NEDİM’DEN SEZAİ KARAKOÇ’A, SİNEMADAN CUMAYA, DÜŞÜNCENİN VE MEKÂNIN DÖNÜŞÜMÜ

Yıl 2019, Sayı: 63, 325 - 339, 27.12.2019

İsa Işık

Öz

Birçok tarihî ve doğal güzelliğe sahip olan
İstanbul, yüzyıllar boyunca Osmanlı Devleti’ne başkentlik yapmış bir şehirdir. Bu
kadim şehir, tarih içerisinde farklı medeniyetlere de ev sahipliği yapmıştır.
İstanbul sahip olduğu değerleriyle dün olduğu gibi bugün de birçok şair ve
yazara ilham kaynağı olmuştur. İstanbul’u farklı mekânlarıyla şiirlerinde
işleyenlerden biri de Lale Devri şairi Nedim’dir. Meşhur İstanbul Kasidesi’nde bu şehre methiyeler dizen
şair, İstanbul’un tek bir taşını bütün Acem mülküyle aynı kıymette görür.
Nedim’in İstanbul’a dair övgü dolu ifadeleri bu şiirle sınırlı olmayıp muhtelif
şiirlerinin mısra aralarında da zikredilmiştir. Nedim Divanı’nda
İstanbul değişik semtleriyle anılırken şairin zikrettiği en önemli mekânlardan
biri de Sadabad’dır. Özellikle Lale Devri’nde halk için bir cazibe merkezi olan
Sadabad bütün güzelliğiyle Nedim’in şiirlerine yansır. Bu bağlamda Nedim’in Sadabad’ı
anlattığı “Gidelim serv-i revânım yürü
Sadâbâd’a” nakaratlı şarkı dikkate değerdir. Zikredilen
şarkı, son dönem Türk edebiyatının önemli simalarından biri olan Sezai Karakoç
için ilham kaynağı olmuştur. Karakoç’un “İstanbul’un Hazan Gazeli”
başlıklı şiirindeki düşünceler Nedim’in bahsi geçen şiirindeki düşüncelere
yazılmış bir itiraz niteliğindedir.
Bu itiraz, gelenek ve köklerden kopmaya, toplumsal yozlaşmaya bir nevi başkaldırı
niteliğindedir. Bu çalışmada bahsi geçen iki şairin şiirlerinden hareketle
aralarındaki zihniyet farkı tartışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Medeniyet, Gelenek, İstanbul, Sezai Karakoç, Nedim

The Transformation of Thought and Space from Nedim to Sezai Karakoç, from Cinema to Friday Prayer

Öz

Having many historical and natural beauties, Istanbul was the capital of the Ottoman Empire for centuries. This ancient city has been home to different civilizations throughout history. Istanbul has inspired many poets and writers today as it did in the past. Nedim, the poet of the Tulip Era, is one of those who discussed different places in Istanbul in his poems. The poet who praises this city in his famous Istanbul Kasidesi states that he will not replace a single stone of Istanbul with all Persian property. Nedim's acclaimed statements about Istanbul are not only limited to this poem, but also mentioned among the verses of his various poems. While various districts of Istanbul are mentioned in Nedim‟s Divan, Sadabad is one of the most important places mentioned by the poet. Sadabad, which is a center of attraction for the people especially in the Tulip Era, is reflected in Nedim's poems with all its beauties. In this context, Nedim tells that Sadabad is remarkable in a roundelay song “Gidelim serv-i revânım yürü Sadâbâd‟a”. The mentioned song has been an inspiration for Sezai Karakoç, one of the most important figures of recent Turkish literature. The thoughts in Karakoç's poem “İstanbul‟un Hazan Gazeli” are an objection to the thoughts in Nedim's mentioned poem. This objection is a kind of rebellion against social degeneration and detachment from tradition and roots. In this study, the mentality difference between the two poets is discussed.

Anahtar Kelimeler

Civilization, Tradition, Istanbul, Sezai Karakoç, Nedim

Kaynakça

• Baş, Münire Kevser (2008). Diriliş Taşları. Ankara: Lotus Yayınevi.
• Bilgicioğlu, Banu (2008). “Sadâbâd”. TDV İslam Ansiklopedisi. c. 35. s. 379-381.
• Cansever, Rumeysa (2018). Sezai Karakoç’un Şiirlerinde Gelecek Tasavvuru. Yüksek Lisans Tezi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, İstanbul.
• Deniz, İhsan (2003). “Sezai Karakoç’un Şiir Mirası”. Hece (Diriliş Özel Sayısı), S. 73, s.367- 369.
• Doğan, Mehmet H. (2003). “Sezai Karakoç’un Pazar Postası’ndaki Birkaç Yazısı”. Hece (Diriliş Özel Sayısı), S. 73, s.370- 372.
• Enser, Ramazan (2018). Sezai Karakoç’un Şiirlerinde Geleneğin Tezahür Odakları Olarak İnsan, Zaman ve Mekân. Doktora Tezi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, İstanbul.
• Işık, İsa (2011). Sezai Karakoç’un Şiirlerinde Anne ve Çocuk Teması. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Karaca, Alaattin (2005). İkinci Yeni Poetikası. Ankara: Hece Yayınları.
• Karaca, Tuğba (2013). Sezai Karakoç Şiirindeki Coğrafya. Yüksek Lisans Tezi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, İstanbul.
• Karakoç, Sezai (2006). Gün Doğmadan. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, Sezai (2007/1). Edebiyat Yazıları I. Medeniyetin Rüyası, Rüyanın Medeniyeti Şiir. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, Sezai (2007/2). Edebiyat Yazıları II Dişimizin Zarı. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, Sezai (2010). Sûr. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karataş, Turan (1998).Doğu’nun Yedinci Oğlu Sezai Karakoç. Kaknüs Yayınları.
• Kula, Fikri (2016). Sezai Karakoç’un Şiir ve Hikâyelerinde Şehir ve Medeniyet. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Macit, Muhsin (1997). Nedîm Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Macit, Muhsin (2011). Gelenekten Geleceğe. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Pehlivan, Güven (2018). Sezai Karakoç Şiirinde Umut. Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
• Sağlık, Şaban (2003). “Tanrının Gözüyle Bakış Penceresi Yahut Sezai Karakoç’un Ayinleri”. Hece (Diriliş Özel Sayısı), S. 73, s.214- 234.
• https:// kuran.diyanet.gov.tr/ Erişim Tarihi: 23.08.2019