KIZILCAPINAR DEFİNESİ’NDEKİ KİSTOPHORLAR

Yıl 2019, Sayı: 63, 663 - 673, 27.12.2019

Mesut Ceylan Ali Yalçın Tavukçu

Öz

Batı Anadolu’daki Helenistik Dönemin en önemli gümüş
sikkelerinden olan Kistophorlar, Roma Cumhuriyet Dönemi ve İmparatorluk
Döneminde de basılmaya devam etmiştir. MS 2. yüzyıl başlarında standart tipte
ve Pergamon Krallığının hakim olduğu bölgelerde üretilen Kistophorlar, Augustus
ile birlikte farklı tiplerle darp edilmeye başlamıştır. Bu sikkeler, Roma
Dönemi gümüş sikkeleri arasında 3 denarius birimine denk gelecek şekilde
üretilmiş ve bazı istisnalar dışında, sadece Batı Anadolu sınırları içerisinde
tedavülde kalmıştır. Bu çalışmada, Aydın, Germencik, Kızılcapınar Köyünde
bulunan Kızılcapınar Definesi içerisindeki Roma İmparatorluk Dönemi’nden 8 adet
Kistophor incelenmiştir. Bu sikkelerden 4’ü imparator Traianus Dönemine
tarihlenirken, diğerleri Julia Titi, Domitianus, Domitia ve Hadrianus Dönemlerine
tarihlenen birer sikkeden oluşmaktadır. Söz konusu define içerisinde az sayıda
örnekle temsil edilen Kistophorların, ön yüzlerinde Roma otoritesini yansıtan
imparator ve imparatoriçe portreleri yer alırken arka yüzlerinde çeşitli
tiplerin resmedildiği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kızılcapınar Definesi, Sikke

Kaynakça

• Atlan, Sabahat. (1993). Grek Sikkeleri, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Aydın Tavukçu, Zerrin. (2002).‘‘Erzurum Müzesi’nden Bir Grup Sikke’’, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 8, s. 89-108.
• Bean, George E. (1966). Eski Çağda Ege Bölgesi, (Çev.: İnci Delemen), (1995), İstanbul: Arion Yayınevi.
• Bingöl, Orhan. (2007). Beyaz Kaşlı Artemis'in Kenti Menderes Magnesiası, İstanbul: Homer Kitabevi.
• Butcher, Kevin-Ponting, Matthew. (2014). The Metallurgy of Roman Silver Coinage: From the Reform of Nero to the Reform of Trajan, United Kingdom: Cambridge University Press.
• Carradice, Ian- Price, Martin. (1988). Hellen Dünyasında Sikke, (Çev.: Oğuz Tekin), İstanbul: Homer Kitabevi.
• Ceylan, Mesut. (2019). Aydın Germencik Kızılcapınar Definesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Coin Hoards of the Roman Empire,( http://chre.ashmus.ox.ac.uk)
• Franke, Peter Robert. (1968). Roma Döneminde Küçükasya-Sikkelerin Yansımasında Yunan Yaşamı, , (Çev.: Nezahat Baydur, Banu Theis-Baydur), (2007), İstanbul: Ege Yayınları.
• Göney, Süha. (1975). Büyük Menderes Bölgesi, İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 1895, Coğrafya Enstitüsü Yayın No: 79, Edebiyat Fakültesi Matbaası, İstanbul.
• Harl, Kenneth W. (1991). “Livy and the Date of the Introduction of the Cistophoric Tetradrachma”, Classical Antiquity, 10/2, s. 268-297.
• Herodotos, (2002). Historiai, (Çev.: Müntekim Ökmen), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Herzfelder, H. “The Cistophori of Hadrian”, Numismatic Chronicle, 16/61, 1936, s. 1-29.
• Howgego, Christopher. (1995). Sikkelerin Işığında Eskiçağ Tarihi, (Çev.: Oğuz Tekin), (1998), İstanbul: Homer Kitabevi.
• Karwiese, Stefan. (1995). Antik Nümizmatiğe Giriş, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Kaya, Mehmet Ali. (2000). “Suriye Krallığı’nın Büyük Menderes Havzasındaki Kolonileri”, TİD, 15/1, s. 121-136.
• Kaya, Mehmet Ali. (2005) “Anadolu’da Roma Eyaletleri: Sınırlar ve Roma Yönetimi”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Tarih Araştırmaları Dergisi, 24/38, s. 11-30.
• Kleiner, Fred S. (1980). “Further Reflections on the Cistophoric Coinage” , Museum Notes (American Numismatic Society), 25, s. 45-52.
• Kleiner, Fred S.- Noe, Sydney P. (1977). The Early Cistophoric Coinage, New York: American Numismatic Society.
• Kroll, John H. (2007). “The Emergence of Ruler Portraiture on Early Hellenistic Coins: The Importance of Being Divine”, Peter Schultz-Ralf von den Hof, (Ed.) Early Hellenistic Portraiture. Image, Style, Context, 113-122, New York: Cambridge University Press.
• Kurt, Mehmet. (2010). “Roma Cumhuriyeti’nin Anadolu Politikası ve Pergamon (Bergama) Krallığı’nın Rolü”, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 23, s. 97-111.
• Magie, David. (1950) Anadolu’da Romalılar 3-Batı Anadolu Kent Devletleri, (Çev.:Nezih Başgelen-Ömer Çapar), (2003), İstanbul, Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Magie, David. (1950). Anadolu’da Romalılar 1-Attalos’un Vasiyeti, (Çev.: Nezih Başgelen-Ömer Çapar), (2001), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Mattingly, H.-Sydenham, E. A. (1926) (RIC II), Roman Imperial Coinage Vol. II: Vespasian to Hadrian, London: Spink and Son Ltd.
• Mattingly, Harold. (BMCRE II), (1930). Coins of the Roman Empire in the British Museum II, Vespasian to Domitian, London: British Museum Printed.
• Mattingly, Harold. (BMCRE III), (1936). Coins of the Roman Empire in the British Museum, III, Nerva to Hadrian, London: The British Museum Printed.
• Mersan, M. Du.(1847). “On The Coins Called “Cistophori””, The Numismatic Chronicle and Journal of the Numismatic Society, Vol. 9, s. 1-16
• Metcalf, William E. (1980). The Cistophori of Hadrian, New York: Numismatic Studies 15, American Numismatic Society.
• Mørkholm, Otto. (1979). “Some Reflections on the Cistophoric Coinage”, Museum Notes (American Numismatic Society), 24, s. 47-61.
• Mørkholm, Otto. (1991). Erken Hellenistik Çağ Sikkeleri, (Çev.: Oğuz Tekin), İstanbul: Homer Kitabevi.
• Ostrogorsky, George (1969).Bizans Devleti Tarihi, (Çev.: Fikret Işıltan), (2011), Ankara: TTK Basımevi.
• Pinder, Moritz. (1855). Über die Cistophoren und Über die Kaiserlichen Silbermedaillons der Römischen Provinz Asia, Berlin. Roquefeuil, de, S. (1975). “Un trésor de cistophores trouvé en Turquie”, BSFN, s. 766-767.
• Seaby, H. A. (1982). (RSC III), Roman Silver Coins III: Pertinax to Balbinus and Pupienus, London: Seaby.
• Sear, David R. (1988). Roman Coins and Their Values, London: Seaby.
• Sear, David R. (2002). Roman Coins and Their Values Vol II, London: Spink and Son Ltd.
• Sellars, Ian J. (2013). The Monetary System of the Romans: A description of the Roman coinage from early times to the reform of Anastasius, Melbourne.
• Strabon, (1993). Antik Anadolu Coğrafyası (Geogrqphika; Xll, XIII, XIV). (Çev.: A. Pekman). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Taşdöner, Kevser. (2017). “II. Kyros Dönemi Batı Anadolu’da Pers Hakimiyeti: Savaş, Direniş, Kaçış ve Teslimiyet”, Tarih Okulu Dergisi, 10, (XXX), s. 1-19.
• Tekin, Oğuz. (1994). Yapı Kredi Koleksiyonu Grek ve Roma Sikkeleri, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları Ltd. Şti.
• Texier, Charles. (1862). Küçük Asya Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi II, , (Çev.: Ali Suat), (2002), Ankara: Enformasyon ve Dökümantasyon Hizmetleri Vakfı. Tulay, A. S. (2001). Genel Nümizmatik Sözlüğü, İstanbul, Arkeoloji Sanat Yayınları.
• Üreten, Hüseyin. (2004). “Hellenistik Dönem Pergomon Kenti Tanrı ve Kültleri”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Tarih Araştırmaları Dergisi, 22/35, s. 185-214.
• Üreten, Hüseyin. (2005). “Roma Dönemi’ne Kadar Tralleis Tarihi ve Attaloslar ile İlişkileri”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Tarih Araştırmaları Dergisi, 24 (38), s. 195-212.