EL YAZMA SEÇKİ ÖRNEĞİ OLARAK BEYAZ-I HĀZIK/ Beyaz-ı Hāzık as an Example of Manuscript Selection

Yıl 2019, Sayı: 62, 63 - 83, 27.06.2019

Recai Kızıltunç

Öz

Terim olarak Beyazcılık, XV. asırdan itibaren Orta Asya edebiyatlarında antoloji geleneğinin adıdır. Beyaz olarak adlandırılan eserler ilk başta Klasik edebiyat ürünlerinden oluşmaktaydı. Daha sonra mahalli şairlerin şiirleri de ilave edilerek içerikleri genişletilmiştir. Beyaz seçki hazırlayanlar, şair veya katip olabileceği gibi daha başka meslek erbabı da olabilir. Hatta XVIII. aırdan sonra matbu olarak çoğaltılmışlardır. Dolayısıyla birçok beyaz çeşidi vardır. En yaygın olarak hazırlanan beyaz çeşidi, karışık beyazlardır. Beyāz-ı Hāzık, XVII. asırda hazırlanmış karışık beyazlardandır. El yazma eserde, Fars ve Türk klasik şairlerinin şiirleri yanında çeşitli dini ilimler, astroloji, astronomi, sağlık ve daha başka konularda mensur parçalar da yer almaktadır. Eserde yer alan parçalar, çoğunlukla Sebk-i Hindi akımına ait şiirlerdir. Ancak diğer birçok beyazda olduğu gibi bu eser de Abdurahman Cami, Ali Şir Nevai ve Fuzuli şiirleriyle süslenmiştir.  Anahtar Kelimeler: Beyaz, Beyaz-ı Hazık, Antoloji, Mecmua, Seçki Terminologically Beyazcılık is the name of the anthology tradition in Central Asian Literature from XV. centuries. The works named Beyaz was consist of classical literatüre poems at first. Later, the poems of local poets were added and their contents were expanded. Those who prepare these works may be poets or clerks or members of different professions. In fact, after the XVIII century, they were reproduced as printed. So there are a wide variety of beyaz specimens. Among these, the most common beyaz sample is mixed beyaz.  Beyāz-ı Hāzık is one of the mixed whites prepared in the XVII. century. In the manuscript, besides Persian and Turkish classical poets, there are pieces belonging to various religious sciences, anstration and astrology, history and other subjects. The poems in the manuscript mostly belong to Sebk-i Hindī. However, as in many other beyaz, this collection is decorated with the poems of Abdurhman Camī, Ali Şīr Nevaī and Fuzulī. 

 

Anahtar Kelimeler

Beyaz, Beyaz-ı Hazık, Antoloji, Mecmua

Kaynakça

• Akalın, L. Sami (1984). Edebiyat Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Varlık. Bayram, Ali (2008). “aftograf”, Rusça Sözlük, 1. Basım, İstanbul: Alfa Yayınları. Beyaz-ı Hāzık, Özbekistan Fenler Akademisi Şarkşinaslık Enstitüsü El Yazmalar Bölümü, No: 1933. Çetin, M. Nihad (2011). Eski Arap Şiiri, İstanbul: Kapı Yayınları. Demirayak, Kenan (2009). Arap Edebiyatı Tarihi-I, Cahiliyye Dönemi, Erzurum: Fenomen. Devellioğlu, Ferid (2010). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara: Aydın Kitabevi. Dilçin, Cem (2009). Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Ankara: TDK Yayınları. İsen vd (2009). Şair Tezkireleri, Ankara: Grafiker. İshakov, Yakubcan (1976). “Beyaz ve Beyazcılık Tarihi”, Özbek Edebiyatı Tarihi Meseleleri, Taşkent: FEN Neşriyatı. Karabey, Turgut (2015). Türk Edebiyatında Tarih Düşürme, Ankara: AKM Yayını. Kaya, Doğan (2007). Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü, Ankara: Akçağ. Kızıltunç, Recai (2011). “Arap Edebiyatında Beyaz Benzeri Türler-1: el-Hamāsiye ve Önemli Hamasiyeler” Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Terature and History of Turkish or Turkic, Volume 6/1Winter 2011, p.1503-1513. ------------- (2015). Çağatay Edebiyatında Antoloji Geleneği Olarak Beyazcılık, Erzurum: Fenomen.