean DCQ-B scores were 52, 51± 30,21. No significant difference was found between women and men groups in terms of the means DCQ-F and DCQ-B (p>0,05). There were significant correlation (Pearson) between DCQ-F and STAI- Trait (p<0,01) and M-DAS (p<0,001). But no significant was found between DCQ-B and other scales (p>0,05). Internal consistency coefficient was calculated for DCQ-F as 0,98 and for DCQ-B as 0,88. The mean item-total correlation for the DCQ was 0.85 (Range r=0.63; p<0.001-item 7 to r=0.81; p<0.001-item 21). The test-retest reliability of the DCQ was found to be r=0,76 (p<0,0001).Conclusion: The results of the present study indicate that the Turkish version of DCQ is a valid and reliable scale for research conducted in our country.

Anahtar Kelimeler

dental cognition, dental anxiety, reliability, validity

Diş hekimliği uygulamalarına ilişkin bilişler ölçeği-DBÖ: üniversite öğrencilerinde geçerlilik

Öz

Amaç: Diş hekiminden ya da tedavisinden anksiyete duyma toplumda yaygın görülen bir problemdir. Tedaviye ilişkin olumsuz düşünceler, inanç ve beklentiler gibi bilişsel faktörler dental anksiyete ile ilişkili olabilecek önemli belirleyicilerdir. Bu çalışmanın amacı, dental anksiyete ile ilgili bilişsel faktörleri değerlendiren Diş Hekimliği Uygulamalarına İlişkin Bilişler Ölçeği (DBÖ)’nin Türkçe versiyonunun psikometrik özelliklerini ve geçerlilik, güvenirliğini saptamaktır. Gereç ve Yöntem: Çalışmanın örneklemini İstanbul Tıp Fakültesi’nde öğrenim gören 177 öğrenci oluşturmuştur. Tüm katılımcılara Diş Hekimliği Uygulamalarına İlişkin Bilişler Ölçeği (DBÖ), Sürekli Kaygı Ölçeği (STAI-A) ve Modifiye Edilmiş Diş Anksiyetesi Ölçeği (M-DAS) uygulanmıştır. Sosyodemografik veriler genel bilgi formu ile alınmıştır Katılımcıların tamamı testtekrar test kapsamında iki hafta sonra yeniden ölçekleri doldurmuştur. Verilerin analizinde Cronbach alfa, Pearson momentler çarpımı bağıntı katsayısı ve ttesti yöntemleri kullanılmış, yüzde, ortalama ve standart sapma değerleri hesaplanmıştır. Bulgular: DBÖ-F ortalaması 11,45± 7,27 ve DBÖ-B ortalaması 52,51± 30,21’di, kadın ve erkek grupları arasında DBÖ-F ve DBÖ-B ortalaması açısından anlamlı bir fark saptanmamıştır (p>0,05). DBÖ-F ölçeği ile SKÖ (p<0,01) ve MDAS (p<0,001) ölçekleri arasında anlamlı bir ilişki vardır. Ancak DBÖ-B ile diğer ölçekler arasında anlamlı bir korelasyon bulunmamıştır (p>0,05). Cronbach Alfa iç tutarlık katsayısı DBÖ-F için 0,98 ve DBÖ-B için 0,88 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin ortalama madde toplam korelasyonu 0,85’dir (Range r=0,63;p<0,001- madde7 ile r=0,81;p<0,001- madde 21) DBÖ’nün test-tekrar test güvenirliği r=0,76 (p<0,001) olarak bulunmuştur. Sonuç: Bu çalışmanın sonuçları DBÖ’nün Türkçe versiyonunun ülkemizde yürütülen araştırmalar için geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

dental biliş, dental anksiyete, geçerlilik, güvenirlik

Kaynakça

• Bernson JM, Elfström ML ve Berggren U. Selfreported dental coping strategies among fearful adult patients: preliminary enquiry explorations. Eur J Oral Sci 2007; 115: 484- 90.
• Prangnell SJ ve Green K. A cognitive behavioral intervention for dental anxiety for people with learning disabilities: A case study. British Journal of Learning Disabilities 2008; 36: 242–8.
• Klages U, Sadjadi Z, Lojek LD, Rust G, Wehrbein H. Development of a questionnaire measuring treatment concerns in regular dental patients. Community Dent Oral Epidemiol 2008; 36: 219–27. TerHorst G, De Wit CA. Review of behavioral research in dentistry 1987–1992: Dental anxiety, dentist-patient relationship compliance, and dental attendance. Int Dent J 1993; 43: 265–78.
• Doerr PA, Lang WP, Nyquist LV, Ronis DL. Factors associated with dental anxiety. J Am Dent Assoc 1998; 129: 1111–9.
• Kvale G, Berggren U, Milgrom P. Dental fear in adults: A meta analysis of behavioral interventions. Community Dent Oral Epidemiol 2004; 32: 250–64. Armfield JM, Slade GD, Spencer AJ. Cognitive vulnerability and dental fear. BMC Oral Health 2008; 8: 1–11.
• Carrillo-Diaz M, Crego A, Armfield JM, RomeroMaroto M. Assessing the relative efficacy of cognitive and non-cognitive factors as predictors of dental anxiety. Eur J Oral Sci 2012; 120: 82–88.
• DeJong A, Muris P, Ter Horst G, Van Zuuren FJ ve Wit C. Cognitive correlates of dental anxiety. J Dent Res 1994; 73: 561–6.
• De Jongh A, Muris P, Schoenmakers N, Ter Horst G. Negative cognitions of dental phobics: Reliability and validity of the dental cognitions questionnaire. Behav Res Ther 1995; 33: 507–15.
• Armfield JM. Towards a better understanding of dental anxiety and fear: Cognitions vs. experiences. Eur J Oral Sci 2010; 118: 259–64.
• Lin KC. Behavior-associated self-report items in patient charts as predictors of dental appointment avoidance. J Dental Education 2009; 73: 218-224.
• Gündüz S. Dental fobisi olan hastalarda diğer anksiyete bozuklukları eş tanısı. Psikiyatri Uzmanlık Tezi. Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları EAH. 2009, İstanbul.
• Schuller AA, Willumsen T, Holst D. Are there differences in oral health and oral health behavior between individuals with high and low dental fear? Community Dent Oral Epidemiol 2003; 31: 116–21.
• Ay YZ, Gündoğar D, Büyüköztürk Ş, Amyot CG. Dental hygiene fear survey: Reliability and validity of the Turkish version. Journal of Dental Education 2008; 183–94.
• Ng SK, Leung WK. A community study on the relationship of dental anxiety with oral health status and oral health-related quality of life. Community Dent Oral Epidemiol 2008; 36: 347–56.
• Kumar S, Bhargav P, Patel A, Bhati M, Balasubramanyam G, Duraiswamy P et al. Does dental anxiety influence oral health-related quality of life? Observations from a cross-sectional study among adults in Udaipur district. India. J Oral Sci 2009; 51: 245–54.
• Spielberger CD, Gorsuch RL, Lushene RE. Manual for state-trait anxiety inventory. California, Consulting Psychologist Press, 1970.
• Öner N, Le Compte A. Durumluk ve sürekli kaygı envanteri el kitabı. İstanbul, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, 1985.
• Humphris GM, Morrison T, Lindsay SJ. The modified dental anxiety scale: Validation and United Kingdom norms. Community Dent Health 1995; 12: 143–50.
• Tunc EP, Firat D, Onur OD, Sar V. Reliability and validity of the modified dental anxiety scale (MDAS) in a Turkish population. Community Dent Oral Epidemiol 2005; 33: 357–62.
• Savaşır I. Ölçek uyarlamasındaki bazı sorunlar ve çözüm yolları. Türk Psikoloji Dergisi 1994; 33: 27–
• Mansell W, Morris K. The dental cognition questionnaire in CBT for dental phobia in an adolescent with multiple phobias. J Behav Ther & Exp Psychiat 2003; 34: 65-71.
• Alansari BM. Psychometric properties of the Arabic version of the dental cognition questionnaire. Community Dental Health 2006; 23: 83–90.
• Schuurs AHB, Hoogstraten, J. Appraisal of dental anxiety and fear questionnaires: A review. Community Dental Oral Epidemiology 1993; 21: 329Alansari, B.M. The development of a Kuwaiti dental fear inventory. Derasat Nafseyah 2003; 13: 257
• Bodrumlu E, Sümer PA, Sümer M ve ark. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesine başvuran bireylerde dental korkunun değerlendirilmesi. Hacettepe Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi 2006; 1: 51–6.
• Çağırankaya LB, Kansu Ö. Diş Hekimliği öğrencilerinde dental anksiyetenin sebep ve sonuçları. Hacettepe Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi 2005; 29: 8–11. Yazışma Adresi: Nilüfer Alçalar
• İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı 34080 Çapa-İstanbul. Telefon: [phone] Fax: [phone]
• E-mail: [e-mail]