Konut Tasarımında Formsuzluk

Yıl 2020, Sayı: 35, 41 - 48, 25.03.2020

Ayşe Gülçin Ural

Öz

Özet

Mimari form, yapının işlevine uygun
ve mimarın kavramsal yaklaşımı doğrultusunda binanın biçimlendirilme sürecinin
sonucudur. Modern mimaride sıkça karşımıza çıkan geometrik formlar, mekânın
fiziksel yönünü araştıran ve modern mimariyi eleştiren mimarlar, araştırmacılar
tarafından irdelenmiştir. Dik açılı formların kullanıcıyı disipline etmek ve
kullanıcı davranışını düzenlemek üzerindeki etkisi incelenmiş, karşıt bir
yaklaşım olarak formsuzluk kavramı geliştirilmiştir.

Maddenin şekil verilmemiş veya
doğanın müdahale edilmemiş halinin ‘formsuz’ olarak tanımlandığı göz önüne
alınacak olursa, herhangi bir mimari tasarımın formsuz olabilmesi mümkün gözükmemektedir.
Ancak Bataille ya da Breton gibi pek çok düşünür ‘formsuz’ kavramını
kullanmıştır. Kelimeye yüklenen birinci anlam üzerinden değil; form ve
formsuzluk kelimelerine atfedilen anlam üzerinden değerlendirmişlerdir. Formsuz
kavramını toplumsal kategorileri silikleştirme, sınırları yok etme, temsilleri
geçersiz kılma anlamıyla kullanarak ‘form’ kavramının karşısına koymuşlardır.

Bu ampirik çalışmada formsuzluk
kavramı konut mimarisi özelinde tartışılmış ve üç ayrı konut tasarımı üzerinden
incelenmiştir. Nitel araştırma yöntemlerinden genel tarama modeli ile çalışma
yürütülerek bir yargıya varmak amaçlanmıştır. Araştırma nesnesi olarak seçilen
Vetsch Evleri, Sonsuz Ev ve Deniz Kabuğu Evi’nde formsuzluk kavramı, Bataille
ve Breton’un tanımları doğrultusunda araştırılmış ve kullanıcı üzerinde algısal
yönden yaratması beklenen etki tespit edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Konut Tasarımı, Modern Mimari Eleştirisi, Formsuzluk Kavramı, form, mimari

Kaynakça

• Altınok, H. (2010). İç Mekân Tasarımında Malzemeye Bağlı Biçim/İşlev/Estetik. Mimarlıkta Malzeme Dergisi(16), 67-70.
• Artun, N. A. (2014). Mimarlığı Baştan Çıkarmak. N. A. Artun içinde, Sürrealizm Mimarlık – Mekân Sanatı (s. 11-21). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bachelard, G. (1957). Mekânın Poetikası. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Bataille, G. (1929). Architecture. Documents, s. 117.
• Bataille, G. (1929). Formless. Documents(1), s. 382.
• Breton, A. (2009). Sürrealist Manifestolar. İstanbul: AltıKırkBeş Yayın.
• Corbusier, L. (1923). Towards A New Architecture. Modern Mimari İkilemi-Le Corbusier. (F. Etchells, Çev., & D. C. Hepyılmaz, Derleyici)
• Earth House Vision. (2018, Aralık). Vetsch Architektur : http://www.erdhaus.ch/vision.html adresinden alındı
• Hasol, D. (2002). Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü. İstanbul: YEM Yayınları.
• Hays, K. M. (1998). Architectural Theory since 1968. Massachusetts: MIT Press.
• Kiesler, F. J. (1966). Inside The Endless House: Art, People And Architecture: A Journal. New York: Simon and Schuster.
• Lefebvre, H. (1974). Mekânın Üretimi. İstanbul: Sel Yayınları.
• Organica, A. (2018, Aralık). Nautilus House: Unique Shell Shaped House by Arquitectura Organica. https://www.designrulz.com/architecture/2012/10/nautilus-house-unique-shell-shaped-design-by-arquitectura-organica/ adresinden alındı
• Sullivan, L. (1896). The Tall Office Building Artistically Considered. Lippincott's Magazine(339), 403-409.
• Tafuri, M. (1969). Toward A Critique of Architectural Ideology. Mimarlıkta Formsuzluk Kavramı Üzerine Bir Araştırma, Doktora Tezi, 2-35. (H. Gönül, Derleyici) İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi. 2014 tarihinde alındı
• Wright, F. L. (1975). In The Case Of Architecture. Wright’s Historic Essay For Architectural Record 1908-1952 With A Symposium On Wright And Architecture Edited by Frederick Gutheim.