GÜLABİ BEY CAMİİ IŞIĞINDA KEMAH CAMİLERİNE GENEL BİR BAKIŞ

Yıl 2016, Sayı: 30, 73 - 90, 29.12.2016

Muhammet Lütfü Kındığılı

Öz

Mengücekliler’in başkenti Kemah’ta ilk inşa edilen
caminin kalede olması kuvvetle muhtemeldir. Ancak bu cami ya da camiler
hakkında kaynaklarda herhangi bir bilgi kayıtlı değildir. Kalede bir caminin
varlığı ilk olarak XVI. yüzyıla ait Osmanlı kayıtlarında karşımıza çıkar. Bahsi
geçen bu yapının Mengücekli döneminden kalıp kalmadığı ise bilinememektedir. XVII.
yüzyıla gelindiğinde kaledeki ibadethanelerden bahseden en önemli eser Evliya
Çelebi’ye ait Seyahatname’dir. Kaledeki kazılarla temel seviyesinde ortaya
çıkarılan Bey Camii’nin Mengücekliler döneminde inşa edildiği düşünülmektedir. Bey
Camii’nin Kemah’taki ilk cami olma ihtimalinin oldukça yüksek olmasına rağmen,
Kemah ve çevresi için ilk akla gelen örnek hiç şüphesiz Gülabi Bey Camii’dir.
Ahşap destekli ve ahşap örtülü bu cami, ilçe geneli için adeta bir model olmuştur.
Kemah’ın köylerindeki neredeyse bütün camiler Gülabi Bey Camii’nin küçük
ölçekli çeşitlemeleridir. Çalışmamda Kemah’taki cami mimarisinin genel
özelliklerini Gülabi Bey Camii’nden yola çıkarak özetlemeye çalıştım. Makale
metni tarafımın hazırladığı “Ortaçağdan Günümüze Kemah ve Köylerindeki Kültür
Varlıkları adlı Doktora tezinden derlenmiştir.  

Anahtar Kelimeler

Erzincan, Kemah, Gülabi Bey Camii

Kaynakça

• Aksüt, Ali Kemali, Erzincan Tarihî, Coğrafî, İçtimaî, Etnoğrafî, İdarî, İhsaî Tetkikat Tecrübesi, Resimli Ay Matbaası Ticaret Limited Şirketi, İstanbul 1932.
• Aksüt, Ali Kemali, Erzincan Tarihi, Coğrafi, Toplumsal, Etnografik, İdari, İstatistiki İnceleme, 3. Baskı, İstanbul, 2013.
• Arık, R., Batılılaşma Dönemi Anadolu Türk Mimarisi Örneklerinden Anadolu’da Üç Ahşap Camii, Ankara, 1973.
• Aslanapa O.-Diez, A.-E., Türk Sanatı, İstanbul, 1955.
• Aslanapa, O., Anadolu'da ilk Türk Mimarisi, Ankara, 1991.
• Gündoğdu H. -A. A. Bayhan-A. M. Aktemur vd., Kültür Varlıkları ile Kemah, Kariyer Matbaacılık, Ankara ty.
• Öney, G., Ankara Arslanhane Camii, Ankara, 1998
• Şahin, Tahir Erdoğan, Anadolu’nun Tarihi Akışı İçerisinde (Siyasi, Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Açıdan) Erzincan Tarihi, I, Erzincan Hayra Hizmet ve Dayanışma Vakfı Yayını, Erzincan 1985.
• Şahin, Tahir Erdoğan, Anadolu’nun Tarihi Akışı İçerisinde (Siyasi, Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Açıdan) Erzincan Tarihi, II, Erzincan Hayra Hizmet ve Dayanışma Vakfı Yayını, Erzincan 1985.