Dünya Miras Alanlarında Özgünlük ve Bütünlük Üzerine Bir Değerlendirme: Göbeklitepe Arkeolojik Alanı ve Alanya Tarihi Kenti Örnekleri

Yıl 2020, Sayı: 36, 51 - 62, 24.10.2020

Şehnaz Eraslan

https://doi.org/10.47571/ataunigsfd.786498

Öz

Dünya Miras Komitesi, 1977 yılında kültürel mirasın Dünya Miras Listesine aday olabilmesi için söz konusu mirasın özgünlüğünü “tasarım, malzeme, işçilik, mekân” açısından karşılayabilmesi gerektiğini uygulama rehberinde belirtmiştir. Bununla birlikte, kültürel mirasın somut (fiziksel) özelliklerini içeren özgünlük durumu uzmanlar tarafından eleştirilmiştir. Bu eleştiriler nedeniyle, 1994 yılında, özgünlüğün somut olmayan değerlerini ele almak için Japonya'nın Nara kentinde dünya mirası sözleşmesine ilişkin özgünlük konferansı düzenlenmiştir. Nara konferansından sonra UNESCO, mirasın hem somut hem de somut olmayan yönlerini bir arada ele alan miras alanlarının özgünlüğünün bütünsel bir şekilde anlaşılmasını kolaylaştıran bir dizi yeni nitelikler uygulama rehberine eklemiştir. Öte yandan bütünlük terimi, doğal ve/veya kültürel mirasın tamlığının ve bozulmamışlığının bir ölçüsü olarak tanımlanmıştır. Bu makalede, UNESCO’nun Dünya Miras Alanları için belirlediği özgünlük ve bütünlük kriterleri hakkında bilgilere yer verilmiş ardından Türkiye’nin Dünya Miras Listesinde yer alan Göbeklitepe Arkeolojik Alanı ile Geçici Listesinde yer alan Alanya Tarihi Kenti örnekleri ışığında özgünlük ve bütünlük durumları irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Göbeklitepe, Özgünlük, Bütünlük, Dünya Miras Alanları, Alanya

Kaynakça

• Eraslan, Ş.(2020a). “Unesco Dünya Miras Listesinde Arkeolojinin Temsiliyeti: Türkiye Örneği” Journal of Awareness, Cilt / Volume 5, Sayı / Issue 2, 2020, 119-134.
• Eraslan, Ş.(2020b). “Unesco Dünya Miras Alanlarının Kriter Seçimleri ve Tematik Bağlantıları Üzerine Bir Analiz: Türkiye Örneği” ” Journal of Awareness, Cilt / Volume 5, Sayı / Issue 3, 2020, 309-324.
• Jokilehto, J. (2006). “Considerations on authenticity and integrity in world heritage context”, City & Time 2 (1): 1.
• Jones, S. (2009). “Experiencing Authenticity at Heritage Sites: Some Implications for Heritage Management and Conservation.” Conservation and Management of Archaeological Sites 11 (2): 133–147.
• Jones, S. (2010). “Negotiating authentic objects and authentic selves: Beyond the deconstruction of authenticity”, Journal of Material Culture 15(2): 181–203.
• Jones, S. ve Yarrow, T. (2013). “Crafting authenticity: An ethnography of conservation practice”, Journal of Material Culture, 18(1).
• Labadi, S. (2007). “Representation of the nation and cultural diversity in discourses on World Heritage”, Journal of Socio Archaeology, 7(2): 147-170.
• Labadi, S.(2010). World Heritage, authenticity and post-authenticity: international and national perspectives. In: Labadi, Sophia and Long, Colin, eds. Heritage and Globalisation. Key Issues in Cultural Heritage . Routledge, London and New York, pp. 66-84. ISBN 978-0-415-57112-8.
• Labadi,S. (2013). UNESCO, Cultural Heritage, and Outstanding Universal Value: Value-based analysis of the World Heritage and Intangible Cultural Heritage Conventions. Lanham, Maryland: AltaMira Press.
• Parent, M. (1979). Item 6 of the Provisional Agenda. Comparative Study of Nominations and Criteria for World Cultural Heritage, third session of the World Heritage Committee (23–27 October),CC-79/CONF.003/11 Paris: UNESCO. Online. Available HTTP, <http://whc.unesco.org/archive/1979/cc-79-conf003–11e.pdf> (accessed 24/03/2009).
• Pye, E. (2001). Caring for the Past: issues in conservation for archaeology and museums. London: James and James.
• Pye, E. (2006). “Authenticity challenged? The ‘Plastic House’ at Çatalhöyük”, Public Archaeology 5: 237–251.
• Von Droste, B.ve Bertilsson, U. (1995). “Authenticity and World Heritage” in K. Larsen (ed.) Nara Conference on Authenticity in Relation to the World Heritage Convention, Nara, Japan,1–6 November 1994: Proceedings, Paris: UNESCO (in collaboration with ICCROM and ICOMOS): 3–16.
• İNTERNET KAYNAKÇASI ICOMOS (1994). “The Nara Document on Authenticity.” https://www.icomos.org/charters/nara-e.pdf
• ICOMOS (2005). “The World Heritage List: Filling the Gaps - An Action Plan for Future”: Paris, ICOMOS https://whc.unesco.org/document/102409/Erişim tarihi: 1 Ağustos 2020.
• ICOMOS (2013). “Evaluations of Nominations of Cultural and Mixed Properties” ICOMOS report for the World Heritage Committee, 37th ordinary session, Phnom Penh, June 2013. http://whc.unesco.org/archive/2013/whc13-37com-8B1inf-en.pdf
• ICOMOS (2017). UNESCO World Heritage Center “Advisory Body Evaluation” (ICOMOS) http://whc.unesco.org/en/list/1519/documents/ Erişim Tarihi: 1 Ağustos 2020.
• ICOMOS (2018). UNESCO World Heritage Center “Advisory Body Evaluation” (ICOMOS) https://whc.unesco.org/en/list/1572/documents/ Erişim Tarihi: 2 Mayıs 2020.
• ICOMOS (2019). https://whc.unesco.org/archive/2019/whc19-43com-inf8B1-en.pdf Erişim Tarihi: 5 Mayıs 2020.
• UNESCO (2015). https://whc.unesco.org/en/decisions/6189/ Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2020.
• UNESCO (2019). UNESCO World Heritage Centre “Operational guidelines for the implementation of the world heritage convention”. http://whc.unesco.org/en/guidelines Erişim Tarihi: 5 Ağustos 2020.