HEMODİYALİZ HASTALARINDA HASTALIK ALGISININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2011, Cilt: 14 Sayı: 4, 25 - 31, 25.07.2011

Ayşe Okanlı Elanur Yılmaz Karabulutlu

Öz

Bu çalışma hemodiyaliz (HD) hastalarının, hastalıklarını nasıl algıladıklarını belirlemek amacıyla
yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini Erzurum il merkezinde bulunan bir üniversite hastanesi diyaliz merkezi ve
bir özel diyaliz merkezinde Aralık 2008- Şubat 2009 tarihlerinde HD tedavisi alan 129 hasta oluşturmuştur.
Verilerin toplanmasında hastaların tanıtıcı özelliklerini içeren soru formu ile Hastalık Algısı Ölçeği
kullanılmıştır. Hastaların en fazla güç kaybı ve yorgunluk belirtilerini yaşadıkları ve bu belirtileri hastalıkla
ilişkilendirdikleri belirlenmiştir. Hastaların hastalık hakkındaki görüşleri ile ilgili alt boyutlarından duygusal
temsiller algısı, süre (akut/kronik) algısı (18.79±3.07 ) ve kişisel kontrol algısı (18.58±3.46) puan
ortalamalarının diğer alt boyutlara göre yüksek olduğu belirlenmiştir. Hastaların en çok risk faktörleri
(14.06±4.66) ve psikolojik atıfları (13.94±5.08 ) olası hastalık nedenleri olarak gördükleri tespit edilmiştir. HD
hastalarının hastalıkla birlikte ortaya çıkan duygusal belirtileri yoğun olarak algıladığı, hastalıklarının kronik
bir hastalık olduğuna inandıkları, hastalıkla ilgili kişisel kontrollerinin yüksek olduğu ve en fazla geçmişteki
kötü tıbbi bakım ve stres-endişenin hastalık nedeni olduğuna inandıkları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kronik böbrek yetmezliğ, hemodiyaliz, hastalık algısı

Kaynakça

• Baydoğan M, Dağ İ. Hemodiyaliz Hastalarındaki Depresiflik Düzeyinin Yordanmasında Kontrol Odağı, Öğrenilmiş Güçlülük ve Sosyotropi-Otonomi. Türk Psikiyatri Dergisi 2008;19(1):19-28.
• Chilcot J, Wellsted D, Farrington A. Illness Representations Are Associated With Fluid Nonadherence Among Hemodialysis Patients. Journal of Psychosomatic Research 2010;68(2):203–212.
• Covic A, Seica A, Tatomir FG, Gavrilovici O, Golssmith DJA. Illness Representations and Quality of Life Scores İn Haemodialysis Patients. Nephrology Dialysis Transplantation 2004;19(8):2078–2083.
• Cukor D, Cohen SD, Peterson RA, Kimmel PL. Psychosocial Aspects of Chronic Disease: ESRD As A Paradigmatic İılness. Journal American Society of Nephrology 2007;18:3042–3055.
• Cvengros JA, Christensen AJ, Lawton WJ. The Role of Perceived Control And Preference For Control İn Adherence To A Chronic Medical Regimen. Annals Behavioral Medicine 2004;27(3):155-161.
• Çelik HC, Acar T. Kronik Hemodiyaliz Hastalarında Depresyon Ve Anksiyete Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Fırat Tıp Dergisi 2007;12(1):23-27.
• Çınar S. Hemodiyaliz Hastalarında Psikososyal Uyum Ve Sosyal Destek. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi 2009;1(1):12-8.
• Çuhadar D, Pehlivan S, Uçan Ö, Ovayolu N. Hemodiyaliz Hastalarında Yorgunluk Düzeyi ve Etkileyen Faktörler. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi 2008;17:26-30
• Erdem N, Karabulutlu E, Okanlı A, Tan M. Hemodiyaliz Hastalarında Umutsuzluk ve Yaşam Doyumu. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 2004 ISSN: 1303-5134 Www.İnsanbilimleri.Com. (Erişim: 24.06.2011).
• Gök Özer F, Tasçı Beydağ KD, Cengiz Ş, Kiper S. Hemodiyalize Giren Hastaların Umutsuzluk Düzeyleri. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2009; 4(10):123-136.
• Griva K, Jatasena D, Davenport A, Harrison M, Newman SP. An Evaluation of İllness, Treatment Perceptions, And Depression in Hospital- Vs HomeBased Dialysis Modalities. Journal of Psychosomatic Research 2010; 69:363-370
• Ibrahim N, Desa A, Tong NK. Illness Perception And Depression in Patients With End-Stage Renal Disease on Chronic Haemodialysis. The Social Science 2011;6(3):221-226.
• Jansen DL, Grootendorst DC, Rijken M, Heijmans M, Kaptein AA, Boesschoten EW et al. Pre-Dialysis Patients’ Perceived Autonomy, Self-Esteem And Labor Participation: Associations With İllness Perceptions and Treatment Perceptions. A Cross-Sectional Study. BMC Nephrology 2010;11:35-45.
• Kocaman N, Özkan M, Armay Z, Özkan S. Hastalık Algısı Ölçeğinin Türkçe Uyarlamasının Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2007;8:271-280.
• Krespi MR, Bone M, Ahmad R Worthington B, Salmon P. Hemodiyaliz Hastalarının Yaşamlarını Değerlendirmesi. Türk Psikiyatri Dergisi 2008;19(4):365-372.
• Küçük L. Diyaliz Hastalarında Sık Karşılaşılan Ruhsal Sorunlar. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi 2005;14:166-170.
• Okanlı A, Erdem N, Yılmaz Karabulutlu E. Hemodiyaliz Hastalarında Duygu Kontrolü ve Etkileyen Faktörler. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2008;9:156-161.
• Özçetin A, Bahçebaşı ZB, Bahçebaşı T Cinemre H, Ataoğlu A. Diyaliz Uygulanan Hastalarda Yaşam Kalitesi ve Psikiyatrik Belirti Dağılımı. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2009;10:142-150.
• Öztürk A, Altuntaş Y, Özsan M, Gündüz E. Hemodiyaliz Tedavisi Alan Kronik Böbrek Yetmezliği Olgularının Hastalıkları Ve Hemodiyaliz Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının İncelenmesi. Erciyes Tıp Dergisi 2009;31(2):119-125.
• Rosen SL. The Trauma of Life- Threatining İllness: End-Stage Renal Disease. Dialysis & Transplantation 2002; 31(5):295-300.
• Süleymanlar G, Seyahi N, Altıparmak MR, Serdengeçti K. Türkiye’de Renal Replasman Tedavilerinin Güncel Durumu: Türk Nefroloji Derneği Kayıt Sistemi 2009 Yılı Özet Raporu. 2009 Http://Www.Tsn.Org.Tr/Pdf/Registymakalesi-2009.Pdf (Erişim: 24.06.2011).
• Timmers L, Thong M, Dekker FW, Boeschoten EW, Heijmans M, Rijken M. et al. Illness Perceptions in Dialysis Patients And Their Association with Quality of Life. Psychology And Health 2008; 23:679–690.
• Yorulmaz H, Karahaliloğlu N, Kürtünlü N, Türkyılmaz Ç, Hacıoğlu N. Kronik Böbrek Yetmezliği Olan Hastalarda Yorgunluğa Etki Eden Faktörlerin Değerlendirilmesi. Nöropsikiyatri Arşivi 2011;48(1):59-65.
• Yurtsever S, Bedük T. Hemodiyaliz Hastalarında Yorgunluğun Değerlendirilmesi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2003; 5 (2):3-12.
• Ware JE, Sherbourne CD. The MOS 36- İtem Short Form Health Survey (SF-36) Conceptual Framework And İtem Selection. Medical Care 1992;30:473-83.