BİLİNÇLİ TÜKETİM DAVRANIŞLARINI ETKİLEYEN SOSYO-EKONOMİK FAKTÖRLERİN İNCELENMESİ: ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

Yıl 2019, Sayı: 63, 465 - 479, 27.12.2019

Ayfer Aydıner Boylu , Cengiz Kılıç Gülay Günay

Öz

Bu çalışmada
lisans öğrencilerinin farklı sosyo-ekonomik özelliklerinin bilinçli tüketim
davranışı üzerine etkisinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın evrenini
Ankara ilinde öğrenim gören üniversite öğrencileri oluşturmaktadır.
Araştırmanın örneklemini 400 öğrenci oluşturmuştur. Çalışmada veri toplama
araçları olarak demografik bilgi formu ile Buğday tarafından geliştirilmiş olan
dört alt boyuttan ve 25 maddeden oluşan Bilinçli Tüketici Ölçeği
kullanılmıştır. Bilinçli Tüketici Ölçeğinin alt boyutları ile bağımsız
değişkenler arasındaki ilişkiyi test etmek için t-testi ve tek faktörlü varyans
analizi uygulanmıştır. Bilinçli Tüketici Ölçeğinin alt boyutlarından çevre bilinçli tüketim boyutu ile
cinsiyet ve aylık harçlık düzeyine ilişkin algı arasında anlamlı bir farklılık
olduğu gözlemlenmiştir. Öğrencilerin etik
tüketim alt boyutu puan ortalamaları ile aylık harçlık miktarı, aylık
harçlık düzeyine ilişkin algı ve harçlığın en çok harcandığı alan arasında
anlamlı bir ilişki vardır. Bilinçli tüketici ölçeğinin alt boyutlarından sade tüketim boyutu ile cinsiyet, yaş,
öğrenim görülen üniversitenin niteliği, aylık harçlık miktarı, harçlık düzeyi
algısı ve harçlığın en çok harcandığı alan arasındaki ilişkinin önemli olduğu
belirlenmiştir. Diğer taraftan sosyal sorumluluk alt boyutu ile sadece cinsiyet
ve öğrenim görülen üniversitenin niteliği arasındaki ilişki anlamlıdır. 

Anahtar Kelimeler

Üniversite öğrencileri, etik tüketim, sosyal sorumlu tüketim, çevre bilinçli tüketim, sade tüketim

Kaynakça

• Babaoğul, Müberra & Buğday, Esna Betül (2012). “Gösteriş Tüketimine Karşı Gönüllü Sadelik”. Babaoğul, B., Şener, A., Buğday, E.B. (Ed.). Tüketici Yazıları III (s.76-87). Ankara: Elma Teknik Basım.
• Barton, Dorothy Leonard (1981). “Voluntary Simplicity Lifestyles and Energy Conservation”. Journal of Consumer Research, 8(3), 223-234.
• Buğday, Esna Betül (2015). Bilinçli Tüketici Ölçeği Geliştirme Çalışması. Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çabuk, Burcu & Karacaoğlu, Cem (2003). “Üniversite Öğrencilerinin Çevre Duyarlılıklarının İncelenmesi”. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36(1/2), 189-198.
• Follows, Scott B. & Jobber, David (2000). “Environmentally Responsible Purchase Behavior: A Test of a Consumer Model”. European Journal of Marketing, 34(5/6), 723-746.
• Francois-Lecompte, A.& Roberts, J. A. (2006). “Developing A Measure of Socially Responsible Consumption in France”. The Marketing Management Journal, 16(2), 50-66.
• Hekimci, Ferda (2007). “Etik Tüketicilik ve Etik Ticaret”. MPM Anahtar Dergisi, 10, 14-15.
• Hekimci, Ferda (2010). “Ekonominin Yükselen Değerleri; Etik Tüketicilik ve Etik Ticaret”. Babaoğul, B., Şener, A., Buğday, E.B. (Ed.). Tüketici Yazıları III. (S.47-65). Ankara: Elma Teknik Basım.
• İnanç Sabuncuoğlu, Ayda & Özdemir, Nilgün (2018). “Gençlerin Gösteriş Tüketimi Eğilimleri Üzerine Bir Alan Araştırması: Konya Örneği”. Halkla İlişkiler ve Reklam Çalışmaları E-Dergisi, 1(2), 6-19.
• Karaca, Şükran (2013). “Tüketicilerin Yeşil Ürünlere İlişkin Tutumlarının İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma”. Ege Akademik Bakış, 13(1), 99-111.
• Karasar, Niyazi (2007). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Bilim Kitap Kırtasiye Yayınevi.
• Kozinets, Roberts V. & Handelman, Jay M. (2004). “Adversaries of Consumption: Consumer Movements, Activism and Ideology”. Journal of Consumer Research, 31(12), 691-704.
• Köroğlu, Muhammet A. (2014). “Tüketim Kültürünün Gençliğe Etkisi Üzerine Bir Değerlendirme”. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 2(4), 254-269.
• Laroche, Michel, Bergeron, Jasmin & Barbara-Forleo, Guido (2001). “Targeting Consumers Who are Willing to Pay More for Environmentally Friendly Products”. Journal of Consumer Marketing, 18(6), 503-520.
• Roberts, James A. (1995). “Profiling Levels of Socially Responsible Consumer Behavior: A Cluster Analytic Approach and Its Implications for Marketing”. Journal of Marketing, 2, 97-117.
• Saydan Reha & Kanıbir, Hüseyin (2007). “Üniversiteli Tüketicilerin Çevreci Tüketim Tutumları ve Satın Alma Davranışlarına Etkileri”. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(2), 213-242.
• Smith, N. Craig (1990). Morality and The Market: Consumer Pressure for Corporate Accountability. London: Routledge.
• Straughan, Robert D. & Roberts, James A. (1999). “Environmental Segmentation Alternatives: A Look at Green Consumer Behavior in the New Millennium”. Journal of Consumer Marketing, 16(6), 558-575.
• Tabachnick, Barbara G. & Fidell, Linda S. (2015). Çok Değişkenli İstatistiklerin Kullanımı. Mustafa Baloğlu (Çev. Ed.). Ankara: Nobel Akdemik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti.