SAVUNMA SİLAHLARINDAN DERİ KALKANLAR Harbiye Askeri Müzesi Koleksiyonu

Yıl 2012, Sayı: 22, 85 - 97, 03.04.2013

Halide Sarıoğlu Melda Özdemir

Öz

Türklerin yaşamında çok geniş bir kullanım alanı olan derinin; Osmanlı’nın kuruluşundan başlayarak
ordunun başlıca gereksinimlerinden, çizme, at koşumları, tirkeş, sadak, yay krişi, davul, kös vb. eşyaların
yapımında kullanıldığı bilinmektedir. Bugün, ülkemizde müze ve koleksiyonlarda deri sanatlarını belgeleyecek
örnekler bulunmaktadır. Özellikle İstanbul Harbiye Askeri Müzesi’nde bulunan deri savaş aksesuarları çok
çeşitlidir. Bu çalışma da İstanbul Harbiye Askeri Müzesinde bulunan deri kalkan örnekleri üzerinde
durulmuştur. Günümüze dek orijinal haliyle korunmuş olan kalkanların çoğu ya Osmanlı kökenlidir ya da
Osmanlı kalkanları örnek alınarak yapılmıştır. Bunların özel olarak incelenmesi gereklidir. Bu nedenle deri
kalkan örnekleri kullanılan malzeme, üretim ve süsleme tekniği, biçim, renk ve süsleme özellikleri açısından
detaylı olarak belgelenmeye ve tanıtılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Deri, deri savunma silahları, deri kalkan

Kaynakça

• Arat, R. (1947). Kutadu Bilig I (Metin), Türk Dil Kurumu Yayınları: Ankara.
• Arat, R. (1959). Kutadu Bilig II (Çeviri), Türk Dil Kurumu Yayınları: Ankara.
• Askeri Müze ve Kültür Sitesi Komutanlığı, Dünden Bugüne Askeri Müze, 2011
• Aydın, H. (2007). Sultanların Silahları, Kültür BakanlığıYayınları: İstanbul.
• Bağcı, Serpil., Çağman, Filiz., Renda, Gürsel., Tanındı Zeren. (2006). Osmanlı Resim Sanatı, Kültür veTurizm Bakanlığı Yayınları: İstanbul.
• Biçici, K. H. (1995). İstanbul Askeri Müze ve Kültür Sitesinde Bulunan Ressam ve Bilinen Yağlıboya Tablolar, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Cevad, A. (1882). Tarih-i Askerî-i Osmanî, Kırkanbar Matbaası: İstanbul.
• Cllauson, G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre13th Century Turkish, Oxford University Pres:London.
• Çoruhlu, T. (1990). “Korunma Silahlarından Kalkan”, İlgi Dergisi, Sayı: 60, Sayfa:18-21.
• Dankoff, R., K., J. (1985). Mahmūd al-Kāšγarī Compendium of The Turkic Dialects (DīvānuLuγāt at- Turk). Cambridge Press: England.
• Derleme Sözlüğü (1963). Türk Dil Kurumu Yayınları: Ankara.
• Doerfer, G.(1965). Türkische und Mongolische Elemente im Neupersischen II, Wiesbaden.
• Eralp, N. (1993). Tarih Boyunca Türk Toplumunda Silah Kavramı ve Osmanlı İmparatorluğunda Kullanılan Silahlar, Atatürk Dil Tarih ve Kültür Kurumu Yayınları: Ankara.
• Erdönmez, C.(2002). Askeri Kültür Varlıkları İçinde Deri Aksesuarların Üretim, Kullanım ve Süsleme Teknikleri. 6. Müzecilik Semineri, İstanbul: Genel Kurmay Başkanlığı Yayınları: İstanbul, Sayfa:169-72.
• Gargı, Zeynep (2000). Orta Asya’dan Osmanlıya Türk Deri sanatı ve Aksesuarları Üzerine Bir Kimlik Araştırması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Gürsoy, Ahmet (2000). 7 Dilde Deri, Ayakkabı, Konfeksiyon, Sarraciye Teknik Sözlüğü Sade Ofset Matbaacılık: İstanbul.
• Kaşgarlı, M. 2006. Divanü Lugat-İt –Türk II (Çeviren: Besim Atalay), Türk Dil Tarih Kurumu Yayınları: Ankara.
• Nadaleyaev, V. M. (1969). Drevnetyurkskiy Slovar, Nauka Yayınları: Leningrad.
• Pakalın, M. Z. (1993). Osmanlı Tarihi Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları: İstanbul.
• Renda, G., İnalcık, H. (2004). Osmanlı Uygarlığı II. ,Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları: Ankara.
• Sami, Ş. (2010). Kamus-ı Türki. (Çeviren: Paşa Yavuzarslan), Türk Dil Kurumu Yayınları: Ankara.
• Sarıoğlu, H., Özdemir, M. (2007).“İstanbul Askeri Müzesi’ndeki Deri Askeri Eşya ve Aksesurlarından Örnekler”. Erdem Dergisi, Sayı:48, Sayfa: 85-108.
• Sarıoğlu, H., Özdemir, M. (2010). Harbiye Askeri Müzesi Silah Koleksiyonundan Deri Silah ve Teçhizat Örnekleri, 7. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi, Türk ve Dünya Kültüründe İstanbul, Atatürk Kültür Merkezi, Ankara.
• Tekeli, S., Çürük, C., vd. (1996). Askeri Müze Koleksiyonu, Askeri Müze ve Kültür Serisi Komutanlığı, İstanbul.
• Türk Halk Ağzından Söz Derleme Dergisi (1932). Türk Dil Kurumu Yayınları: İstanbul.
• http://www.tsk.tr/muze- internet/askeri-muze.html. (erişim tarihi 29 Mart 2012)