AMASYA’DAKİ HÜKÜMET KONAĞI BİNALARI

Yıl 2010, Sayı: 18, 91 - 105, 25.03.2011

Nurcan Yazıcı

Öz

Tanzimat Dönemi reformlarıyla başlayan, Osmanlı Devleti’nin siyasal, toplumsal ve ekonomik yapısını Batılı
anlamda düzenlemeyi amaçlayan süreçte yönetimsel birtakım düzenlemelere gidilmiştir. Tanzimat’la başlayan bu yeni yönetimsel
sistem, yeni yapı tiplerini de beraberinde getirmiştir. XIX. yüzyıldan itibaren inşa edilmeye başlanan hükümet konağı
binaları bu yeni sistemin gerektirdiği yapılardandır. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e uzanan bu süreçte taşrada pek çok kamu
binası inşa edilmiştir. Bu binalar arasında, hükümet konakları önemli bir yere sahiptir.
Amasya’da yeni hükümet konağı, ortadan kaldırılan bir önceki konağın yerine 1864 yılında inşa edilmiştir. Bu
konağın inşası 1865 yılında tamamlanmış, konak 1946 yılında yanıncaya kadar uzun yıllar kullanılmıştır. Bu makalede
Amasya’daki hükümet konağı binaları ve bunların inşa süreçleri, Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde bulunan belgeler
yardımıyla ortaya konulmaya çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Mimari, Hükümet Konağı, Amasya

Kaynakça

• Aktüre, Sevgi, (1978), 19.Yüzyıl Sonunda Anadolu Kenti Mekânsal Yapı Çözümlemesi, Ankara.
• Aktüre, Sevgi, (1985), “Osmanlı Devleti’nde Taşra Kentlerindeki Değişimler”, Tanzimat’tan
• Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, 4, İstanbul, s. 891-904. Akyıldız, Ali, (1993), Tanzimat Dönemi Osmanlı Merkez Teşkilâtında Reform, İstanbul.
• Akyüz, Kenan, (1964), Ziya Paşa'nın Amasya Mutasarrıflığı Sırasındaki Olaylar: Belgeler I, Ankara
• Anonim, (1936), “Duyumlar”, Arkitekt, No: 9, İstanbul, s. 273.
• Anonim, (1947), “Haberler”, Arkitekt, Sayı: 193-194, İstanbul, s. 290.
• Batur, Afife, (1985), “Batılılaşma Döneminde Osmanlı Mimarlığı”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e
• Türkiye Ansiklopedisi, 4, İstanbul, s. 1038-1067.
• Baykara, Tuncer, (1988), Anadolu’nun Tarihi Coğrafyasına Giriş I, Anadolu’nun İdari Taksimatı, Ankara.
• Beşirli, Mehmet, (2007), “Osmanlı Dönemi’nde Amasya Sancağı Üzerine Bazı Bilgiler (17.- Yüzyıllar)”, I. Amasya Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, 13-15 Haziran 2007, Amasya, s. 125.
• Birkan, Güven (Yöneten), İlber Ortaylı vd., (1984), “Söyleşi: Osmanlı’dan Bugüne Hükümet
• Konakları”, Mimarlık, Sayı: 203, İstanbul, s. 3-15. Bozdoğan, Sibel, (2002), Modernizm ve Ulusun İnşası, Erken Cumhuriyet Türkiye’sinde Mimari Kültür, İstanbul.
• Çadırcı, Musa, (1997), Tanzimat Döneminde Anadolu Kentleri’nin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, Ankara.
• Demiray, Ahmet, (Hazl.), (1954), Resimli Amasya: Tarih, Coğrafya, Salname, Kılavuz ve Kazalar, Ankara.
• Hüseyin Hüsameddin (1986), Amasya Tarihi I, Ankara.
• Kılıç, Orhan, (2007), “Osmanlı Dönemi İdari Uygulamalar Bağlamında Şehzadelerden Mutasarrıf
• Paşalara Amasya Sancağı’nın Yönetimi”, I. Amasya Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, 13-15 Haziran 2007, Amasya, s. 41-64.
• Menç, Hüseyin, (1987), Olaylar ve Belgelerle Amasya Tarihinden Sayfalar, Samsun.
• Menç, Hüseyin, (2000), Tarih İçinde Amasya, Ankara.
• Ortaylı, İlber, (2000), Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri (1840-1880), Ankara.
• Osman Nuri, (1936), Türkiye’de Şehirciliğin Tarihi İnkişafı, İstanbul.
• Sözen, Metin, (1996), Cumhuriyet Dönemi Türk Mimarisi, İstanbul.
• Tebrîk-nâme-i Millî, Tahir Bey Matbaası, İstanbul, tarih yok. Uçman, Abdullah, (1999), “Ziya Paşa”, Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, II, İstanbul, s. 701-703.
• Ünlü, Mucize, (2007), “Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Amasya Hapishanesi Islah Faaliyetleri”,
• I. Amasya Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, 13-15 Haziran 2007, Amasya, s. 167-184.
• Yazıcı, Nurcan, (2006), Osmanlılar’da Mimarlık Kurumunun Evrimi ve Tanzimat Dönemi
• Mimarlık Ortamı, Doktora Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Yazıcı, Nurcan, (2008), “Government Office Buildings in Trabzon Province From Tanzimat Era to the Republic Period/Trabzon Örneğinde Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Hükümet Konağı Binaları”,
• Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi/The Journal of International Social Research, Vol: 1, Issue: 5, Fall, s. 943-959. Yerasimos, Stefanos, (1999), “Tanzimat’ın Kent Reformları Üzerine”, Modernleşme Sürecinde
• Osmanlı Kentleri, İstanbul, s, 1-19. Belgeler: BOA., A.MKT.MHM., 6/82, 15 Şevvâl 1264, 14 Eylül 1848.
• BOA., A.MKT.MHM., 319/34, 10 Cemâziye'l-âhir 1281, 10 Kasım 1864.
• BOA., A.MKT.MHM., 350/50, 3 Şevvâl 1282, 19 Şubat 1866.
• BOA., C.DH., 57/2806, 13 Zi'l-hicce 1282, 29 Nisan 1866.
• BOA., DH.MB.HPS., 20/8, 21 Zi'l-hicce 1334, 19 Ekim 1916.
• BOA., DH.MB.HPS., 21/64, 4 Cemâziye'l-evvel 1338, 25 Ocak 1920.
• BOA., DH.MKT., 1527/21, 1305, 22 Zi'l-ka'de 1305, 31 Temmuz 1888.
• BOA., DH.MKT., 1644/72, 1306, 3 Zi'l-hicce 1306, 31 Temmuz 1889.
• BOA., DH.MKT., 1715/43; DH.MKT., 1715/75, 17 Şa'bân 1307, 8 Nisan 1890.
• BOA., DH.MKT., 1746/19, 6 Zi'l-hicce 1307, 24 Temmuz 1890.
• BOA., DH.MKT., 1937/118, 29 Şa'bân 1309, 28 Mart 1892.
• BOA., DH.MKT., 2065/55, 11 Receb 1311, 18 Ocak 1894.
• BOA., DH.MKT., 209/48, 16 Şa'bân 1311, 22 Şubat 1894.
• BOA., İ.MVL, 516/23251, 15 Şevvâl 1280, 24 Mart 1864.
• BOA., İ.MVL, 516/23251, 29 Şevvâl 1280, 7 Nisan 1864.
• BOA., İ.MVL, 516/23251, 10 Rebî'ü'l-evvel 1280, 13 Ağustos 1864.
• BOA., İ.MVL, 516/23251, 4 Rebî'ü'l-âhir 1281, 6 Eylül 1864.
• BOA., MVL., 675/60, 20 Zi'l-hicce 1280, 26 Mayıs 1864.
• BOA., MVL., 684/32, 25 Safer 1281, 29 Temmuz 1864.
• BOA., MVL., 694/18, 23 Receb 1281, 22 Aralık 1864.
• BOA., MVL., 700/25, 22 Ramazan 1281, 18 Şubat 1865.
• BOA., MVL., 720/24, 28 Zi'l-ka'de 1282, 14 Nisan 1866.
• BOA., ŞD., 363/45, 17 Şevvâl 1315, 11 Mart 1898. Kısaltmalar:
• A.MKT.MHM. Bâb-ı Âlî Sadaret Mektubî Kalemi Mühimme Kalemi BOA. Başbakanlık Osmanlı Arşivi C.DH. Cevdet Dahiliye Tasnifi DH.MB.HPS. Dahiliye Mebânî-i Emîriye ve Hapishaneler DH.MKT. Dahiliye Mektubi Kalemi İ.MVL. İrade Meclis-i Vâlâ MVL. Meclis-i Vâlâ ŞD. Şûra-yı Devlet