Kostüm Kitaplarında Osmanlı Giysileri Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2014, Sayı: 26, 123 - 144, 03.02.2016

F. Dilek Himam Er Oya Sipahioğlu

Öz

ÖZET
XV. yüzyılın son yarısında, doğu toplumlarının keşfine yönelik seyahatnamelerde büyük bir artış görülür. Batının kostüm kitaplarında yer alan Osmanlı giysi tasvirlerinin birincil kaynağı da bu seyahatnamelerdir. Özellikle XV. yüzyılın son yarısında ortaya çıkan kostüm kitapları, Osmanlı bireyinin giyim kültürünü ve adetlerini tasvir etmişlerdir. XVI. ve XVII. yüzyılda ortaya çıkmaya başlayan bu
kitapların bir kısmının batının Osmanlı algısı üzerine kurgulandığı ve büyük bir kısmının da oryantalist bir bakış açısı ile betimlendiği bilinmektedir. Tarihsel tekstil ve giyim kültürü araştırmalarında önemli referans kaynakları olan kostüm kitapları ve seyahatnameler her ne kadar oryantalist ve yanıltıcı bir gözle ele alınsa da bu kitaplar aslı ortadan kalkmış olan çok değerli giysi tasvirlerinin günümüze ulaşmasını sağlamış olan önemli kaynaklardır.
Bu çalışmada batının doğulu giysiler ve görünümler üzerine duyduğu hayranlık ve merak gibi etkiler sonucunda ortaya çıkan ve giysi tarihi açısından önemli görsel kaynaklar olan kostüm kitapları hakkında oryantalist söylem üzerinden bilgi verilmesi amaçlanmıştır. Bu anlamda referans verilecek kostüm kitapları
XVI. yüzyıl ve sonrasını kapsayacak olan belli başlı kaynakları içerecektir.

Anahtar kelimeler: Oryantalizm, Seyahatname, Kostüm kitapları, Osmanlı giysileri

ABSTRACT
In the last half of the 15th Century, a particular explosion of travel book publication in Europe occurred regarding the discovery of the Eastern societies. One of the primary sources of the Ottoman costume depictions were from these travel book publications describing the Ottoman individual. These
costume books occurred in the last half of the 15th century had described the dress habits and traditions of the Ottoman Empire. However, it is clear that some depictions of costumes in those catalogues dating from the 16th and 17th centuries have been drawn from an Orientalist point of view. Those catalogues of clothing and costumes, with some imaginary exceptions, as important reference sources for the historical textile and dress culture researches were still very valuable sources on depictions of costumes that have disappeared
long time ago. In that study, the costume books occurred after the increasing interest and curiosity of western cultures will be the main focus. In that sense, selected books related 16th century and further years as valuable dress history sources will be discussed in this research.

Keywords: Orientalism, Book of Travels, Costume books, Ottoman dresses