ANOMİ OLGUSU ÜZERİNDEN ARAP BAHARI HAREKETLERİNİN KAHİRE’DEKİ SOKAK SANATINA ETKİLERİ

Yıl 2020, Sayı: 35, 82 - 92, 25.03.2020

Aysun Aydın

Öz

17 Aralık 2010’da Tunus’ta başlayan
Arap Baharı hareketlerinin 2011yılında Mısır’a sıçraması üzerine başkent
Kahire’de ve diğer kentlerde 25 Ocak’tan itibaren isyan ve protestolar patlak
vermiştir. Kahire’de, başta Tahrir Meydanı olmak üzere Meydan’ı çevreleyen
caddeler ve sokaklar devrim sırasında ve devrimden sonra devam eden
protestolara ev sahipliği yapmıştır. 30 yıllık Hüsnü Mübarek iktidarını sona
erdiren bu protestolar, rejimin düşmesiyle sona ermemiş, devrimden sonraki
süreçte iktidara gelen liderlerin halkın beklentilerini karşılayamaması üzerine
yeniden başlamıştır. Ülkede yaşanan bu toplumsal hareketler ve siyasi olaylar
esnasında içinde yaşadığı toplumun bir parçası olan sanatçı ve sanatla
ilgilenen aktivistler, yaşanan olay ve eylemlerin bir parçası haline gelmişler,
kendi protest tavırlarını sanatsal yaratılar olarak ortaya koymuşlardır. İletmek
istediği mesajı çarpıcı biçimde izleyiciye sunan, protest ve etki alanı geniş
bir sanat formu olan sokak sanatı, devrim sürecinde ve sonrasında, Mısırlı halkın
iktidara sesini duyurabilme ve ona meydan okuma girişimlerine hizmet eden
muhalif bir tavır olarak hızla gelişmeye ve yaygınlaşmaya başlamıştır. Büyük
ölçüde ülkedeki siyasi istikrarsızlıktan ve toplumsal olaylardan beslenen Kahire’deki
sokak sanatı, sanatçıların kendilerini ifade edebildikleri ve toplumla en
etkili ve kolay bir biçimde etkileşime geçebildikleri bir iletişim aracı
olmuştur.

Bu makalede anomi olgusu
üzerinden başta Tahrir Meydanı ve çevresindeki sokaklar olmak üzere Mısır’ın
başkenti olan Kahire’de ortaya çıkan politik ve siyasi sokak sanatı incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arap Baharı, Mısır Devrimi, Anomi, Dram, Sokak Sanatı, Grafiti

Kaynakça

• Abaza, M. (2013a). Walls, Segregating Downtown Cairo and the Mohammed Mahmud Street Graffiti, Theory, Culture and Society, 30 ,(1), 122-139.
• Abaza, M. (2013b). Mourning, Narratives and Interactions with the Martyrs through Cairo’s Graffiti. Erişim Adresi: https://www.e-ir.info/2013/10/07/mourning-narratives-and-interactions-with-the-martyrs-through-cairos-graffiti/ (27.07.2019).
• Al Qassemi, S,S. (2017). The Politics of Egyptian Fine Art, The Century Foundation. Erişim Adresi: https://tcf.org/content/report/politics-egyptian-fine-art/ (27.07.2019).
• Baynes, K. (2008). Toplumda Sanat. (Çev. Yusuf Atılgan). (3. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Biel, E. (2011). Revolution Graffiti: Reclaiming Public Space, Reclaiming Freedom in the New Egypt. Erişim Adresi: http://tyglobalist.org/in-the-magazine/online-exclusive/revolution-graffiti-reclaiming-public-space-reclaiming-freedom-in-the-new-egypt/ (20.07.2019).
• Britton, B. (2017). Bahia Shehab: 1,000 ways to say no in Arabic. Erişim Adresi: https://edition.cnn.com/style/article/bahia-shehab-arabic-thousand-times-no-unesco/index.html (28.07.2019).
• Çağan, K. (2006). Sanat Sosyolojisinin İmkânına ve İnşasına Dair. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, (2), 11-31.
• El Hebeishy, M. (2011). Mad Graffiti Weekend storms the Egyptian capital. Erişim Adresi: http://english.ahram.org.eg/NewsContent/5/25/12720/Arts--Culture/Visual-Art/Aboutus.aspx (25.07.2019).
• El Shimi, R. (2014) Public space negotiations: Art continues despite struggles, Erişim Adresi: http://english.ahram.org.eg/NewsContent/5/35/118891/Arts--Culture/Stage--Street/Public-space-negotiations-Art-continues-despite-st.aspx%20[Accessed%20on%204.%20May%202015] (25.07.2019).
• Elkamel, S. (2011). 'This is freedom' – visual art and the Egyptian uprising Erişim Adresi: https://www.theguardian.com/artanddesign/2011/jul/19/egyptian-uprising-art-revolution-culture (25.07.2019).
• Farag, M. Women representation in the post-revolution grafti in Egypt, Erişim Adresi: https://www.academia.edu/14437145/Women_representation_in_the_post-revolution_graffiti_in_Egypt (20.07.2019).
• Gruber, C. (2015). Nefertiti in a Gas Mask, Erişim Adresi: https://brooklynrail.org/2015/06/criticspage/nefertiti-in-a-gas-mask (18.10.2019).
• Hançerlioğlu, O. (2006). Felsefe Ansiklopedisi, Kavramlar ve Akımlar, Cilt 7.
• Khalil, N.(2014). Blue Bra Graffiti (Bahia Shehab). Erişim Adresi: https://www.moma.org/interactives/exhibitions/2013/designandviolence/blue-bra-graffiti-bahia-shehab/ (28.07.2019).
• Keraitim, S. ve Mehrez, S. (2015). Mulid Et-Tahrir: Bir Devrimin Semiyotiği, Kuryel, A. ve Özden, Fırat, B. (Der.), Küresel Ayaklanmalar Çağında Direniş ve Estetik (ss.395-432), İstanbul: İletişim Yayınları, 1. Baskı.
• Kökçam, S. (2019). Tahrir devriminden Sisi darbesine: Mısır, Erişim Adresi: https://www.trthaber.com/haber/dunya/tahrir-devriminden-sisi-darbesine-misir-421618.html (15.10.2019).
• Lennon, J. (2014). Assembling a Revolution, Graffiti, Cairo and the Arab Spring, Cultural Studies Review, 20, (1), 237-275.
• Mehrez S. (2012) Watching Tahrir. Global Dialogue Newsletter, International Sociological Association, February, 2(3). Erişim Adresi: http://globaldialogue.isa-sociology.org/wp-content/uploads/2013/07/v2i3-english.pdf (26.07.2019).
• Mikdadi, S. (2004). Egyptian Modern Art, In Heilbrunn Timeline of Art History. New York: The Metropolitan Museum of Art, 2000–. Erişim Adresi: http://www.metmuseum.org/toah/hd/egma/hd_egma.htm (October 2004) (26.07.2019).
• Morayef, S. (2012) The seven wonders of the revolution. Jadaliyya, 22 March. Erişim Adresi: http://www.jadaliyya.com/pages/index/4776/the-seven-wondersof-the-revolution (26.07.2019).
• Naguib, S. A. (2017). Engaged Ephemeral Art: Street Art and the Egyptian Spring. Transcultural Studies. 2, 53-88.
• Saad, M. (2017).Art and Cultural Identity (Visual Arts and Egyptian Cultural Identity after the Revolution of 2011), ARChive, 1, (1), 1-10.
• Sınmaz, K. (2019). Mısır Raporu, Devrim ve Darbe Sarmalında Bir Toplum (Mayıs 2019), İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi, Araştırma 102. 1-38.
• Sooke, A. (2013). Egypt’s powerful street art packs a punch Astonishing work has been emerging from a new ge. Erişim Adresi: http://www.bbc.com/culture/story/20130508-egypts-street-art-revolution/ (28.07.2019).
• Telci, İ,N. (2013). Devrim Sonrası Mısır’da Güç Mücadelesi: “İslamcı İktidar vs. Seküler Muhalefet”, Ortadoğu Analiz, 5, (49). 79-89.
• Telci, İ,N. (2014). Mısır 2013, Ortadoğu Yıllığı 2013, İnat K., Ataman M. (Ed.) Açılım Kitap.
• Telci, İ,N. (2015). Mısır’da Devrim ve Karşı Devrim: Başlangıç Noktasına Geri Dönüş mü? Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi, (21). 7-23.
• Uludağ, K. Sanat Sosyolojisi, (1996). Anadolu Üniversitesi, Kongre Merkezi, Kırmızı Salon, Eskişehir, 166-175.
• Zakareviciute, L. (2014). Reading Revolution on the Walls: Cairo Graffiti as an Emerging Public Sphere, Hemispheres. Studies on Cultures and Societies, 29,(2), 109-127.
• URL 1: Tunus'ta devrimi ateşleyen seyyar satıcı için anıt, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/turkce/haberler/2011/12/111219_tunisia_statue (15.10.2019).
• URL 2: Kronoloji: Mısır Devrimi, Erişim Adresi: http://www.aljazeera.com.tr/kronoloji/kronoloji-misir-devrimi (16.10.2019).
• URL 3: Mısır'ı yöneten güç: Yüksek Askeri Konsey. Erişim Adresi: http://www.aljazeera.com.tr/haber-analiz/misiri-yoneten-guc-yuksek-askeri-konsey (29.07.2019).
• URL 4: Marching Women. Erişim Adresi: http://alaa-awad.com/murals_mohamed-mahmoud-street_cairo_egypt (28.07.2019).