Türkiye ve Azerbaycan Besteci Yapıtlarında Düşünürler

Yıl 2014, Sayı: 25, 39 - 50, 02.02.2016

Lale Hüseynova

Öz

Eğitim ve bilim üzerine, çok sayıda Müslüman düşünür ve bilim adamının isimleri tarihe geçmiştir. Bu bilim adamlarının düşünce ve görüşlerinde müzik her zaman önemli yere sahip olmuştur. Müzik türleri, müzik aletleri hakkında zengin bilgiye, büyük düşünürler; Nizami, Mevlana ve Fuzuli’nin eserlerinde sık
sık rastlanmıştır. Azerbaycan’ın Sefieddin Urmevi, Abdülkadir Meraği, Mirzebey, Mir Möhsün Nevvab gibi meşhur bilim adamlarının risalelerinde Orta Çağ müzik kültürü, yorumculuğunun yüksek gelişim düzeyi ve Azerbaycan müziğinin teorik sorunları açıklanmıştır. Yüzyıllarca uzun bir gelişim gerçekleştiren Azerbaycan müzik teorisi biliminin ve onun yukarıda isimleri geçen temsilcilerinin XX. yüzyılda varisi olan büyük müzik bilgini Üzeyir Hacıbeyli, günümüzde Azerbaycan müzikologlarının, bilim adamlarının masaüstü ders kitabına dönüşen “Azerbaycan Halk Musikisinin Esasları” eserinde büyük bir bilimsel-teori çalışması ortaya koymuştur. Ünlü besteciler bazı eserlerinin içerisinde, tarihteki düşünür ve bilim adamlarının karakterlerini canlandırmış ve yapıtlarını dünyaya tanıtmışlardır. Onların bestelediği yapıtlar renkliliği ve kendine has yapıları ile dikkat çekmektedir. Üzeyir Hacıbeyli’nin “Leyla ile Mecnun” operası, N.Gencevi’nin
gazellerine yazdığı en değerli eserleri “Sevgili Canan” ve “Sensiz” romansları, A. A. Saygun’un “Yunus Emre” Oratoryosu, G.Garayev’in, Nizami'nin şiirine dayanan “Leyla ile Mecnun” adlı senfoni eseri, F.Amirov’un “Nizami” senfonisi, C. Cahangirov’un “Fuzuli” kantatı, Can Atilla’nın “Mevlana” oratoryosu vb. eserler ile besteciler büyük düşünürlerin karakterlerini ve onların yapıtlarını müziklerinde yaşatmışlar. Bu çalışmadaki esas, bilim adamları ve eserlerini konu alan besteci yapıtlarının incelenmesi üzerinedir.

Anahtar kelimeler: Besteci, yapıt, düşünür

 

Very plurality of Muslim thinkers and scientists names has passed upon education and science in history. Music always has been an important place of these scientists in their thoughts and views. A wealth of knowledge about music types, musical instruments frequently come across in works of the great thinkers; Nizami, Maulana and Fuzuli. In the treatises of the famous scientist of Azerbaijan such as Sefieddin Urmevi, Abdulkadir Meragi, Mirzebey, Mir Mohsun Nevvab are explained music culture on the Middle Ages, the high level of development interpretation and theoretical problems of Azerbaijan music.
For centuries, the development of a long-perform Azerbaijani music theory and science of the other names of its representatives heir to the great music scholar of XX. century Uzeyir Hajibeyov has revealed a great scientific theory in his work "Principles of Azerbaijan Folk Music" which became the desktop study book
of Azerbaijani music lovers of today. Famous composers in some of his works had portrayed characters scientists and thinkers in the history and introduced their works to the world. Their artworks by colorfulness and draws attention with
unique structure. By the works such as Uzeyir Hacıbeyli’s “Layla and Majnun” opera, the most valuable works that he composed for the odes of Nizami Gencevi are the “Dear Beloved” and “Without You”romances, A. A. Saygun’s “Yunus Emre” Oratorio, Gara Garayev’s symphony work named “Layla and
Majnun” based on Nizami's poets, Fikret Amirov’s “Nizami” symphony, Cahangir Cahangirov’s “Fuzuli” quantat, Can Atilla’s “Mevlana” Oratorio etc. the composers had maintained the characters of the great thinkers and their works in their music. The basic of this study is over the works of the scientists and their works in subject area research composers artworks. The basis of this study analysis of works the subject composition and work of scientists.

Keywords: Composer, work, thinker