AMERİKAN BOARD MİSYONERİ ASAHEL GRANT’IN MEMOIR OF ASAHEL GRANT VE THE NESTORIANS OR THE LOST TRIBES ADLI ÇALIŞMALARININ ORTA DOĞU’YU ANLAMA AÇISINDAN KURGU-SAL VE İÇERİK ANALİZİ/The Fictional and Content Analysis of The Works of The American Board Missionary Asahel Grant Titled Memoir of Asahel Grant and The Nestorinas or The Lost Tribes to Understand The Middle Eeast

Yıl 2018, Sayı: 61, 287 - 309, 25.12.2018

Gülbadi Alan Ayşegül Kuş

Öz

1810 yılında Boston’da kurulan Amerikan Board örgütü, çalışma başlattığı yabancı ülkelere birçok misyoner göndermiştir. Bunlardan biri de Ur-miye’ye gönderilen ve misyonerliğinin yanında aynı zamanda bir doktor olan Asahel Grant’tır. Grant, bölgede doktorluk mesleği çerçevesinde yürüttüğü misyonerlik çalışmalarında, sık sık görevli olduğu bölgeyi yakından tanımak için geziler yapmış ve bu gezilerin neticesinde elde ettiği bilgileri hem örgü-tün merkezine rapor olarak göndermiş, hem de daha sonra bölgeye dair göz-lem ve izlenimleriniThe Nestorians or the Lost Tribes” (Nasturiler ve Kayıp Kabileler) adıyla 1841 yılında Londra’da yayınlamıştır. Ayrıca bölgede bulunduğu esnada yaşadığı olayları ve çalışmalarını içeren hatıralarını ise Memoir of Asahel Grant (Asahel Grant’ın Hatıraları) ismiyle 1847 yılında Londra’da yayımlamıştır. Her iki eser de incelendiğinde, Grant’ın görev yap-tığı bölgenin tarihi geçmişi, coğrafyası, nüfus yapısı, bölgedeki nüfuz mücadeleleri ve çatışmalar gibi konularda ayrıntılı bilgiler verdiği görülmektedir. Nitekim daha sonraki yıllarda, bu bilgiler sayesinde ilgili ülkeler bölgeye yönelik çalışmalarını ve gelecek politikalarını şekillendirmişlerdir. Bu bakımdan tarihi olarak hatıra, gezi notu yahut günce tarzında kaleme alınan eserler geçmişi her açıdan analiz etme noktasında oldukça önemlidir. Bu çerçevede çalışmamızda yukarıda bahsedilen her iki eser; öncelikle verdikleri bilgiler ve bu bilgilerin veriliş şekilleri dikkate alınarak kurgusal açıdan bir değerlendirmeye tabi tutulacaktır. Ardından her iki eserin tarihi açıdan kaynak değeri tartışılacaktır. Son olarak da her iki eserde verilen bilgiler karşılaştırılarak tutarlılık noktasında bir değerlendirilmeye tabi tutulacaktır. Çalışma, doğrudan bu iki eserin incelenmesi sonucunda kurgu, metot, içerik açısından bir değerlendirmeyi kapsamasından dolayı yararlanılacak kaynaklar noktasında geniş bir eser yelpazesi yoktur. Bu nedenle, bildiride ağırlıklı olarak Asahel Grant tarafından kaleme alınan iki eser ele alınarak değerlendirilmeye tabi tutulacaktır.

As a The American Board, founded in Boston in 1810, sent many mis-sionaries to the countries where it started to carry out its activities. Asahel Grant who is a doctor as well as his missionary and is sent to Urmiye is one of them. During his missionary activities carried out as a doctor, he often made travels to the distiricts where he was sent in order to analyse the region more closely. He sent the information he had obtained to the American Board as reports and also published his tavelogues titled as The Nestorians or the Lost Tribes in London in 1841. Moreover, he published his memories related to the his own experiences and the his activities titled as Memoir of Asahel Grant when he was in the region in London 1847. When both of these works are examined, it is seen that Grant gives detailed information about the histo-rical background, geography, population structure, struggles of the region and conflicts in the region. Therefore, in the following years, some countries shaped and determined their future policies towards the region according to this information. From this point of view, historically the works written in the form of memoir, travelgue or diary are important to analyze the history from every aspect. Therefore, the two works mentioned above will be evaluated from the fictional perspective by taking into account the information they gi-ve and the way the information is given. In this context, in our study, both of the above mentioned works.Then the source value of both woks will be dis-cussed from the historical point of view. Lastly, the information given in both works will be evaluated in terms of their consistency. As the proceeding di-rectly focuses on the examination of both works in terms of fiction, method and the content, there has not been a wide range of works. Therefore,mainly the works of Asahal Grant will be dealt with and evaluated.

Anahtar Kelimeler

Asahel Grant, Amerikan Board, Misyonerlik, Nasturi, Hatırat

Kaynakça

• Açıkses, E. (2003). Amerikalıların Harput’taki Misyonerlik Faaliyetleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Anderson, R. (1872). History of the Missions of the American Board of Commissi-ones for Foreign Mission to the Oriental Churches, Boston: Vol. I-II. The One Hundred and Tenth Annual Report of the American Board of Commissio-ners for Foreign Missions, (1920). Boston. Twenty-Fifth Annual Report of the American Board of Commissioners for Foreign Missions, (1834). Boston. Aytaç, G. (1994). Gezi Notları Seçkisi, Ankara: Gündoğan Yayınları. Dalyan, M. G. (2012). XIX. Yüzyılda Amerikalı Misyonerlerin Hakkâri Günlüğü 1830-1870. Ankara: Öncü Kitap. Eryılmaz, D. (2011). Ermeni, Fransız ve Türk Literatürlerinde Anı Türü, (Yayın-lanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara. Grant, A. (1841). The Nestorians and The Lost Tribes, London: John Murray. Grant, A. (1847). Memoir of Asahel Grant, New York: Compiled by Rev. A. C. Lathrop. Grant, J. S. C. (1844). A Memoir of Mrs. Judith S. Grant, Late Missionary to Per-sia, New York. Parlatır, İ. v. dğr. (Haz.). (2007). Güzel Yazılar - Gezi-Hatıra, (Haz.) Ankara: 1. Baskı. Türk Dil Kurumu Yayınları. Haildi, M. & Ö. Feruh. (1968). İslam Ülkelerindeki Misyonerlik ve Emperyalizm, İstanbul: (çev.) O. Şekerci. Tamur, E. D. (2012) “Asahel Grant ve Nasturi Misyonu”, Toplumsal Tarih, S. 226, ss. 56-64.