Sembolik Fotoğrafta Metaforik Bağlamın Değişimi ve Nazif Topçuoğlu Örneği

Yıl 2016, Sayı: 30, 5 - 14, 29.12.2016

Ercan Erol

Öz

19 yy. sonlarında ortaya çıkan sembolizm, fotoğraf sanatında da
karşılığını bulur. Sanatçının öznel duygu durumlarının ifadesinde etkin bir
anlatım dili haline gelir. Resim sanatının etkisi ile başlayan fotoğrafta
sembolizm, fotoğrafta anlamın yüzeydeki ton ve ışık değerlerinde belirlenmesi
ile karşılık bulur. Anlam, tarihsel süreçte figür ve mekanın öznel bir tutumla
bütünde muğlaklaşarak değişim gösterir. Bu türden bir değişim teknik olanaklar,
fotoğraçıların konusunu ele alışının değişimi ve düşünce bazlı fotoğrafik
üretimlerin yoğunlaşması ile ilişkili değerlendirilebilir. Fotoğrafta sembolizm
günümüzde tam bir akım özelliği göstermese de çağdaş fotoğrafik
kompozisyonlarda tamamen veya kısmen  varlık gösterir. Sembolik etkilere
sahip Nazif Topçuoğlu’nun fotoğrafları Joel Peter Witkin ile benzerlikler gösterir.
Witkin’in fotoğrafları bilinçdışına ilişkin metaforlar sunarken, Topçuoğlu’nun
fotoğrafları Rönesans kompozisyonlarını yerel hikayeler ve feminist söylem ile
birleştirir. İki yaklaşımda da metaforik bağlamlar sembolizmin önceki
dönemlerine göre daha yoğundur. Metaforik bağlamlar sanatçının estetize etme
kaygısından bilgiyi aktarma süreçlerine güncel olanla ilişki kuracak düzeyde
rol üstlenir. Fotoğrafta Sembolizmin gelişiminin bir diğer yönü nesne, mekan ve
kurgunun metaforik bağlamı oluşturma etkinliği olarak öne çıkar. Metaforik
bağlam tarihsel süreçte ton ve ışık değerlerinden; nesne, mekan ve kurguya
bağlı değişim göstererek çağdaş fotoğraf kompozisyonlarının sembolik etkilerini
belirler.

Anahtar Kelimeler

Sembolik Fotoğraf, Metafor, Nazif Topçuoğlu

Kaynakça

• Terry Barret: Sanatı Eleştirmek, Günceli Anlamak, Türkçesi: Gökçe Metin, İstanbul, Hayalperest Yayınevi, 2014
• Jean Cassou: Sembolizm Sanat Ansiklopedisi, Türkçesi: Özdemir İnce, İlhan Usmanbaş, İstanbul, Evrim Matbaası, 1987
• Michel Frizot: A New History of Photography, Könemann, Köln, 1998
• Therese Mulligan, David Wooters (Ed.): A History of Photography From 1839 To The Present, Taschen Gmbh, Berlin, 1999
• Grant Pooke ,Graham Whitham:, Çağdaş Sanatı Anlamak Türkçesi: Tufan Göbekçin, Optimist Yayınevi, İstanbul, 2013
• Aaron Rosen: Art and Religion in the 21st Century, Thames & Hudson, London, 2015
• Naomi Rosenblum: A World History of Photography, Abbeville Press Publishers, New York, 1997
• Lynne Warren (Ed.): Encyclopedia of 20-Century Photography, Routledge Taylor&Francis Group, New York, 2006
• Metafor ve Sembolizm, (1991) Refo Fotoğraf Sanat Dergisi, Sayı 20/21
• Özer Kanburoğlu: Fotoğrafta Sembolizm ve Haber Fotoğrafına Yansımaları, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Sayı 15, 2002