LÜGAT-I ERBAA’DA TASARLAMA KİPLERİ VE İŞLEVLERİ

Yıl 2020, Sayı: 65, 417 - 435, 18.12.2020

Ferda Karamanoğlu Mehmet Bankır

Öz

Türkçede tasarlama kipleri emir, istek, gereklilik ve şart kipleridir.
Bu kipler genellikle kişilerin durum, olay ve eylemler karşısındaki duygu ve
düşüncelerini ifade etmekle birlikte anlamları dışında da çeşitli işlevlere
sahiptirler. Bu çalışmada Hanyalı Hafız İbrahim’e ait Lügat-ı Erbaa adlı
eserdeki tasarlama kipleri ve işlevleri incelenmiştir. Eser, Osmanlı Türkçesi
ile yazılmış Arapça, Farsça, Türkçe ve Yunancadan müteşekkil manzum
sözlük, dilbilgisi kitabı ve sözlüğü ile hatim olmak üzere üç bölüm ve
toplamda 98 varaktan oluşmaktadır. Eser dört dilli manzum sözlük olmasının
yanı sıra hem bir gramer kitabı hem de bir konuşma kılavuzudur. Çalışmanın
giriş bölümünde tasarlama kipleri ile ilgili literatüre, yazar ve eser hakkında
elde edilebilen bilgilere yer verilmiştir. Eserin transkripsiyonu yapıldıktansonra eserde emir, istek, gereklilik ve şart kipleri tespit edilmiş ve işlevleri
açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kip, Tasarlama kipleri, Manzum Sözlük

Kaynakça

• Banguoğlu, Tahsin. (2011). Türkçenin Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ergin, Muharrem. (2004). Türk Dili. İstanbul: Bayrak Yayınları.
• Karademir, Fevzi. (2012). “Türkiye Türkçesinde Emir Kip(Lik)i Üzerine”. Turkish Studies, 7(4), 2091-2138.
• Kaya, Nesrin. (2004). “Türkçe'de Bildirme Kiplerinde Zarf Kullanımlarına Dayalı Anlam Özellikleri”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 52(2004/2), 89- 98.
• Kılıç, Filiz (2013). Hanyalı Hafız İbrahim (HIFZÎ, İbrahim Efendi)’in Hayatı, 06 Ağustos 2020 tarihinde http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hifzi-ibrahimefendi. adresinden erişildi.