DEMOKRATİK ALMAN CUMHURİYETİ YAZININDA CUMHURİYET KAÇAĞI İZLEĞİ ÜZERİNE: JUREK BECKER, REINER KUNZE, STEFAN HEYM*

Yıl 2020, Sayı: 65, 181 - 198, 18.12.2020

Yıldız Aydın Hayriye Bacaksız Seher Sevindik

Öz

Demokratik Alman Cumhuriyeti’nin (DAC) (1949-1989) ekin
siyasetinde yazarlar ve sanatçılardan toplumcu gerçekçilik ilkesi çerçevesinde yapıtlar üretmeleri istenmiş ve bu ilkeye uymayan yazarların yapıtlarının
çoğunun yayımlanması engellenmiş veya sansür edilmiştir. Ele alınması uygun
görülmeyen izleklerden birisi ise cumhuriyet kaçağı izleğidir, çünkü bu izleğin
söz konusu edilmesi halkı doğudan batıya göç etmeye özendirebilir endişesini
barındırmaktadır. Buna rağmen kimi yerde kapalı, açık veya şifreli bir biçimde
kimi yazarlar bu izleği ele almışlardır. DAC yazarlarından Jurek Becker,
Reiner Kunze ve Stefan Heym gibi yazarların cumhuriyet kaçağı izleğini
yapıtlarında farklı biçimlerde yansıttıkları dikkat çekmektedir.
Bu çalışmada, söz konusu yazarların cumhuriyet kaçağı izleğini neden
ve nasıl ele aldıklarının incelenmesi erek edinilmiştir. Öncelikle kısaca
DAC’de sınır geçişlerine uymayan kişilere uygulanan cezaların tarihsel
gelişimine göz atılacak, ardından Jurek Becker, Reiner Kunze ve Stefan
Heym’ın yaşamöykülerine ve Doğu Almanya yazınındaki yerine kısaca
değinilecek, son aşamada ise Schlaflose Tage (Uykusuz Günler),
Friedenskinder (Barışın Çocukları) ve Mein Richard (Oğlum Richard) adlı
yapıtlarında cumhuriyet kaçağı izleğinin nasıl yansıtıldığı irdelenecektir.
Çalışmanın sonunda cumhuriyet kaçağı izleği bağlamında genel bir
değerlendirme yapılarak yapıtlarda tespit edilen ortak ve farklı öğelerin
nedenleri tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

cumhuriyet kaçağı, Demokratik Alman Cumhuriyeti Yazını, Jurek Becker

Kaynakça

• § 213 Strafgesetzbuch der DDR (Ungesetzlicher Grenzübertritt). (1986). 31 Mayıs 2020 tarihinde www.chronik-de-rmauer.de: http://www.chronikdermauer.de/system/files/dokument_pdf/57139_cdm-680000-213.pdf adresinden erişildi.
• Ahrends, Martin; Baron, Udo; Hertle, Hans-Hermann (2009/1). "Cetin Mert". HansHermann Hertle ve Maria Nooke (Ed.). Die Todesopfer an der Berliner Mauer 1961-1989. Ein biographisches Handbuch. (s. 365-367). Berlin: Christoph Links.
• Ahrends, Martin; Baron, Udo; Hertle, Hans-Hermann (2009/2). "Johannes Sprenger". Hans-Hermann Hertle ve Maria Nooke (Ed.). Die Todesopfer an der Berliner Mauer 1961-1989. Ein biographisches Handbuch. (s. 354-357). Berlin: Christoph Links.
• Arnold, Heinz Ludwig (1994). "Gespräch mit Jurek Becker". Heinz Ludwig Arnold (Ed.). Jurek Becker. Cilt: 116, s. 4-14. München: edition text + kritik.