EDEBİ ANLATILARDA KAFKAS-ÇERKES NÜFUS HAREKETİNİ ANLAMA VE ADLANDIRMA

Yıl 2020, Sayı: 65, 63 - 76, 18.12.2020

Cahit Aslan

Öz

Tarihin en önemi nüfus hareketlerinden biri de 19. yüzyılın Kafkasya
bölgesinden özellikle Anadolu olmak üzere dünyanın dört bir yanına giden
Kafkas halklarının-Çerkeslerin gerçekleştirdiği nüfus hareketidir. Bu nüfus
hareketi yaklaşık 300 yıl kadar süren Çarlık Rusya’sının Kafkasya’yı ele
geçirme emellerinin 1864 yılında nihayete ermesiyle gerçekleşmiştir. O
günlerde gerçekleşen olayların etkileri günümüze kadar sürmekte ve yapılan
tartışmalardan da anlaşılıyor ki daha uzun süre daha sürecek gibi
gözükmektedir. Özellikle bu nüfus hareketinin niteliği ve onun tanımlanması
üzerinde çok fazla sayıda tartışma devam etmektedir. Kimilerince olay kısaca
“göç” olarak tanımlanırken bazıları “sürgün” bazıları da “soykırım” olarak
tanımlanmaktadır. Bütün bu tartışmaların gerçeklik payı olmasına rağmen
spekülatif oldukları da söylenebilir. İşte bu makalenin sözlü tarih çözümlemesi
vargısına göre 19. yüzyılda Kafkasya’dan dış dünyaya doğru yapılan nüfus
hareketi zorunlu göç içerikli bir “sürgün”dür. Bu nüfus hareketine sadece
“göç” demek olayı hafife almaktır, soykırım demek ise gerisi getirilemeyecek
ideolojik bir girişimdir.

Anahtar Kelimeler

Kafkas Göçleri, Sürgün, Soykırım

Kaynakça

• Abrec, A. (1990). Size bir ay süre tanıyorum, Çev.: Cevdet Hapi, Kafdağı Dergisi, Sayı: 43-46 Ağustos1990-Ocak 1991.
• Aksoy, E. (2018). Benim adım 1864: Çerkes hikâyeleri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aksoy, Z. (2018). Çerkes sürgünü hikayelerinde kimliğin inşası, Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi (31) , 62-76 . DOI: 10.17829/turcom.459552
• Argun, Y. G. (1990). Abhazya’da yaşam ve kültür, Çev.: H. Ersoy-Y. Karadaş, İstanbul: Nart Yay.
• Aslan, C. (2019). ‘Benim Adım 1864: Çerkes Hikâyeleri” Eserinde Çerkes Sürgünü Üzerine Sosyolojik Notlar, Sosyoloji Notları, 3 (1), 39-60 .
• Aslan, C. (2006). “Bir Soykırımın Adı: 1864 Büyük Çerkes Sürgünü”. Uluslar Arası Suçlar ve Tarih Dergisi, Cilt(1), 103-154.
• Aydemir, İ. (1988). Göç: kuzey kafkasyalıların göç tarihi, Ankara: Gelişim Matbaacılık