15-49 YAŞ GRUBU KADINLARIN SAĞLIK OCAĞI HİZMETLERİNİ BİLME VE KULLANMA DURUMLARI İLE ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN İNCELENMESİ

Yıl 2009, Cilt: 12 Sayı: 2, 66 - 77, 19.02.2010

Birsen Altay

Öz

Bu araştırma 15-49 yaş grubu kadınların sağlık hizmetlerini bilme ve kullanma durumunu
saptamak amacıyla yapılan tanımlayıcı bir çalışmadır. Araştırmanın evrenini Samsun il
merkezindeki 6 nolu sağlık ocağı bölgesinde yaşayan 15-49 yaş grubu kadınlar oluşturmuş olup,
örneklemi araştırmaya katılmayı gönüllü kabul eden kadınlardan olasılıksız örneklem yöntemi
seçilen toplam 128 kadın oluşturmuştur.
Araştırmanın verileri, 1 Mart- 30 Nisan 2006 tarihleri arasında toplanmıştır. Veri
toplama aracı olarak ilgili literatürlere dayalı olarak hazırlanan soru kağıdı kullanılmıştır.
Veriler ev ziyareti yoluyla yüz yüze görüşme tekniği ile toplanmıştır. Veriler SPSS 10.0 paket
programında değerlendirilmiştir.
Araştırmadan elde edilen bulgulara göre kadınların sağlık ocağının hasta muayene
hizmetleri (%100), aşılama (%99.2), bebek izlemi (%97.7), gebe izlemi (%93.0) ve aile
planlaması hizmetlerini (%85.9) bilme oranlarının yüksek olmasına karşın diğer hizmetleri bilme
oranlarının düşük olduğu belirlenmiştir. Araştırmada kadınların sağlık ocağı hizmetlerinden hasta
muayene hizmetlerini (%82), aşılama hizmetlerini (%77.3), bebek izlemini (%68) ve gebe izlemini
(%65.6) kullanımları fazla iken, diğer hizmetleri kullanımlarının düşük olduğu bulunmuştur.
Araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda kadınların sağlık ocağı hizmetlerine
ilişkin bilgisini ve kullanımı artıracak önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sağlık ocağı hizmeti, kadın, bilgi, kullanım

Kaynakça

• Aksayan S (1992). TSH’de çalışan hemşire ve ebelerin görev kapsamlarına ilişkin görüş ve uygulamaları. 3. Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı, Esnaf ofset Matba, Sivas, 675-682.
• Belek İ, Belek H (1998). Türkiye’de birinci basamak sağlık hizmetleri, finansman kurumlar insan gücü ve hizmet açısından genel bir değerlendirme. Toplum ve Hekim 13(5): 322-327.
• Belek L, Nalçacı E (1998). Sınıfsız toplum yolunda, Türkiye için Sağlık Tezi, Sorun Yayınları, 58, İstanbul.
• Berberoğlu V, Eskiocak M, Ekuklu G ve ark. (2000). Edirne devlet hastanesinin kimi polikliniklerinde verilen 1. Basamak Sağlık Hizmetlerinin boyutları. Toplum ve Hekim 15(3): 199-208
• Beşparmak A, Sevig Ü (2005). Kayseri il merkezi argıncık sağlık ocağı bölgesinde Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerin kullanımı ve kullanımını etkileyen faktörler. Sağlık Bilimleri Dergisi (Journal of Health Sciences) 14:1-6. http://sagens.erciyes.edu.tr/- dergi/hemsire/Aydan_Umit.pdf. Erişim tarihi: 10.02.2009
• Bodur S, Kurt Ö (1997). Kırsal alanda toplumun sağlık hizmetleri ile ilgili tutumu (Altınekin örneği). Genel Tıp Dergisi 7(1):30-32.
• Buğdaycı R, Şaşmaz T, Kurt A ve ark. (2002). Kent merkezinde bulunan bir sağlık ocağına 2000 yılı içinde yapılan poliklinik başvurularının incelenmesi. Sağlık ve Toplum 2(1): 51-56.
• Cengiz N (1995). Van il merkezinde 15-49 yaş gurubu kadınların sağlık ocağı hizmetleri hakkındaki bilgi, tutum ve davranışlarının saptanması. Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü yıl Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Van.
• Devlet Planlaması Teşkilatı (2001). Sağlık Hizmetlerinde Etkinlik Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara, DPT Yayın No:2561-ÖİK:577.
• Dirican R, Bilgel N (1993). Halk Sağlığı (Toplum Hekimliği). 2. Baskı, Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı, Yayın No:70, Bursa: Uludağ Üniversitesi Basımevi. Eren N, Öztek Z (1993). Sağlık Ocağı Yönetimi. Genişletilmiş 6. Baskı, Palme Yayınları Ankara.
• Ergin G, Demirtaş K, Öncel S ve ark. (2003). 6 nolu sağlık ocağı bölgesindeki 15-49 yaş gurubu kadınların ev ziyaretlerinden beklentileri. Hemşirelik Formu Dergisi 6(1): 43-44.
• Ersin F, Şimşek Z, Yücel F ve ark. (2005). Şanlıurfa 4 nolu Eğitim Sağlık Ocağı Bölgesindeki 15-49 yaş gurubu evli kadınların ev ziyaretlerinde sağlık eğitimi beklentileri. Hemşirelik Forumu Dergisi (Ocak-Şubat): 54-59.
• Eser E (1992). Teknolojik olanakların halkın sağlık ocaklarına olan talebine etkisi. III. Ulusal Halk Sağlığı Kongre Özet Kitabı: 72.
• Ittıravivong A (1994). Factors affecting utilization of health centers in a rural area of chan buri province. Thailant Southeast. Asian Journal Tropical Medicine and Public Health 25(2): 361-367.
• Khoury AJ, Weisman CS (2002). Thinking about womens health: The case for gender sensitivity. Women’s Health İssues 12(2):61- 65.
• Kılıç B (1995). Gölbaşı bölgesindeki sağlık başvuruları ve bunu etkileyen etmenler. Toplum ve Hekim 11(74):2-10.
• Mattl-Satiago J (2002). Women’s public health policy in the 21 st Century. Journal of Midwifery Womens Health 4(4): 228-238.
• Mead H, Witkowski K, Gault B et al. (2001). The influence of income, education and work status on women’s well being. Women’s Health Issues 11(3):160-172.
• Merdanlıoğlu A, Emiroğlu ON (2004). Kadınların sağlık ocağı hizmetlerini bilme durumu ve bu hizmetlerden beklentileri. Hemşirelikte Araştırma Dergisi 6(1-2): 42- 55.
• Naçar M, Çetinkaya F, Öztürk Y (2004). Kayseri İli’nde 15-49 Yaş grubu kadınların sağlık ocağından yararlanma durumu ve beklentileri. 13(3): 10 http://www.ttb.org.tr/- STED/sted0304/kayseri.pdf. Erişim tarihi: 10.02.2009.
• Özcebe H, Aslan D, Boran E ve ark.(2002). Ankara’da bir anadolu lisesinde orta 3 ve lise 1.sınıf öğrencilerinin sağlık hizmetlerini kullanımı. Sağlık ve Toplum Dergisi 12(2):59-65.
• Pala T, Ergin S (1999). İnönü sağlık ocağı bölgesinde hizmet alan kesimin hoşnutluk ve beklentileri. Sağlık ve Toplum Dergisi 4(3):3-8.
• Resmi Gazete (1961). Sağlık bakanlığı sağlık hizmetlerinin sosyalleştirilmesi hakkında kanun, No:224, Sayı:10705, Yayınlandığı Resmi Gazete, 12.1.1961.
• Sağlık Bakanlığı (1997). Sağlık Ocakları Araştırması. Ankara.
• Sağlık Bakanlığı (1998) Avrupa Sağlık Reformu. Mevcut Stratejilerin Analiz SB, Sağlık Projesi Genel Kordinatörlüğü, Ankara, 233-239.
• Sağlık Bakanlığı (2001). Herkese Sağlık, Türkiye’nin Hedef ve Stratejileri (Sağlık 21), Ankara
• Soyer A (1998). Bir araştırma nedeni ile sağlık hizmetlerinin kullanımı ve sağlık ocakları. Toplum ve Hekim 13(5): 362-363.
• SSYB (1978).“Sağlık hizmetlerinin sosyal- leştirilmesi ile ilgili kanun kararname. Yönetmenlik ve Politikalar” Ongun Kardeşler Matbaası, Ankara.
• Şirin A, Söylemez H (2001). 15-49 Yaş grubu kadınların sağlık sorunları. Hemşirelik Forumu Dergisi 6:40: 40-43.
• Taşkın L (2003). Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği, 6. Baskı, Sistem Ofset Matbaa, Ankara 28.
• TTB (2002). Yeni Bin Yılın Başında Türkiye Sağlık Sektörünün Durumu. Türk Tabibler Birliği Merkez Konseyi.
• Türkiye Nüfus Sağlık Araştırması (TNSA) (1998). H.Ü Nüfus Etütleri Enstitüsü, Ankara. Usta İ (1993). Tokat Erbaa İlçe Merkezinde sağlık Hizmetlerinin Kullanımı ve Kullanımını Etkileyen Faktörler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üni. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kayseri 1993.
• Ünsal A, Öner SD, Nuhoğlu S ve ark. (1999). Eskişehirde 15-49 Yaş Gurubu Evli Kadınların Aile Planlaması ile İlgili Bilgi Tutum ve Davranışları. Klinik Bilimler ve Doktor 5(1):36-41.
• WHO (1997). The World Health Report. Geneva.