ŞEYHÜLİSLÂM FEYZULLAH EFENDİ’YE METHİYE FARSÇA ŞİİRLER/ The Persian Praise Poems to Sheikhulislam Faizollah Afandi

Yıl 2019, Sayı: 62, 99 - 135, 27.06.2019

Veyis Değirmençay

Öz

Osmanlılar döneminde yaşamış, Türkçe, Farsça ve hatta Arapça şiirler kaleme almış birçok şairimiz vardır. Bunlardan bazıları, yazdıkları şiirlerle devlet adamlarını ve ileri gelenleri övmüşler, doğrudan veya dolaylı olarak memduhlarına isteklerini arzetmişlerdir.  Türk edebiyatındaki methiyeler incelendiğinde, genelde padişah, sadrazam, vezir, paşa gibi devlet adamlarına ve ileri gelen şahsiyetlere yazıldığı görülür. Ancak bazen kadı, müftü ve şeyhülislam gibi başka görevlerde bulunan devlet adamlarına da methiyeler yazıldığı olmuştur. Bunlardan biri, Erzurumlu Şeyhülislam Seyyid Feyzullah Efendi’dir. Feyzullah Efendi, özellikle II. Mustafa devrinde Şeyhülislâmlık görevi dışında, devlet idaresinde, memur atamalarında ve görevden el çektirmelerde son derece etkili olmuş bir devlet adamıdır. Bu çalışmada, Vâsılâ, Kûrânî, Ârif, Hâtif, Âzim, Dürrî, Vâsık, Nazmî ve Sâmî mahlaslı şairlerin Şeyhülislâm Seyyid Feyzullah Efendi’ye yazdıkları dokuz adet Farsça şiir, tenkitli metni yapılarak Türkçeye çevrildi ve incelendi. Ayrıca Feyzullah Efendi ve adı geçen şairlerin hayatı hakkında bilgi verildi. Anahtar Kelimeler: Şeyhülislâm Feyzullah Efendi, Farsça Şiirler, Methiye. We have a lot of poets who lived during Ottoman Empire period and wrote poems in Turkish, Persian and even Arabic. Some of them with their poems praised the statesmen and the notables, by doing so they directly or indirectly submitted their wishes to their praised ones. When the praises of Turkish literature are investigated, it can be seen that they address the statesmen like sultan, grand vizier, pasha and the notables. However, sometimes the praises appeal to statesmen at different offices like qadı (judge), mofti and sheikhulislam. One of them is Sheikhulislam Faizollah Afandi. Faizollah Afandi is an effective statesman especially in state administra-tion, appointment of officers and suspension from offices besides his of-fice of being the sheikhulislam during the era of Mostafa II. In this work, nine poems which address Sheikhulislam Sayyed Faizollah Afandi by the poets with the pen names as Vāsılā, Qourānī, Āref, Hātef, Āzem, Dorrī, Vāsık, Nazmī and Sāmī are translated into Tur-kish by writing critique and explained shortly. Additionally, there are some information given shortly about the lives of Faizollah Afandi and the mentioned poets. 

 

 

Anahtar Kelimeler

Şeyhülislâm Feyzullah Efendi, Farsça Şiirler

Kaynakça

• Ahmed Rifat Efendi, Lugât-ı Târihiyye ve Coğrafya I-VII, İstanbul 1299. Ali Enver, Semâ‘hâne-i Edeb (nşr. Kitapçı Rifat), İstanbul 1309. Bursalı Mehmed Tâhir, Osmanlı Müellifleri I-III, İstanbul 1333 h. Çifçi, Ömer, Fatîn Davud, Hâtimetü’l-eş‘âr (Fatîn Tezkiresi), ekitap.kulturturizm. gov.tr. Değirmençay, Veyis, Farsça Arûz ve Kafiye, Erzurum 2012. -------, Farsça Şiir Söyleyen Osmanlı Şairleri, Erzurum 2013. Erdem, Sadık, Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâ’sı, Ankara 1994. Esrâr Dede, Tezkiretü’ş-şu‘arâ-yı Mevleviyye (haz. İlhan Genç), Ankara 2000. İpekten, Haluk v.dğr., Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Ankara 1988. İsmail Beliğ, Nuhbetü’l-‘asâr Li Zeyl-i Zübdeti’l-eş‘âr (haz. Abdulkerim Abdulkadiroğlu), Ankara 1999. Karatay, Halit, Hattat Divân Şâirleri, Ankara 2008. Kazasker Sâlim Efendi, Tezkire-i Sâlim, Dersaâdet 1315, İkdam Matbaası.