HEINRICH BÖLL’ÜN “PALYAÇO” ADLI ROMANINDA HİCİV VE İRONİK YANSIMALAR / Satıre and Ironıc Reflectıons in Heınrıch Böll’s Clown Novel

Yıl 2017, Sayı: 59, 13 - 23, 08.06.2018

Şenay Kayğın

Öz

Bu çalışmada savaş sonrası Alman Yazınının Nobel Edebiyat Ödüllü önemli yazarlarından olan Heinrich Böll’ün Palyaço adlı romanı mizah ve hiciv öğeleri çerçevesinde ele alınacak ve palyaço maskesinin ardından toplumsal gerçeklerin dile getirilişi incelenecektir. Mizah, genel olarak gerçeklerin güldürücü yönlerinin ele alındığı bir yazın türü olarak betimlenmektedir. Hicvin, toplumdan topluma ve kültürden kültüre farklılık gösterdiği görülürken, güldürünün ise her iki katmanda da aynı olduğu kabul edilir. Böll, yapıtlarında hicvin hem bireysel hem toplumsal yönünü kullanarak savaş ve savaş sonrası yapıtlarında çoğunlukla nasyonal sosyalizmi konu edinmiştir. Yazarın, başkişi palyaçonun gözlemlemelerinden yola çıkarak okuyucuya savaşın toplum üzerindeki etkilerini duyumsatmaya çalışması, toplumsal olaylarda ortaya çıkan değişimlere karşı, alaycılığı ön plana çıkararak eleştirel bir yaklaşım sergilediğini anlamak olanaklıdır. Palyaço’da toplum tarafından dışlanan alaya/alınan roman kahramanı Hans Schnier’in bakış açısından hem Nasyonal sosyalist döneminin kültür politikaları, hem de Katolik kilisesinin tutumuna karşı eleştiriler mizah dilini kullanarak hicvedilir. Anahtar Kelimeler: Palyaço, Hiciv, Mizah, Toplum Eleştirisi, Nasyonal Sosyalizm. Abstract In this study, Heinrich Böll's novel Clown, which is one of the Nobel Prize-winning writers of the post-war German Writing, will be handled within the framework of humor and satirical items, and the social reality after the clown mask will be examined. Humor is generally described as a type of literature in which the good aspects of facts are addressed. Satire is considered to be the same in both area, while culture from society and society is different from culture. In his works, Böll has used both individual and societal directions of satiricalism, and has often focused on National Socialism in his postwar and postwar works. It is possible for the author to understand that the head of the clown observes the reader to the effect of the war on the society, from the observations of the clown, to demonstrate a critical attitude towards the changes that occur in the social events. From the point of view of the novel hero Hans Schnier, who was excluded from society in the clown, criticisms of the cultural politics of the National Socialist era and the attitude of the Catholic church are abused using the language of humor. 

Anahtar Kelimeler

Palyaço, Hiciv, Mizah

Kaynakça

• Aytaç, Gürsel. (2001). Edebiyat Yazıları 1995-2000. İstanbul: Multilingual.
• Baypınar, Yüksel. (1978) “Hiciv Kavramı Üzerine Bir İnceleme”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, (29), (1-4) s. 31- 37.
• Stolz, Wolfgang. (2009). Der Begriff der Schuld im Werk von Heinrich Böll. Frankfurt am Main: Peter Lang Verlag.
• Böll, Heinrich. (1963). Palyaço. Ahmet Arpad (Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
• Böll, Heinrich. (1963). Ansichten eines Clowns. Köln: Verlag Kippenheuer & Witsch.
• Böll, Heinrich. (1949). Der Zug war Pünktlich. Köln: Verlag Kippenheuer & Witsch.
• Böll, Heinrich. (1951). Wo Warst Du Adam? Köln: Verlag Kippenheuer & Witsch.
• Böll, Heinrich. (1953). Und sagte kein einziges Wort. Köln: Verlag Kippenheuer & Witsch.
• Böll, Heinrich. (1954). Haus ohne Hüter. Köln: Verlag Kippenheuer & Witsch.