EGE BÖLGESİ EL DOKUMA KAYNAKLARI

Yıl 2010, Sayı: 17, 47 - 60, 11.01.2011

Nesrin Önlü

Öz

Ege Bölgesi’nde el dokumacılığı antik dönemlere kadar dayanmaktadır. Yöreden yöreye farklılık gösteren ‘Ege
Bölgesi El Dokuma Kaynakları’ hakkında vereceğimiz bilgiler, halı-kilim ve düz dokuma yaygılar dışındaki el dokumalarına
yönelik bilgilerdir.
Türkiye’nin batısında yer alan Ege Bölgesi’nde sekiz il bulunmaktadır. İzmir, Manisa, Denizli, Muğla, Aydın, Afyon, Uşak,
Kütahya. Bugün hala hazırda sekiz ilin hepsinde el dokumacılığı halı-kilim ve düz dokuma yaygılar da dâhil devam etmektedir.
Sözü edilen illerde giyim ve ev tekstili alanında el dokumalarının üretimi aktif olarak Denizli’nin Buldan, Kızılcabölük ve
Babadağ, İzmir’in Tire ve Ödemiş, Muğla’nın Yeşilyurt ve Fethiye ilçelerinde devam etmektedir. Bu merkezler içinde el
dokumalarının daha yoğun üretildiği ve sanayi kolu haline geldiği merkezler Denizli’de Buldan, Babadağ ve Kızılcabölük,
İzmir’de Tire ve Ödemiş’tir. Muğla’da Yeşilyurt ve Fethiye-Üzümlü’de el dokumaları daha az oranda üretilmektedir.
Aydın, Uşak, Afyon ve Kütahya’da el dokumacılığı çoğunlukla düz bez dokuma olarak çok az oranda iken, Aydın ve Uşak da
dokumacılık fabrika üretimi şeklinde bir sanayi kolu olarak devam etmektedir.
Bu nedenledir ki, ‘Ege Bölgesi El Dokuma Kaynakları’ İzmir’in Ödemiş ve Tire, Denizli’nin Buldan ve Babadağ, Muğla’nın
Yeşilyurt ve Fethiye ilçelerinde var olan el dokumalarının bugünkü durumları, ilçelere ve yöreye ait dokumalar, özellikleri,
kullanım alanları şeklinde ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tire-Beledi Dokumaları, Ödemiş İpek Dokumaları, Buldan Dokumaları, Babadağ Dokumaları, Kızılcabölük Dokumaları, Üzümlü Dokumaları, Muğla Yeşilyurt Dokumaları

Kaynakça

• Acar, Sedef, ‘Geleneksel Dokuma, Tasarım ve Tanıtım Üçgeninde Kızılcabölük Dokumaları’, Uluslar arası Denizli ve Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu, 2007, Denizli, Fakülte Kitabevi Baskı Merkezi.
• Atalayer, Günay, ‘Denizli Yöresi Dokumacılık Tarihi’, Ev Tekstili Dergisi, Yıl:5,Sayı:16, Ev Tekstili Derneği Yayın Organı, İstanbul, Şubat 1998. .
• Ertekin, A.Levent, Beledi Dokuması, İzmir, Etki Matbaacılık, 2006.
• Kazıcıoğlu, Nuray, ‘Üzümlü Örneğinde Yaşanan El Sanatlarındaki Bozulma Nedenleri ve Çözüm Önerileri’,Kamu ve Özel Kuruluşlarla Orta Öğretimde, Üniversitelerde El Sanatlarına Yaklaşım ve Sorunları Sempozyumu Bildirileri,18 – 20 Kasım 1992,İzmir, Kültür Bakanlığı Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları:201,Ankara,1994.
• Önlü, Nesrin, ‘Kızılcabölük Dokumalarında Değişimin Nedenleri, Geliştirilip Yaşatılmasına Yönelik Çözüm Önerileri’, Yayınlanmamış Bildiri, Kızılcabölük, Denizli, Kızılcabölük Geleneksel Dokumalar Sempozyumu, 28-30
• MAYIS 2008, Pamukkale Üniversitesi Denizli Meslek Yüksekokulu ve Kızılcabölük Belediyesi,
• Önlü, Nesrin, ‘Hatay İli, Harbiye ve Samandağı’nda İpekli Dokumacılığın Günümüzdeki Durumu, Sorunları, Geliştirilip Tanıtılmasına Yönelik Çözüm Önerileri’, Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Güzel Sanatlar etkinlikleri Bildirileri, Antalya, Akdeniz Üniversitesi Yayını No:SM6, 2008.
• Önlü, Nesrin, Tire-Beledi Dokumaları, Günümüzdeki Durumu, Geliştirilip Tanıtılmasına Yönelik Çözüm Önerileri’, IV. Uluslaraarası Türk Kültürü İle Sanatları Kongresi/Sanat Etkinlikleri, Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi Yayınları, Konya, 2010.
• Özen, Mine Esiner, Türkçe’de Kumaş Adları, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, sayı:33, İstanbul,1980-81.
• Öztürk, İsmail ve Kavcı, Esra,’Beledi ve Ehram Dokumalarının Özellikleri ve Günümüzde Kazandığı Yeni İşlevler’,III. Ulusal El Dokumalarına Yaklaşım ve Sorunları Sempozyum Bildirileri, 2000, Konya.
• Öztürk, İsmail ve Kavcı, Esra,’Beledi ve Ehram Dokumalarının Özellikleri ve Günümüzde Kazandığı Yeni İşlevler’,Motif Dergisi, , 2000.
• Öztürk, İsmail, Dokumaya Giriş (Halı, Düz Dokumalar ve Dokuma Kumaşların Üretim Teknikleri), Ankara, 2007,Mor Fil Yayınları.
• Sezgin, Şerife, ‘Geleneksel İpekli Kumaşları ve Mendilleri’, Ev Tekstili Dergisi, Yıl:5,Sayı:16, Ev Tekstili Derneği Yayın Organı, İstanbul, Şubat 1998.
• Sezgin, Şerife, ‘Geleneksel Yeşilyurt Dokumalarının Günümüz Koşullarında ve Anlayışında Yeniden Değerlendirilmesi’, Türkiye’de El Sanatları Geleneği ve Çağdaş Sanatlar İçerisindeki Yeri Sempozyum Bildirileri, Kültür Bakanlığı Yayınları:1861,Ankara, 1997.
• Sezgin, Şerife, Buldan Dokumaları ve İşlemeleri’, I.Ulusal El Sanatları Sempozyumu,18-21 Kasım 1981, İzmir, Dokuz Eylül Yayınları, İzmir, 1984.
• Sürür, Ali, Ege Yöresi Örneğinde Dokuma El Sanatlarının Bugünkü konumu ve Örneklerle Kullanım Alanları, II.Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, V.Cilt, Maddi Kültür, Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi yayınları,:45, Seminer, Kongre Bildirileri Dizisi:14, Ankara,1983.