TARİHSEL, ÖYKÜSEL VE İLLÜSTRATİF AÇIDAN VARKA VE GÜLŞAH

Yıl 2019, Sayı: 33, 70 - 79, 14.04.2019

Nildem Berber , Mehmet Reşat Başar

Öz

13. yüzyıl İran Edebiyatına ait Varka ve Gülşah Mesnevîsi’nin ilk kez Ayyûkîtarafından yazılmasının ardından Türk Edebiyatına Yûsuf-ı Meddâhile kazandırıldığı bilinmektedir. Günümüzde İstanbul Topkapı Sarayı Kütüphanesi Hazine 841 numara ile ünik eser kategorisinde kayıtlı yazma eserin, Abdülmü’min el-Hûyîadlı nakkaş tarafından Konya’da resimlendirildiği bilinen minyatürleri bulunmaktadır. Bu minyatürlerin Anadolu Selçuklu dönemine ait resimlendirilmiş aşk konulu ilk edebi yazma eser olması bakımından önemli bir konumda olduğu bilinmektedir.

Bu makale de, Varka ve Gülşah minyatürlerinin üslûp özelliklerine ek olarak renk, denge ve simetri, hareket gibi kompozisyonözellikleri bakımından incelemesi ve değerlendirmesi yapılarak, bu ve bu kategorideki minyatürlerin günümüzdeki illüstrasyona karşılık gelebileceği ve illüstrasyon sanatı ile minyatür sanatı arasında ilişki kurulabileceğini ileri süren bir analiz ortaya çıkarılmak istenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Varka ve Gülşah, Mesnevî, Minyatür

Kaynakça

• Ateş, A. (1954), Farsça Eski Bir Varka ve Gülşah Mesnevisi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili Ve Edebiyatı Dergisi (5), 34-50. Coşkun, S.V. İslam Ansiklopedisi. 42 cilt. İstanbul: Türk Diyanet Vakfı, 2012.
• Çağman, F. & Tanındı, Z. (1979). Topkapı Sarayı Müzesi İslam Minyatürleri. İstanbul: Tercüman Yayınları.
• İnal, G. (1976). Türk Minyatür Sanatı Başlangıcından Osmanlılara Kadar. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi.
• Köktekin, K. (2007). Yûsuf-ı Meddâh Varka ve Gülşah. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Nuşin, A. (1957). Varka ve Gülşah Mesnevisi Minyatürleri, Yayınlanmamış Bitirme Tezi, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye.
• Öney, G. (1992). Anadolu Selçuklu Mimari Süslemesi ve El Sanatları. Ankara: Kültür Yayınları.
• Yıldız, A. (2008). Türk Edebiyatında Varka ve Gülşah Mesnevileri ve Mustafa Çelebi’nin Varka ve Gülşah Mesnevisi, Yayınlanmış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, Türkiye.