Sanat Eseri ‘Üretmeye’ Son Vermek: Son Avangard Sitüasyonist Enternasyonel

Yıl 2018, Sayı: 32, 6 - 16, 30.12.2018

Ozan Bilginer

Öz

Sanat, günümüz güzel sanatlar
kategorisinin ortaya çıktığı modernizmden başlayan ve 2. Dünya Savaşı sonrası
süreçte giderek hızlanan bir eleştiri ve özgürleşme alanı olarak tanımlanmaya
başlanmıştır. Ancak I. Dünya Savaşı’nın patlak vermesi ile birlikte sanatçılar,
içinde yaşadıkları ve beslendikleri Batı kültürünü ve bu kültürün bir ürünü
olan sanat kategorisini sorgulamaya başlamıştır. Onlara göre sanat, hayat ile
olan bağlarından yapay bir şekilde koparılmış ve kurumsallaşmıştır. Dolayısıyla
eleştirileri, sanatı gittikçe tahakküm altına alan sanat kurumu üzerine
odaklanmıştır. Sanatı tekrar özgür kılmak için, sanat yapma eylemi politik bir
strateji haline getirilmeli ve böylece sanat kurumuna karşı savaşacak bir ‘eser’
üretilmelidir.  İlk olarak Avangard
sanatçılar ile başlayan bu düşünsel değişime karşın sanat kurumu kendisine
karşı olan bütün eleştirileri, saldırıları sindirerek ders çıkarmış ve
güçlenerek günümüze kadar gelmiştir. Kolaj ve montaj ile başlayan sanat
eserinin yapısal bütünlüğüne olan avangard saldırı stratejisi yeni koşullarda
sanat kurumunu eleştirme işlevini yerine getirememektedir. Toplum, Guy
Debord’un kavramsallaştırmasıyla ‘gösteri toplumu’na dönüşmüş, sanat ise
gösteri haline gelmiştir. Sanat üretmeye devam etmek sadece sanat kurumunun
işine yarayacaktır. Son Avangardlar olarak tanımlanabilecek Sitüasyonis
Enternasyonel, tekrar sanat ile hayatın birleştirilmesi noktasından hareket
etmişlerdir. Ancak bu sefer, kendinden önce gelen avangard sanatçıların
deneyimlerini iyi bir şekilde tahlil etmişlerdir. Tüketilecek herhangi bir
sanat nesnesi ortaya çıkarmaktan çekinmiş, bunun yerine ‘durum’lar yaratma
yöntemini benimsemişlerdir. Onlara göre sanatın özgürleşmesi için yapılacak tek
(ve son) şey politik bir eylem olarak sanat eseri üretimine son verilmesidir.

Anahtar Kelimeler

Avangard, Eleştirellik, Sanat Eseri Üretmemek, Sitüasyonist Enternasyonel, Politik Eylem

Kaynakça

• Antmen, A. (2008). 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar, İstanbul Sel: Yayıncılık.
• Bodson, G., Brown, B., Debord, G., Knabb, K., Matthews, J. D. (2008). Sitüasyonist Enternasyonel, (Ed: Ş. Erdoğan), İstanbul: Altıkırkbeş Yayın.
• Burger, P. (2003). Avangard Kuramı, (Çev: E. Özbek ), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Debord, G. (2006). Gösteri Toplumu, (Çev: A. Ekmekçi, O. Taşkent ), İstanbul: Ayrıntı.
• Duranay, H. (2014). Dada Bakire Bir Mikroptur, Kocaeli: Kült İletişim.
• Foster, H. (2016). Yeni Kötü Günler. Sanat, Eleştiri, Acil Durum, (Çev: F. Burak Aydar), İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Shiner, L. (2004). Sanatın İcadı, (Çev: İ. Türkmen), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sholette, G. (2013). Karanlık Madde, (Çev: M. Şaşzade), İstanbul: Doruk Yayınları.
• ________, (2004). “Situasyonist Enternasyonel”, Art-İst, Sayı 1, Haziran, s. 10.