HEMŞİRELERİN KARŞILAŞTIKLARI ETİK İKİLEMLERİN İNCELENMESİ

Yıl 2011, Cilt: 14 Sayı: 2, 52 - 60, 11.03.2011

Zuhal Bahar Ayşe Beşer Birgül Mızrak Demet Bahçelioğlu Demet Demirtaş Dilek Özdemir Elvin Özgür Hatice Yavuz Ayfer Elcigil

Öz

Etik ikilem bir eylem sırasında karar verilmesi gereken bir durumda iki değer arasındaki karmaşadan
kaynaklanır. Hemşire hasta için en iyi olan duruma karar verirken, kendi değerleri ve yargıları arasında
karmaşa yaşadığında etik ikilemle karşılaşır. Hemşireler bu ikilemleri çözmek için zamanın büyük bir kısmını
harcamaktadır. Bu araştırma, hemşirelerin karşılaştıkları etik ikilemlerin belirlenmesi amacıyla tanımlayıcı
olarak planlanmıştır. Bir üniversite hastanesinin yoğun bakım, ameliyathane, dahiliye ve cerrahi kliniklerinde
395 hemşire çalışmaktadır. Örneklem kapsamına 395 hemşirenin %50’si olan 198 kişi tabakalı rastgele ve basit
rastgele örneklem yöntemiyle seçilmiştir. Verilerin toplanmasında Marcia Raines tarafından geliştirilen 42
maddelik etik ikilemler ölçeği kullanılmıştır. Bu ölçeğin güvenilirliği 0.82’dir. Hemşirelerin karşılaştıkları en
yüksek etik ikilem puan ortalaması X:2.3±1.3 ile “hastanede kullanılan malzemelerin teminine ilişkin etik
ikilemler” olarak belirlenmiştir. Hemşireler malzeme eksikliğine bağlı yaşanan sorunları araştırmalarla
belirleyerek hastane yöneticilerine iletebilirler. Elde edilen bulgular ışığında hemşirelere etik ikilem ve etik
karar verme sürecine ilişkin hizmet içi eğitim planlanması, ayrıca hemşirelik müfredatında bu konulara ilişkin
genişçe yer verilmesi gerçeği ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik, etik, etik ikilemler

Kaynakça

• Aksoy Ş (1998). Sağlık Kaynaklarının Dağıtımında ve Tedavi Kararının Verilmesinde Kullanılan Kriterlerin Etik Tartışması. 3. Tıbbi Etik Sempozyumu Bildirileri, Ankara, Biyoetik Yayınları.
• Austın W, Lemermeyer G, Goldberg L et al. (2005). Moral distress in healthcare practice: The situation of nurses. HEC Forum 17(1): 33-48.
• Bahçecik N, Öztürk H (1998).Profesyonel Hemşirelik Uygulamalarında Etik. Marmara Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 3(2):337-345.
• Chrystal Frances E (2003) Pallative Care, A Discussion of Management and Ethical Issues.Nursing Forum 38( 2): 25-31.
• Cohen JS, Erickson JM (2006). Ethical Dilemmas and Moral Distress in Oncology Nursing Practice Clinical Journal of Oncology Nursing, 10(6):775-780.
• Corley MC, Minick P, Elswick RK et al. (2005). Nurse Moral Distress and Ethical Work Environment. Nursing Ethics 12: 381
• Craven FR, Hırnle JC (1996). Ethics in Nursing, Fundamentals of Nursing Human Health and Function. 2th Edition, 40-41.
• Dinç L (1994). Hemşirelerin Etik Problemler Karşısındaki Yaklaşımlarının Belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 1(1):33-43.
• Erdemir F, Algıer L, Pınar G ve ark. (2001). Hemşirelikte Etik Programına Katılan Hemşirelerin Karşılaşmış Oldukları Etik İkilem Örneklerinin İncelenmesi.. 2. Ulusal Tıbbi Etik Kongresi Bildiri Kitabı, 317-322.
• Ersoy N, Gündoğmuş ÜN (2003). A study of the ethical sensitivity of physicians in Turkey. Nursing Ethics 10(5):472-484. Fry TS (1991). Conceptual Themes Basic To Cancer Nursing, Cancer Nursing: A Comprehensive Textbook, Bird, S (Ed.), W.B. Saunders Company, Philadelphia, 31-37.
• Gjerberg E, Førde R, Pedersen R et al. (2010). Ethical challenges in the provision of end-of-life care in Norwegian nursing homes. Social Science & Medicine 71: 677-684.
• Goethals S, Gastmans C, de Casterle BD (2010). Nurses Ethical Reasoning and Behaviour: A Literature Review. International Journal of Nursing Studies 47:635-650.
• Halcomba E, Dalyb J, Jacksonb D et al. (2004). An Insight into Australian Nurses’ Experience of Withdrawal/Withholding of Treatment in the ICU. Intensive and Critical Care Nursing 20: 214-222. İrgil E (2001). Halk Sağlığı ve Etik, Klinik Etik, Demirhan, E. (Ed.) Nobel Kitapevi, 295-305.
• Kalvemark S, Höglund AT, Hansson MG et al. (2004). Living With Conflicts-Ethical Dilemmas and Moral Distress in the Health Care System. Social Science & Medicine 58:1075-1084.
• Karaöz S (2000). Cerrahi Hemşireliği ve Etik, Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 4 (1): 1-8.
• Kendrick K (2000). Ethical Pathways in Cancer and Pallative Care, Ethic in Clinic, 225-235.
• Kutlay O, Yılmazlar A (2001). Anestezi ve Yoğun Bakımda Etik, Klinik Etik, Ed. Erdemir Demirhan, Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul, 532-541.
• Kuuppelomaki M, Sirkka L (1998). Ethical Dilemmas in the Care of Patient With Incurable Cancer. Nursing Ethics 5 (4): 283-293. Lee WH, Pope M, Han SS et al. (2000). Korean Nurses’ Perceptions of Ethical Problems: Toward a New Code of Ethics for Nursing Nursing and Health Sciences 2:217–224.
• Lee Won H, Pope M, Han Sung S et al. (2000). Korean Nurses Perceptions Of Ethical Problems: Toward A New Code Of Ethics For Nursing. Nursing and Health Sciences 2 (4): 217-228.
• Noureddine S (2001). Development Of The Ethical Dimension in Nursing Theory. International Journal of Nursing Practice 7 (1): 2-11.
• Oğuz Y (2001). Felsefi Yaklaşımların Işığında Klinik Etiğe Giriş, Klinik Etik, (Ed.) Erdemir, Demirhan et. al.,Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul, 9-25.
• Raines ML. (2000). Ethical decision making in nurses, Jona's healthcare law. Ethics and Regulation 2(1): 29-41.
• Reay T (1999). Allocating Scarce Resources in A Publicly Funded Health System: Ethical Considerations Of A Canadian Managed Care Proposal. Nursing Ethics 6(3):240-249
• Redman BK, Fry ST (1998). Ethical Conflicts Reported By Registered Nurse/Certified Diabetes Educators: A Replication. Journal Of Advanced Nursing 28 (6): 1320-1327.
• Severinsson E, Hummelvoll JK (2001). Factors influencing job satisfaction and ethical dilemmas in acute psychiatric care, Nursing And Health Sciences 3:81-90.
• Şahinoğlu S (1996). Etik, Tıbbi Etik, Bioetik Yöntem Bilgisel Işığında, Deontoloji Ders Notları, A.Ü.Tıp Fak. Antıp A.Ş.Yayınları, Ankara 57-63.
• Tang PF, Johansson C, Wadensten B et al. (2007). Chinese Nurses’ Ethıcal Concerns in A Neurologıcal Ward. Nursing Ethics 14 (6): 810-824.
• Ulrich C, O’Donnell P, Taylor C et al. (2007). Ethical climate, ethics stress, and the job satisfaction of nurses and social workers in the united states, Social Science & Medicine 65:1708-1719.
• Ülker S, Buldukoğlu K, Aksayan S ve ark. (2001). Türkiye’de Hemşirelik: Temel Mesleki Eğitim İle İnsan gücü’ne İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri www.yok.gov.tr/egitim/raporlar/hemsirelik/hemsire.p df (erişim:17.12.2009)