ÇOCUK-ERGEN SOSYAL DESTEK ÖLÇEĞİ’NİN TÜRKİYE’DEKİ GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2009, Cilt: 12 Sayı: 2, 41 - 50, 19.02.2010

Figen Yardımcı Zümrüt Başbakkal

Öz

Bu araştırma “Çocuk Ergen Sosyal Destek Ölçeği (ÇESDÖ)”nin Türk toplumu için
geçerlik ve güvenirliğini ölçmek amacıyla planlanmıştır. Ankara İli Etimesgut İlçesi Etimesgut
İlköğretim Okulu’nda öğrenim gören 6, 7 ve 8. sınıf öğrenciler araştırmanın evrenini
oluşturmuştur. Geçerlik çalışmaları için dil geçerliği, içerik geçerliği ve yapı geçerliği
incelenmiştir. Güvenirlik çalışmaları, ölçeğin iç tutarlılık için Cronbach Alpha katsayısı, testtekrar
test katsayısı ve yarıya bölme yöntemi katsayısı (Split Half) hesaplanarak yapılmıştır.
Alt ölçekler için Cronbach Alpha katsayıları 0.87 ile 0.95 arasında bulunmuştur. Tüm
ölçek için Cronbach Alpha katsayısı, sıklık bölümünde 0.96, önem bölümünde 0.95 bulunmuştur.
Ölçeğin test-tekrar test katsayısı sıklık bölümü için 0.80, önem bölümü için 0.72 bulunmuştur.
Faktör analizine göre ölçek, annem, babam, öğretmenlerim, sınıf arkadaşları ve yakın arkadaşım
olmak üzere 5 alt ölçekten oluşmaktadır. Sonuçlar “ÇESDÖ” nin Türk toplumu için geçerli ve
güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Algılanan sosyal destek, ergenlik, geçerlik- güvenirlik

Kaynakça

• Ayhan AB, Aral N (2007). Bracken temel kavram ölçeği gözden geçirilmiş formunun altı yaş çocukları için uyarlama çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 32(2007): 42-51.
• Aksayan S, Gözüm S (1998). Olumlu sağlık davranışlarının başlatılması ve sürdürülmesinde öz-etkililik (kendini etkileme) algısının önemi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2(1): 35-42.
• Bayram D (1999). Bir grup gençte ruhsal belirti ile sosyal destek ilişkisi. Doktora Tezi, T. C. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, 2-50.
• Bekiroğlu N (1998). Açıklamalı Biyo- istatistik Terimleri Sözlüğü. Nobel Tıp Kitapevleri, İstanbul.
• Büyüköztürk Ş (2002). Faktör analizi : temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi 32:470-483.
• Carmines EG, Zeller RA (1982). Reliability and Validity Assessment. Fifth Printing, Sage Publications Inc. Beverly Hills, 5-71.
• Çakır Y, Palabıyıkoğlu R (1997). Gençlerde sosyal destek- çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin güvenirlik ve geçerlik çalışması. Kriz Dergisi 5(1): 15-24.
• Çimen S (2003). 15-18 yaş grubu gençlerde riskli sağlık davranışları ölçeğinin geliştirilmesi. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, İstanbul, 7-55.
• Elbir N (2000 ). Lise 1. sınıf öğrencilerinin sosyal destek düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Ercan İ (2002). Sağlık hizmeti veren kurumlarda hizmet memnuniyetini ölçmeye yönelik ölçek geliştirilmesi ve bir uygulama. Yayınlanmamış doktora tezi, Uludağ Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Biyoistatistik AD. Bursa.
• Ercan İ, Yazıcı B, Sığırlı D ve ark. (2007). Examining Cronbach alpha, theta, omega reliability coefficients according to the sample size. Journal of Modern Applied Statistical Methods 6(1): 291-303.
• Erdeğer N (2001). Lise öğrencilerinin sosyal destek ve yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Rehberlik ve Psikolojik Danışma Bilim Dalı, Ankara, 1-26.
• Erkuş A (2003). Psikometri Üzerine Yazılar. Türk Psikologlar Derneği Yayınları. No: 24, 34-122.
• Geçkil E (2002). Malatya ilindeki ergenlerin sağlık davranışlarının tanımlanması, beslenme ve stresle başetme eğitiminin sağlığı geliştirmeye etkisi. Doktora Tezi, T. C. İstanbul Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, İstanbul, 13-14.
• Gökler I (2007). Çocuk ve ergenler için sosyal destek değerlendirme ölçeği Türkçe formunun uyarlama çalışması:faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi 14(2): 90-99.
• Gözüm S, Aksayan S (1999). Öz-etkililik- yeterlik ölçeği’nin Türkçe formunun güvenirlik ve geçerliliği. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2(1): 21- 34.
• Gözüm S (1999). Öz-etkililik-yeterlik ölçeğinin Türkçe formunun yapı geçerliliği: öz-etkililik- yeterlik ile stresle başa çıkma algısı arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2(1): 35- 43.
• Güdek K (1999). Çocuklarda görülen kanserlerin tedavisinde aile ve akraba destekleri öneminin tıbbi sosyal çalışma yönünden araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, T. C. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Prevantif Onkoloji Anabilim Dalı Psiko-Sosyal Onkoloji Anabilim Dalı, İstanbul, 72-80.
• Hovardaoğlu S (2000). Davranış Bilimleri İçin Araştırma Teknikleri. Ve-Ga, Ankara.
• Karataş N (2002). Araştırmada Örnekleme. Hemşirelikte Araştırma İlke Süreç ve Yöntemleri. Editör: İnci Erefe, Hemşirelikte Araştırma ve Geliştirme Derneği- HEMARGE, Yayın No: 1, Odak Ofset, 127- 131.
• Malecki CK, Demaray MK (2002). Measuring perceived social support: development of the child and adolescent social support scale. Psychology in the Schools 39(1): 3-18.
• Okyavuz ÜH (1999). Sağlık Psikolojisi. 1. Basım, Türk Psikologlar Derneği Yayınları No: 19, Ankara, 79-100.
• Öner N (1997). Türkiye’de Kullanılan Psikolojik Testler, Bir Başvuru Kaynağı. 3. Basım, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Özdamar K (2002). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi. 1. Cilt, 4. Baskı, Kaan Kitabevi, Eskişehir, 661-676.
• Spear HJ, Kulbok P (2001). Adolescent health behaviors and related factor: A review. Public Health Nursing 18(2): 82-93.
• Şahin N (1994). Psikoloji araştırmalarında ölçek kullanımı. Türk Psikoloji Dergisi 9(33): 19-26.
• Thorndike RM, Cunningham GK, Thorndike RL et al. (1991). Measurement and Evaluation in pychology and Education. Fifth Edition. McMillan Publishing, 1-155.
• Ünlü EÖ (2002). Güvenilirlik ve geçerlilik analizinin Bursa’da “ergen ve çocuklarda Yale-brawn obsesif kompulsif bozukluk skalası” üzerine uygulanması. Yüksek Lisans Tezi, T. C. Uludağ Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Biyoistatistik Anabilim Dalı, Bursa.
• Valente T, Hoffman BR, Ritt-olson A et al. (2003). Effects of social- network method for group assiggment strategies on peer-led tobacco prevention programs in schools. American Journal of Public Health 93 (11): 1837-1843.
• Yıldırım İ (1997). Algılanan sosyal destek ölçeğinin geliştirilmesi güvenirliği ve geçerliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 13:81-87.