SOSYOLOJİK PERSPEKTİFTEN DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU: TIBBİLEŞTİRME VE FARMASÖTİKALİZASYON TEMELİNDE KAVRAMSAL BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2020, Sayı: 65, 461 - 485, 18.12.2020

Selin Atalay

Öz

Geçtiğimiz yarım yüzyıl içinde dünya genelinde, Dikkat
Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) görülme sıklığı ve ilaçlarının kullanım oranları artmıştır. DEHB ilk olarak bir çocukluk
dönemi davranış bozukluğu olarak tanımlanmış, sonrasında hastalık kategorisi yetişkinleri de kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Bu
çalışmada DEHB, sosyolojik bir perspektiften değerlendirilmekte,
bozukluğun tıbbileştirilmesi ve farmasötikalizasyonu çeşitli toplumsal değişimler üzerinden analiz edilmektedir. Bu gelişmeler neoliberal politikalar, sağlık alanında postmodern paradigmaya geçiş,
ilaç endüstrisinin kâr temelli işleyişi, Web 2.0 teknolojisi ve küreselleşme süreci temelinde değerlendirilmektedir. DEHB’nin tıbbileştirilmesi ve farmasötikalizasyonu süreçleri, bu çalışma kapsamında, toplumsal sorunlara yönelik bireysel ve ilaç bazlı çözümlerin benimsenmesi ve yapısal faktörlerin ikincilleştirilmesi temelinde ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

DEHB, Tıbbileştirme, Uzman Hasta

Kaynakça

• Abraham, J. (2010). “Pharmaceuticalization Of Society in Context: Theoretical, Empirical And Health Dimensions”. Sociology, 44(4), s. 603–622.
• Adaman, F., & Madra, Y. (2015). “Toplumsalın İktisadileştirilmesi mi İktisadın Toplumsallaştırılması mı?” E. Hamzaçebi, E. Akçay, U. Kocagöz, & F. Adaman (Eds.), Sosyal Bilimler Ne İşe Yarar?, s. 77–122, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Amerikan Psikiyatri Birliği. (2005). DSM-IV-TR Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabı. Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
• Amerikan Psikiyatri Birliği. (2014). DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabı (5. baskı). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
• Aras, S., & Semin, S. (2007). “Attention-Deficit Hyperactivity Disorder and Use of Psychostimulants Among Children in Turkey”. International Psychiatry, 4(3), s. 71–73.